Ώστε λοιπόν ο Μάριο Βάργκας Γιόσα είναι αντιδραστικός; Τι μου λέτε, αλήθεια; του Χουάν Γκαμπριέλ Βασκές.
«Για κάθε εγκώμιο, να περιμένεις δύο υβρεολόγια», προειδοποίησε μια μέρα ο Πάμπλο Νερούδα (Pablo Neruda) τον Μάριο Βάργκας Γιόσα (Mario Vargas Liosa). Δε γνωρίζω αν η αναλογία επαληθεύτηκε, γνωρίζω πάντως πως λίγοι συγγραφείς της εποχής μας συκοφαντήθηκαν με τόση ευκολία και είδαν τις ιδέες τους να διαστρέφονται σε τέτοιο βαθμό, όσο ο Μάριο Βάργκας Γιόσα.
Ακούμε να γίνεται λόγος για τον αυταρχισμό του «η πόλη και τα σκυλιά»· για το συντηρητισμό του «ο πόλεμος της συντέλειας του κόσμου»· ακόμα και για το μιλιταρισμό του «η γιορτή του τράγου»… Έχω ακούσει άπειρες παραλλαγές του ιδίου πάντα θέματος: ο Βάργκας Γιόσα είναι δεξιός, ίσως ακόμα κι επικίνδυνα αντιδραστικός.
Η διασημότητα δεν μπορεί να ερμηνεύσει από μόνη της όλες τις ταχυδακτυλουργίες που μετέρχονται οι εχθροί του, προκειμένου να μεταμορφώσουν το Βάργκας Γιόσα σε κάτι που ποτέ του δεν υπήρξε.
«Τα κείμενά του είναι εκεί για να τον υπερασπιστούν», θα μου πείτε. Μόνο που, συνήθως, οι επικριτές του Βάργκας Γιόσα δε διαβάζουν Βάργκας Γιόσα. Γιατί κατά τα άλλα πρόκειται για έναν από τους λίγους συγγραφείς που υπερασπίστηκαν με τόση συνέπεια ό,τι καλύτερο έχει να παρουσιάσει το ιδεολογικό οπλοστάσιο της αριστεράς.
Καθ’ α γνωρίζω, κανένας άλλος συγγραφέας της γενιάς του δεν υπερασπίστηκε με τόση εμμονή την ατομική ελευθερία, κανείς δεν υπερασπίστηκε με τόσο πάθος την ιδέα του ατόμου -απέναντι στις μυριάδες δυνάμεις που το απειλούν καθημερινά.
Ο Βάργκας Γιόσα αντιτάχτηκε σε κάθε μορφής αυταρχισμό, όποιος κι αν τον ασκεί, κάθε «χρώματος» κυβερνήσεις ή η πανταχού παρούσα ρωμαιοκαθολική εκκλησία. Και δεν αναφέρομαι εδώ μόνο στα μυθιστορήματά του, που αποτελούν πραγματικά κατηγορητήρια κατά κάθε μορφής εξουσίας. Μιλάω και για τις επιφυλλίδες του, τα δοκίμιά του, τις ομιλίες του, όπου πάντα υπερασπίστηκε το δικαίωμα στην άμβλωση, την ισότητα των ομοφυλοφίλων, τη νομιμοποίηση των ναρκωτικών… κι αντιτάχτηκε πάντα σε κάθε μορφής εθνικισμό ή περιορισμό της ατομικής ελευθερίας.
Σε αντίθεση με πολλούς άλλους λατινοαμερικανούς συγγραφείς του βεληνεκούς του, ο Μάριο Βάργκας Γιόσα δεν πίστεψε πως η ελευθερία του λόγου ή η ακεραιότητα του ατόμου μπορούν να περιοριστούν ούτε καν στο όνομα του σοσιαλισμού, ούτε πως υπάρχουν αποδεκτές μορφές δεσποτισμού, αν π.χ. ασκούνται στο όνομα ενός ευγενούς ιδεώδους ή του «μέλλοντος της ανθρωπότητας».
Σε αντίθεση με τόσους άλλους, ο Βάργκας Γιόσα δεν έθεσε καμία ιδεολογία υπεράνω των ανθρώπων. Η ζωή του κάθε ανθρώπου, θύμιζε συχνά ο Γιόσα, επαναλαμβάνοντας τον Καμί (Camus), αξίζει περισσότερο από κάθε ιδεολογία.
Έμεινε πάντοτε πιστός σε αυτή του την αρχή.
