Για να έρθει η μέρα της οικονομικής ανεξαρτησίας σου, κάνε τις καλύτερες επιλογές σε κάθε κρίσιμο οικονομικό σταθμό της ζωής σου. Δες τις προτάσεις που σε παραθέτει το Texnologia.Net.
Αυτά που ακολουθούν είναι τα οικονομικά ορόσημα της ζωής ενός άντρα, καθώς και συμβουλές από ειδικούς για το πως να τα χειριστείς. Υπάρχουν κι άλλα γεγονότα, τα οποία μπορεί να σε επηρεάσουν. Εκμεταλλεύσου τα μαθήματα τους.
Παίρνεις μετρητά για πρώτη φορά
Μπορεί να ήταν το χιλιάρικο που σου έδωσε κρυφά στα όγδοα γενέθλια ο θείος Γιάννης που ήταν πλούσιος ή το πεντοχίλιαρο που βρήκες στο δρόμο ενώ γύριζες από το σχολείο. Ό,τι κι αν ήταν, ήταν τα περισσότερα λεφτά που είχες ποτέ. Αυτό που κάνει αυτήν την περίπτωση ορόσημο είναι ότι μπορούσες να διαλέξεις τι θα τα κάνεις, κάτι που έφτιαξε νευρωνικές οδούς στον εγκέφαλό σου. Αυτές επηρεάζουν έκτοτε τις οικονομικές αποφάσεις σου.
Ο Jason Zweig, συγγραφέας του Your Money and Your Brain, λέει ότι οι πρώτες οικονομικές αποφάσεις που παίρνουμε, συχνά δείχνουν το πόσο καλά νιώθεις με τον εαυτό σου. «Ερευνες έχουν δείξει ότι, αν ήσουν ευτυχισμένος, μάλλον τα αποταμίευσες» σου λέει. «Αν όμως ήσουν ένα δυστυχισμένο παιδί, μάλλον τα ξόδεψες, γιατί χρειαζόσουν κάτι να σε κάνει να αισθανθείς καλά». Ο εγκέφαλος έχει ένα πρωτόγονο σύστημα ανταμοιβής. Ανταποκρίνεται σε πράγματα όπως είναι το σεξ, η σοκολάτα, η αγκαλιά της μαμάς σου, η μπύρα, το ροκ και το να ξοδεύεις λεφτά.
Η ντοπαμίνη, ένας νευροδιαβιβαστής του εγκεφάλου, είναι αυτή που σε κάνει να αισθάνεσαι έτσι και μπορεί να σε εθίσει. Αν λοιπόν ως ενήλικας αισθάνεσαι ωραία όταν ξοδεύεις λεφτά κι έχεις χρεωθεί, μπορεί να έχεις κάτι που μοιάζει με αδύναμη εκδοχή του αλκοολισμού. Θα πρέπει να βάλεις κάποια όρια σε αυτές τις συμπεριφορές.
- Μην κάνεις τα ψώνια στο Διαδίκτυο μορφή Ιnternet surfing. Δες τι θέλεις να πάρεις, κάνε ένα πρόγραμμα για το πότε θα το πάρεις και τότε βάλε μόνο αυτό το αντικείμενο στο καλάθι αγορών σου.
- Όταν πηγαίνεις για ψώνια, να χρησιμοποιείς μόνο μετρητά. Αυτό σε βοηθάει να συνειδητοποιείς ακριβώς πόσα λεφτά δίνεις και περιορίζει τα έξοδα σε αυτά που έχεις στο πορτοφόλι σου.
- Ξόδεψε τα λεφτά σου στην αποταμίευση. Θα νιώσεις το ίδιο καλά. Το κλειδί είναι να βάλεις ένα στόχο – π.χ. την προκαταβολή για ένα αυτοκίνητο.
Αποφοιτάς από το πανεπιστήμιο
Εκτός κι αν είσαι από αυτούς που σπούδασαν δίπλα στο σπίτι τους, οι υπόλοιποι -με τις τιμές των ενοικίων στην κατάσταση που είναι ή με τα δίδακτρα των πανεπιστημίων στο εξωτερικό- σίγουρα έχουν μικρά ή μεγάλα χρέη. «Το να έχεις χρέη με υψηλό επιτόκιο είναι σαν να έχεις πολύ λίπος» σου λέει ο Carson Booras, αντιπρόεδρος και οικονομικός σύμβουλος από το Σικάγο. «Οσο κι να προπονείσαι, δεν θα δεις ποτέ μυς».
Ο Booras προτείνει να ιεραρχήσεις τα χρέη σου από πιστωτικές κάρτες, σπουδαστικά δάνεια κι άλλες πηγές και να τα βάλεις με σειρά επιτοκίων. Ξεκίνα την επίθεσή σου από το χρέος με το μεγαλύτερο επιτόκιο. «Συνήθως είναι η πιστωτική κάρτα σου» σου λέει ο Booras. Οι εναλλακτικές σου είναι να χρησιμοποιήσεις το εισόδημα που έχεις στη διάθεσή σου, για να μειώσεις το χρέος, να μείνεις με τους γονείς σου μέχρι να αποπληρώσεις ή να πάρεις ένα άλλο δάνειο με μικρότερο επιτόκιο.
Για να μειώσεις τα μελλοντικά έξοδα, σκέψου τις πιστωτικές κάρτες σαν το φαστ φουντ του οικονομικού κόσμου: εύκολο και γρήγορο στη χρήση, αλλά κακό για την οικονομική σου υγεία. Ενώ διευθετείς τα χρέη σου, φρόντισε να είσαι πάντα ασφαλισμένος στον τομέα της υγείας (ακόμα και με μία φτηνή ιδιωτική ασφάλεια) και του αυτοκινήτου, έτσι ώστε να προστατευτείς από συμφορές, οι οποίες μπορούν να σε χρεώσουν ακόμα περισσότερο.
Ξεκινάς μια σοβαρή σχέση
Ο Jay Zagorsky είναι ένας οικονομολόγος από το πανεπιστήμιο Ohio State, ο οποίος έχει σπουδάσει τον πλούτο μεταξύ των ζευγαριών και βρήκε ότι αυτοί που χώρισαν είχαν σημαντικά λιγότερα χρήματα από αυτούς που έμειναν μαζί. «Το διαζύγιο συχνά συμβαίνει σε ανθρώπους που καταλαβαίνουν ότι οι σύντροφοί τους δεν ήταν αυτοί που νόμιζαν από οικονομικής πλευράς» σου λέει. «Μπορεί να ξοδεύουν πολλά λεφτά ή δεν παρέχουν το εισόδημα που αναμενόταν».
Ο Zagorsky προτείνει να συζητήσεις το μελλοντικό οικονομικό lifestyle με τον ίδιο τρόπο που συζητάς το πού θα μείνεις ή το πόσα παιδιά θέλεις. Φαίνεται προφανές, αλλά σύμφωνα με τις έρευνες, ελάχιστοι κάνουν αυτήν την κουβέντα. Ο Robert Brokamp, συντάκτης στο Motley Fool (fool.com), οργανώνει εβδομαδιαίες «συνόδους κορυφής» κάθε Σάββατο με τη γυναίκα του, για να συζητήσουν τα έξοδα, τις επενδύσεις, το χρέος, τους τόκους και τους μακροπρόθεσμους οικονομικούς στόχους.
«Πριν ξεκινήσουμε αυτές τις κουβέντες, μερικές φορές εκπλησσόμουν» σου λέει. «Δεν είχα ιδέα πόσα πληρώναμε για πετρέλαιο ή για τάε-κβον-ντο. Τώρα μου λέει συχνά τι ξοδεύει καθημερινά κι εγώ την ενημερώνω για το πώς πάνε οι επενδύσεις μας». Είναι ένας εύκολος τρόπος για να αποφύγεις τις κακές εκπλήξεις, που μπορούν να οδηγήσουν σε αλληλοκατηγορίες, καβγάδες, ακόμα και σε χωρισμό. Επίσης, η επικοινωνία δίνει την αίσθηση ότι είστε μέρος μίας ομάδας, που μπορεί να κάνει ένα ζευγάρι να αισθανθεί πιο κοντά και πιο πρόθυμο να κάνει υποχωρήσεις, να δουλέψει πιο σκληρά και να αποταμιεύσει περισσότερα.
Αγοράζεις το πρώτο καλό αυτοκίνητο
Υπάρχει λόγος που οι περισσότεροι λογιστές οδηγούν μεταχειρισμένα αυτοκίνητα: το να ξοδεύεις λεφτά σε ένα περιουσιακό στοιχείο -που χάνει αξία πιο γρήγορα κι από το νόμισμα της Ζιμπάμπουε- είναι οικονομική αυτοκτονία. Από την άλλη, οι περισσότεροι λογιστές είναι βαρετοί τύποι και οι γυναίκες λατρεύουν τα γρήγορα αμάξια. Αντί να στερηθείς ένα καλό αμάξι, σου λέει ο Booras, πάρε το αμέσως καλύτερο πράγμα: ένα καλό μεταχειρισμένο 2-3 ετών. Τα χρόνια που έχασε την περισσότερη αξία του είναι πίσω και στην ουσία είναι ακόμη καινούργιο. Μία άλλη λύση είναι να αγοράσεις το αυτοκίνητο των ονείρων σου όταν έχει πια φτάσει τη δεκαετία. Τα ακριβά αυτοκίνητα γενικά αντέχουν πολύ περισσότερο από τα φτηνά και με 20.000-25.000 ευρώ θα μπορέσεις με λίγο ψάξιμο να βρεις πολλές ευκαιρίες. Ακόμα κι έτσι, κοίτα να είσαι ρεαλιστής με το τι μπορεί να αντέξει το πορτοφόλι σου.
- Η FPA (Financial Planning Association) σου προτείνει να κρατάς την αναλογία χρέους προς εισόδημα στο 10%-15%. Για να δεις ποια είναι η δική σου, χρησιμοποίησε τον παρακάτω τύπο.
- Μηνιαίο χρέος / Μηνιαίο εισόδημα = Αναλογία χρέους-εισοδήματος
- Ορίστε ένα παράδειγμα: ας υποθέσουμε ότι ο μισθός σου είναι 1.400 ευρώ το μήνα. Το δάνειό σου μαζί με την πιστωτική σου κοστίζει 200 ευρώ και το αυτοκίνητό σου 150 ευρώ. Αυτό σε φέρνει στο 21% (350 διά 1.400 ευρώ). Αρα αν δεν θες να ζοριστείς, θα πρέπει είτε να περιμένεις λίγο καιρό να ανέβει το εισόδημά σου είτε να βρεις μία άλλη ευκαιρία.
Αγοράζεις το πρώτο σπίτι
Το σπίτι είναι από τις σημαντικότερες (για πολλούς, η σημαντικότερη) αγορές που θα κάνεις ποτέ. Φρόντισε να πολλαπλασιάσεις αυτό που παίρνεις για τα λεφτά που δίνεις. Πρώτο και βασικότερο, όπως και για κάθε αγορά, μην ξεκινάς τα ψώνια χωρίς ενημέρωση και χωρίς να έχεις μια ιδέα του τι αντέχεις και τι κυνηγάς. Είναι πάρα πολύ εύκολο να ενθουσιαστείς με κάποιο πολύ καλό σπίτι, ακόμα και σε ευκαιρία. Αν όμως είναι μία ευκαιρία την οποία δεν μπορείς να αντέξεις οικονομικά, καλύτερα να μην το ρισκάρεις. Ακολούθησε μερικές καλές συμβουλές, για να μεγιστοποιήσεις τα οφέλη σου.
- Αποφάσισε αν θέλεις να διαλέξεις κυμαινόμενο ή σταθερό επιτόκιο. «Η επιλογή του προϊόντος σχετίζεται με αρκετές παραμέτρους» σου λέει ο Γρηγόρης Τζανέτος, διευθυντής Χορηγητικών και Καταθετικών Προϊόντων της Τράπεζας Κύπρου. Τα σταθερά επιτόκια τα προτιμούν συνήθως άνθρωποι με σταθερά εισοδήματα, όπως είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι. Αν τα εισοδήματά σου κυμαίνονται ή αυξομειώνονται εποχικά, τότε μπορεί να επωφεληθείς από τα κυμαινόμενα επιτόκια, τα οποία έχουν δύο βασικά πλεονεκτήματα: τη δυνατότητα να επωφεληθούν από μελλοντικές πτώσεις των επιτοκίων και τη δυνατότητα να μειώνονται σταδιακά με πρόωρες καταβολές στο δάνειό τους.
- Πάρε φωτογραφίες ή κάνε ένα μικρό φιλμ του σπιτιού σου. Πήγαινε από δωμάτιο σε δωμάτιο λέγοντας τι υπάρχει στο καθένα. Σε περίπτωση απώλειας, θα σε βοηθήσει με τις απαραίτητες διαδικασίες με την ασφάλειά σου.
- Πάντα να διαβάζεις τα ψιλά γράμματα πριν βάλεις την υπογραφή σου. Φτάσε μέχρι το τέλος του εγγράφου και κατανόησε φυσικά τι λέει. «Η βαθιά ενημέρωση των προσφορών της κάθε τράπεζας είναι ένα από τα πιο σημαντικά βήματα που μπορείς να κάνεις για τη θεμελίωση μιας σχέσης εμπιστοσύνης ανάμεσα σε σένα και την τράπεζα» σου λέει ο Τζανέτος.
Γίνεσαι πατέρας
Εχεις δύο ευθύνες σε αυτό το στάδιο της ζωής σου: να σιγουρευτείς ότι ο αλητάκος δεν θα σε χρεοκοπήσει και να του εμφυσήσεις κάποια βασική οικονομική ευφυΐα. Ο καλύτερος τρόπος για να κάνεις το πρώτο είναι να αποταμιεύσεις για τη σύνταξή σου, όχι για να πληρώσεις τα έξοδα του πανεπιστημίου, σου λέει ο Brokamp που έχει τέσσερα παιδιά. «Αν τα παιδιά σου φτάσουν σε ηλικία πανεπιστημίου και δεν έχεις τα απαραίτητα λεφτά, θα βρουν να κάνουν κάτι. Θα πάρουν υποτροφίες, θα πάνε σε δημόσιο πανεπιστήμιο κοντά στο σπίτι ή θα πάρουν κάποιο δάνειο. Αλλά δεν υπάρχει οικονομική βοήθεια για τους συνταξιούχους, ειδικά στις εποχές που ζούμε». Επίσης, κάποια ασφαλιστικά προγράμματα μπορούν να ρευστοποιηθούν χωρίς να υποστείς φορολογικές ή άλλες επιβαρύνσεις. Ενημερώσου από τον ασφαλιστικό σου πράκτορα για το ποια είναι αυτά.
Για να μάθεις στα παιδιά σου την αξία των χρημάτων μπορείς να χρησιμοποιήσεις το παράδειγμα του Tom Rogerson, διευθυντή της BNY Mellon Wealth Management της Βοστώνης. Τα προηγούμενα χρόνια έδινε στα τρία παιδιά του, ηλικίας 5-15 ετών, 5.000 δολάρια κάθε Ιανουάριο να τα επενδύουν όπως θέλουν για τις οικογενειακές διακοπές το καλοκαίρι. Το πρώτο καλοκαίρι έχασαν 3.000 και πήγαν κάμπινγκ. Τον επόμενο χρόνο έβαλαν τα χρήματα σε συνάλλαγμα και κέρδισαν 50 δολάρια, που τους πήγε ταξίδι σε συγγενείς στη Φλόριντα. Τον τρίτο χρόνο έβγαλαν 600 δολάρια και κέρδισαν διακοπές με καταμαράν. Επίσης, ελπίζουν να πάνε στην Ντίσνεϊγουορλντ, αλλά στο μεταξύ μαθαίνουν δύσκολα οικονομικά μαθήματα. Μπορείς να κάνεις το ίδιο με εικονικά χρήματα.
Αλλάζεις δουλειά
Συγχαρητήρια για τη νέα θέση. Τώρα, γρήγορα, πριν αρχίσεις να κάνεις λάθος κινήσεις:
- Ζήτα περισσότερα λεφτά. Μη δεχτείς χαμηλό μισθό πιστεύοντας ότι θα αποδείξεις την αξία σου τον πρώτο χρόνο. Οι αυξήσεις θα περάσουν όλες μαζί από τον οικονομικό διευθυντή. Καλύτερα διαπραγματεύσου για περισσότερα χρήματα μόλις μάθεις ότι σε δέχτηκαν.
- Ξεκίνα συνεντεύξεις για την επόμενη δουλειά σου. Αυτό είναι πολύ απλό. Απλώς, στείλε ένα μαζικό mail σε όλα τα contacts σου λέγοντας τα καλά νέα. Σε λίγα χρόνια, όταν ανοίξει μία καινούργια θέση, θα σε σκεφτούν και θα επικοινωνήσουν μαζί σου.
Αποφασίζεις να προσφέρεις
Αν αποφασίσεις να αφήσεις την κληρονομιά σου, μην το σκεφτείς μόνο με οικονομικούς όρους. Τα χρήματα από μόνα τους δεν θα μεταδώσουν τα μαθήματα που θες να δώσεις στα παιδιά σου. Η τελευταία προσθήκη στις επιλογές σου είναι να ταξιδεύεις και να προσφέρεις. Κάποιοι ταξιδιωτικοί πράκτορες δίνουν πλέον πακέτα, τα οποία συνδυάζουν τουριστική διαμονή με ανθρωπιστικές αποστολές σε όλο τον κόσμο.
«Είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να μοιραστείς την επιτυχία σου» σου λέει ο David Chamberlain, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Exquisite Safaris. «Πεντακόσια ευρώ μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά. Εχουμε χτίσει ολόκληρο γυμνάσιο στη Ζάμπια με 8.000 ευρώ». Φυσικά, υπάρχουν χιλιάδες πιο φθηνά ταξίδια εθελοντισμού, αν ψήνεσαι να χτίζεις σπίτια και να κοιμάσαι σε καλύβες. Μία κληρονομιά πρέπει να αφήνει δύο πράγματα: χρήματα και λογική. Ξεκίνα να δίνεις το δεύτερο σήμερα.
Διάβασε επίσης: Οικονομική διαχείριση, πως να μειώσετε τις δαπάνες στα έξοδα σας.
