ΑρχικήΤι είναιΗ σημασία της θεωρίας μουσικής στην dance

Η σημασία της θεωρίας μουσικής στην dance

Θα έχετε αναρωτηθεί ποια είναι η σημασία του να γνωρίζουμε μουσική θεωρία στην διαδικασία παραγωγής ενός dace κομματιού. Θα δείτε επίσης ότι πολλοί παραγωγοί ηλεκτρονικής μουσικής, και πιο συγκεκριμένα EDM, δεν γνωρίζουν τα βασικά της μουσικής θεωρίας, κάτι που ως αποτέλεσμα έχει να ‘χουν στα χέρια τους μια αρκετά μικρή εργαλειοθήκη μουσικών ιδεών όταν δημιουργούν κάποιο κομμάτι.

Γνωρίζοντας μουσική θεωρία σε ικανοποιητικό επίπεδο, μπορείτε να δημιουργήσετε ένα κομμάτι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα σας, χωρίς να πρέπει να βασίζεστε σε δευτερογενείς παράγοντες όπως αυτοί μιας έτοιμης μουσικής loop που θα μας προκαθορίσει από την μουσική κλίμακα που θα γράψουμε την μετέπειτα μελωδία ως και άλλες, πιο μικρές λεπτομέρειές της.

Τέμπο και BPM

Κάθε μουσικό έργο έχει μια καρδιά που χτυπάει και κάθε χτύπος έχει ίση αξία με τον προηγούμενο και τον επόμενο, έτσι όπως τα δευτερόλεπτα ενός ρολογιού.

Η ταχύτητα με την οποία χτυπάει η καρδιά του κάθε κομματιού λέγεται τέμπο (από τα ιταλικά, tempo=χρόνος, πληθ. tempi). Ένας άλλος συμβολισμός είναι και οι χτύποι ανά λεπτό ή αλλιώς BPM, που σημαίνει Beats Per Minute και μας δείχνει πόσους χτύπους θα έχουμε ανά λεπτό στο κομμάτι μας.

Έτσι, 120 BPM μας δείχνουν πως σε κάθε λεπτό του κομματιού μας θα εμφανιστούν 120 χτύποι, οι οποίοι βέβαια μπορούν να ακουστούν μόνο αν ενεργοποιήσουμε τον μετρονόμο μας. Τα 120 BPM θεωρούνται γρήγορος ρυθμός, σε σχέση με τα 80 BPM, για παράδειγμα.

Αυτό που διαχωρίζει μουσικές, και στην δικιά μας περίπτωση ηλεκτρονικές χορευτικές μουσικές, είναι και τα BPM εκτός από άλλα γενικά στοιχεία όπως η μουσική προέλευση κάθε είδους, τα όργανα που χρησιμοποιούνται και η χροιά. Έτσι λοιπόν, η techno μουσική περιορίζεται συνήθως στα 120 – 150 bpm, η house από 118 – 135, η deep house 119-127 bpm, η tech house στα 120-130 bpm και πάει λέγοντας.

Νότες

Οι νότες είναι τα σημεία ή καλύτερα σύμβολα που μας δείχνουν το τονικό ύψος. Από την φωνή μας και μόνο μπορούμε να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό. Οι γυναίκες μιλάνε σε πιο υψηλό τόνο απ’ ότι οι άντρες. Αντίστοιχα, τα μουσικά όργανα που έχουν μικρές σε μήκος χορδές μας δίνουν ψηλότερους ήχους από αντίστοιχα όργανα που έχουν μεγάλες σε μήκος χορδές.

Τους ήχους που μπορεί να ακούσει το ανθρώπινο αυτί τους χωρίζουμε σε οκτάβες. Κάθε οκτάβα ξεκινάει από τη νότα Ντο και έχει 12 νότες. Οι 7 νότες έχουν τα ονόματα Ντο-Ρε-Μι-Φα-Σολ-Λα-Σι και οι υπόλοιπες 5 ονομάζονται περιφραστικά, με τη βοήθεια σημείων αλλοίωσης.

Στα μουσικά προγράμματα και τα DAWs οι νότες εμφανίζονται με την αγγλική ορολογία και έχουν την ονομασία C-D-E-F-G-A-B, με το C4 να είναι η Ντο της τέταρτης οκτάβας αλλά και το “μεσαίο ντο” στο πιάνο.

Κλίμακες

Κλίμακα είναι η αναλογία ενός συστήματος αναπαράστασης σε σχέση με ένα άλλο σύστημα. Η κλίμακα [<αρχ. κλῖμαξ < κλίνω] ή σκάλα είναι μία σειρά από μουσικούς ήχους ή νότες, που ο αριθμός τους ποικίλει από κλίμακα σε κλίμακα, και την οποία χρησιμοποιούν οι μουσικοί κάθε λαού ως βάση για την δημιουργία της μουσικής και των τραγουδιών τους. Κάθε νότα μέσα σε μια κλίμακα έχει ένα συγκεκριμένο τρόπο διάταξης μέσα σ’ αυτήν και όταν λέμε διάταξη εννοούμε τις ηχητικές αποστάσεις που απέχουν οι νότες μεταξύ τους.

Στο μεγαλύτερο μέρος της ευρωπαϊκής μουσικής χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο δύο μόνο “τρόποι” κλιμάκων, οι λεγόμενες Μείζονες (ιταλ. Ματζόρε) και οι Ελάσσονες (ιταλ. Μινόρε). Και οι δύο αυτές είναι οκτάφθογγες, που σημαίνει ότι περιέχουν ένα σύνολο από οκτώ νότες. Δηλαδή επτά οι νότες που απαρτίζουν την κλίμακα συν μία ακόμα, που είναι η αρχική νότα αλλά και μία ακόμα, την αρχική νότα που βρίσκεται αυτή τη φορά μια οκτάβα πιο πάνω από την αρχική (θεμέλιο), π.χ. Ντο, Ρε, Μι, Φα, Σολ, Λα, Σι, Ντο.

TIP: Πολύ ενδιαφέρον θα είχε η χρησιμοποίηση διαφορετικών κλιμάκων για την δημιουργία EDM ή ακόμα και διαφορετικό κούρδισμα νότων για να προσδώσουμε έναν ιδιαίτερο και πρωτότυπο χαρακτήρα.

Οκτάβα και Ημιτόνιο

Η ηχητική απόσταση ανάμεσα στον πρώτο και τον τελευταίο ήχο ή καλύτερα νότα μιας κλίμακας οκτώ φθόγγων ονομάζεται οκτάβα. Στην ευρωπαϊκή μουσική, τώρα, το μικρότερο δομικό υλικό της μουσικής δημιουργίας λέγεται ημιτόνιο (semitone / st) και είναι η μικρότερη ηχητική απόσταση που μπορεί να έχουν δύο νότες μεταξύ τους. Για να μπορέσουμε να το καταλάβουμε καλύτερα, αρκεί να κοιτάξουμε τα πλήκτρα ενός πιάνου.

  • Κάθε απόσταση ανάμεσα σε δύο λευκά που τα χωρίζει μαύρο πλήκτρο είναι ένας τόνος, και
  • Κάθε απόσταση ανάμεσα σε δύο λευκά πλήκτρα που δεν τα χωρίζει μαύρο πλήκτρο, είναι ένα ημιτόνιο.

Ημιτόνιο είναι η απόσταση ανάμεσα στο Φα# και το Σολ, αλλά και η απόσταση ανάμεσα στα Μι και Φα. Είναι φανερό ότι μία οκτάβα (η απόστασή της επισημαίνεται και στην εικόνα) περιέχει 12 ημιτόνια, χρειάζονται δηλαδή 12 ηχητικά βήματα για να καλύψουμε την απόσταση αυτή.

Μέτρο (Time Signature)

Μέτρο στη μουσική ονομάζεται η οργάνωση των βασικών μετρικών μονάδων / beats σε ισόχρονες ομάδες-σχηματισμούς / patterns. Μέσα σε ένα μέτρο περικλείονται φθόγγοι και παύσεις που το άθροισμα των αξιών τους είναι σταθερό και ίσο με τόσες μετρικές μονάδες όσες δείχνει ο αριθμητής. Αν έχουμε ως μέτρο του κομματιού τα 4/4 τότε αυτό σημαίνει πως κάθε μέτρο αποτελείται απο νότες που συνολικά μας δίνουν 4 τέταρτα σε χρόνο. Το πρώτο νούμερο (στην περίπτωση αυτή το 4) είναι ο αριθμητής και το δεύτερο, ο παρονομαστής. Η μέτρηση του κάθε μέτρου γίνεται από 4 ισάξιους χτύπους και η ταχύτητα καθορίζεται από τα BPM που έχουμε δώσει στο κομμάτι μας.

ένα – δύο – τρία – τέσσερα

Το συνηθέστερο στην χορευτική μουσική είναι τα 4/4 αλλά υπάρχουν κομμάτια με άλλο μέτρο, όπως το American dream από τον Jakatta που είναι σε 6/8, το Eskmo – Hypercolor αλλά και παλαιότερα κομμάτια χορευτικής φολκλορικής μουσικής που τα συναντούμε στην παράδοση λαών όπως της Αφρικής, της Τουρκίας, των Βαλκανίων αλλά και πολλών άλλων περιοχών της Γης, με ρυθμούς όπως 7/8 και 9/8.

TIP: Πειραματισμοί στην EDM μπορούν να γίνουν με την μίμηση και εξέλιξη παραδοσιακών χορευτικών ρυθμών ή με την εισαγωγή των μικτών μέτρων (mixed meters), συνδυάζοντας δύο η περισσότερους ρυθμούς για την δημιουργία ενός νέου. Συνδυάζοντας π.χ 4/4 και εν συνεχεία 3/4 δημιουργούμε ένα νέο ρυθμό. Αυτή την πρακτική θα την συναντήσουμε και στη φολκλορική χορευτική μουσική.

Στο επόμενο άρθρο θα δούμε τα μυστικά της δομής ενός ηλεκτρονικού χορευτικού κομματιού και από τι απαρτίζεται.

Δομές

Ο πιο κλασικός τρόπος για να χτίσουμε ένα κομμάτι είναι να δημιουργήσουμε πρώτα ένα βρόγχο (loop) τεσσάρων ή οκτώ bars, που θα περιέχει όλα τα σημαντικά στοιχεία που θ’ απαρτίζουν το κομμάτι μας, και θα έχουν μέσα drums, bass, synths και ίσως κάποια εφέ. Με βάση αυτή τη λούπα, μπορούμε τώρα να χτίσουμε από την αρχή το κομμάτι μας.

Μόνο αφού έχει φυτευτεί ο σπόρος της όμορφης ιδέας ενός νέου μουσικού κομματιού είμαστε έτοιμοι να συνεχίσουμε στο χτίσιμο της. Βέβαια πολλές ιδέες έμειναν στείρες, μιας και μερικές φορές είναι αδύνατο να κάνουμε έναν σπόρο να βγάλει λουλούδια, οπότε δεν αξίζει κιόλας να μεταφέρουμε την ιδέα στο σημείο που θα πρέπει να χτίσουμε όλη την δομή του κομματιού.

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε όσα περισσότερα layers θέλουμε για να δημιουργήσουμε τον βρόχο μας και να αφήσουμε πίσω μας τα pad και τους συνοδευτικούς ήχους για το τέλος. Αν δούμε πως ένας ήχος δεν προσθέτει κάτι ενδιαφέρον στον βρόχο μας και αντί αυτού απλά φορτώνει περισσότερο το σύνολο, καλό θα είναι να τον πετάξουμε και να μην τον χρησιμοποιήσουμε. Για την ιδέα μας θέλουμε τα layers μας να είναι καθαρά και το κάθε τι που προσθέτουμε να συμβάλει σε ένα καθαρό σύνολο ήχων που θα συνθέσει την τελική μας ιδέα.

8 είναι ο μαγικός αριθμός

Με το που φτιάξουμε τον βρόγχο μας σε 4 ή 8 bars είμαστε έτοιμοι για να ξεκινήσουμε το arrangement και την ολοκλήρωση του κομματιού. Συνήθως αυτό το μέρος είναι και το πιο χρονοβόρο απ’ όλα, μιας και θα πρέπει να αποφασίσουμε πού θα βάλουμε τα διάφορα μέρη του κομματιού και σε τι συχνότητα. Με λίγα λόγια θα πρέπει να αποφασίσουμε για το ποια θα είναι η κατάλληλη δομή του κομματιού μας.

Αν περάσουμε λίγο χρόνο στο να αποδομήσουμε το arrangement ενός κομματιού είτε είναι techno είτε είναι house, θα δούμε πως υπάρχουν συγκεκριμένες τεχνικές δόμησης και αυτές χρησιμοποιούνται απο την πλειοψηφία των μουσικών. Βέβαια οι δομές στην minimal, στην tech-house και στην electro-house και vocale-ed house είναι κάπως διαφορετικές, οπότε θα ανακαλύψουμε πως για κάθε τι υπάρχει ένα μοτίβο δόμησης που καθορίζει το κάθε είδος να περιέχει τα κατάλληλα στοιχεία για να μπορεί το κομμάτι να σταθεί όσο γίνεται καλύτερα στο dance-floor.

TIP: Θα πρέπει να γνωρίζουμε πως η δομή κάθε dance κομματιού εξουσιάζεται από δυο παραμέτρους: αυτό που θέλει ο DJ να παίξει και αυτό που χρειάζεται να ακούγεται στα dance-floors.

Αποδόμηση

Η αποδόμηση είναι ό,τι είναι το reverse engineering για τους μηχανικούς. Είναι η μελέτη ενός κομματιού όσον αφορά την δομή του, αναλύοντας ένα ένα τα bars για να βρούμε τα στοιχεία που το απαρτίζουν.

Reverse engineering: Είναι η διαδικασία της ανακάλυψης της τεχνολογικής αρχής μιας συσκευής, ενός αντικείμενου, ή ενός συστήματος μέσω της ανάλυσης της δομής του, της χρησιμότητας και της λειτουργίας του.

Πριν να αρχίσουμε την παραγωγή EDM, θα πρέπει να έχουμε μια στοιχειώδη πείρα στην δόμηση κάθε είδους. Αυτό γίνεται είτε με την παρατήρηση άλλων κομματιών είτε με την αποδόμησή τους.

TIP: Ένας κλασικός δρόμος που ακολουθείται από μουσικούς είναι η αποδόμηση ενός κομματιού, η μελέτη του και μετ’ έπειτα η μίμηση του ως πρακτική άσκηση.

Χτίζοντας ένα μουσικό κομμάτι

Ένα πράγμα που θα πρέπει να προσέξουμε στην δημιουργία μουσικού κομματιού είναι το πώς χτίζεται κάθε δομικό στοιχείο αλλά και πώς διαχειριζόμαστε την “ενέργειά” του.

Στην minimal, στην techno και στην progressive έχουμε ένα σταδιακό χτίσιμο της δομής χωρίς να υπάρχουν έντονες εναλλαγές. Ακόμα και σε 8 η 16 bar βλέπουμε πως υπάρχει σταδιακή είσοδος και υποχώρηση μελωδικών και ρυθμικών στοιχείων. Αυτό γίνεται με την χρήση των volume faders και την χρήση των αυτοματισμών που υπάρχουν σε κάθε DAW. Σε άλλες μουσικές, όμως, όπως η electro, τα δομικά στοιχεία εμφανίζονται με έντονο χαρακτήρα επειδή χρειάζεται να υπάρχει άμεση προσοχή από τον ακροατή, δίνοντας έτσι έναν έντονο παιχνιδιάρικο χαρακτήρα σε όλο το κομμάτι.

Μεταβατικά κομμάτια

Πολλές φορές θα δούμε πως δημιουργούνται κομμάτια που συνδυάζουν δυο διαφορετικά είδη μουσικής, μόνο και μόνο για να χρησιμοποιηθούν ως μετάβαση από τους DJs από ένα είδος σε άλλο ή από μια διάθεση σε μια άλλη. Έτσι, θα δούμε πως υπάρχουν κομμάτια που στο μισό τους μέρος προάγουν μια πιο μελαγχολική ιδέα ενώ από ένα σημείο και μετά το στιλ αλλάζει σε κάτι διαφορετικό.

Fills

Τα fills ή γεμίσματα είναι παραλλαγές που σημειώνονται στο τέλος ενός οκταπλού ή δεκαεξαπλού βρόχου, για να προσδώσουν την αρχή μιας μετάβασης προς ένα άλλο δομικό στοιχείο ή την αλλαγή της 8άδας/16άδας ή ακόμα και για να εμπλουτίσουν λίγο τον βρόχο ώστε να αποκτήσει έναν πιο ενδιαφέρων χαρακτήρα. Fills μπορούν να γίνουν με την προσθήκη drum brakes, drum rolls, διάφορων εφέ ή ακόμα και κάποιο στοιχείο της μουσικής αλλά με reverse.

TIP: Ένας πολύ ενδιαφέρων τρόπος να δημιουργήσουμε fills είναι μέσω κάποιου glitch machine που θα μας δώσει μια παραμορφωμένη έκδοση του αρχικού ήχου ή ρυθμού. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το Livecut της MDSP ή το Beat Repeater της Ableton.

Ομαλές μεταβάσεις

Με την εισαγωγή εφέ που έχουν ως χαρακτήρα το reverb σε μεγάλη χρονική διάρκεια, με τα delays που έχουν χαρακτήρα dub μουσικής αλλά και με την εισαγωγή white noise στη αρχή ενός bar ή ακόμα και για να σημαδέψουμε την αρχή ενός μεταβατικού σημείου μέσα στο κομμάτι μας, βελτιώνουμε την δομή του κομματιού μας με δυο τρόπους.

Ο πρώτος είναι γιατί έτσι μπορούμε εύκολα να προετοιμάσουμε τον ακροατή για τις οποιεσδήποτε αλλαγές που θα εμφανιστούν μέσα στο κομμάτι και ο δεύτερος γιατί έτσι ενοποιούμε το ίδιο το κομμάτι σε ένα πιο σταθερό καλούπι, δίνοντας ομαλές μεταβάσεις μεταξύ των δομικών στοιχείων. Χωρίς αυτές τις μεταβάσεις, βέβαια, οι μουσικές μας θα ακούγονταν απότομες, τραχιές και θα δημιουργούσαν ένα άβολο αίσθημα στον ακροατή.

Αυτοματισμοί

Οι αυτοματισμοί παίζουν σημαντικό ρόλο στο κομμάτι μας, για πολλούς λόγους. Ο ένας είναι για το ότι μπορούμε να αυτοματοποιούμε το volume και να εισάγουμε και να εξάγουμε ήχους μέσα στο κομμάτι μας για να μην εμφανίζονται απότομα. Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι έτσι μπορούμε να ελέγχουμε με μεγάλη λεπτομέρεια τα διάφορα εφέ που χρησιμοποιούμε.

Τα διάφορα DAW που υπάρχουν στο εμπόριο έχουν την δυνατότητα να καταγράφουν live τους αυτοματισμούς που θέλουμε, δίνοντάς μας έτσι την δυνατότητα να παίξουμε με αυτούς σε ένα πιο live περιβάλλον, με πολλές φορές καλύτερο αποτέλεσμα από το να τους χρησιμοποιούσαμε σε offline περιβάλλον.

Ποια είναι τα δομικά στοιχεία

Τα δομικά στοιχεία είναι τα μέρη ενός μουσικού κομματιού που εμφανίζονται στα κατάλληλα σημεία για να χτίσουν το τραγούδι μας. Κάθε μουσικό είδος έχει και διαφορετική χρήση των δομικών στοιχείων και αυτό είναι που προσδίδει την ιδιαιτερότητα στα διαφορετικά είδη dance κομματιών. Έτσι, διαφορετικά στοιχεία θα έχουμε σε ένα minimal κομμάτι, άλλα σε house και άλλα σε electro. Ας δούμε όμως παρακάτω ποια είναι τα δομικά στοιχεία που απαρτίζουν ένα EDM κομμάτι.

Intros και Outros

Η εισαγωγή και το outro σε ένα EDM κομμάτι έχουν ιδιαίτερη σημασία λόγω της αναγκαιότητάς τους. Μέχρι να μπούμε στο κυρίως μέρος του κομματιού μας, θα πρέπει να προετοιμάσουμε τον ακροατή εισάγοντας τα διάφορα μέρη. Έτσι θα δούμε σε εισαγωγές να ξεκινάμε με ένα kick, ή με κάποιον ρυθμό, και να γίνεται σιγά σιγά η είσοδος και άλλων στοιχείων όπως pads και ρυθμικών μοτίβων μέχρι να γίνει μετάβαση στο κυρίως μέρος του κομματιού.

Breakdown

Είναι τα σημεία που η μουσική “σπάει” στα πιο κύρια στοιχεία της και τα drums αποχωρούν από την όλη δομή του κομματιού. Στην progressive house μουσική είναι εκεί που γίνεται η εισαγωγή της κυρίως μελωδίας και αυτό κάνει τα breakdown να είναι τα σημεία που ο ακροατής θυμάται περισσότερο από κάποια άλλα.

Drop

Drops είναι τα σημεία που εμφανίζεται η κύρια μελωδία του κομματιού και τα συναντάμε συνήθως μετά από breakdown ή κάποιο extended fill. Τα σημεία αυτά είναι που το κομμάτι μας φτάνει στην πλήρη ένταση.

Build

Είναι το σημείο που χτίζεται η ενέργεια και η ένταση ενός κομματιού, και εμφανίζεται στο τέλος ενός breakdown, όπου risers, drum rolls, διάφορα κύμβαλα και εφέ χτίζουν το σημείο που θα μπει τελικά το drop.

Playout

Λέγεται έτσι το outro, όπου εμφανίζεται μια πιο λιτή έκδοση του ρυθμού μας, με pads και διάφορα εφέ, έτσι ώστε ο DJ να μπορέσει να κάνει την μετάβαση από ένα κομμάτι στο άλλο.

Fill

Οτιδήποτε, από ένα reverse drum, noise sequence, ως glitch ήχο, που θα προετοιμάσει την αρχή ενός νέου ρυθμικού κύκλου.

Στέλιος Θεοδωρίδης
Στέλιος Θεοδωρίδης
Ο ήρωας μου είναι ο γάτος μου ο Τσάρλι και ακροάζομαι μόνο Psychedelic Trance
RELATED ARTICLES

Πρόσφατα άρθρα

Tηλέφωνα έκτακτης ανάγκης

Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος: 11188
Ελληνική Αστυνομία: 100
Χαμόγελο του Παιδιού: 210 3306140
Πυροσβεστική Υπηρεσία: 199
ΕΚΑΒ 166