Νέα έρευνα ρίχνει φως στα έργα του διάσημου ζωγράφου
Σύμφωνα με νέα μελέτη του καθηγητή ψυχιατρικής Στίβεν Μ. Σταλ, ο διάσημος Αμερικανός ζωγράφος Τζάκσον Πόλοκ ενσωμάτωνε εικόνες στα πρώιμα έργα του πριν από την περίοδο της τεχνικής του «drip painting». Μάλιστα, η έρευνα υποστηρίζει ότι ο Πόλοκ επαναλάμβανε συγκεκριμένα μοτίβα σε πολλά έργα του, πιθανώς λόγω των «εξαιρετικών» χωροταξικών ικανοτήτων του, που σχετίζονται με τη διπολική διαταραχή από την οποία έπασχε.
Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό CNS Spectrums και εξετάζει το ενδεχόμενο ο Πόλοκ να κρυπτογραφούσε συνειδητά ή ασυνείδητα συγκεκριμένες εικόνες στους πίνακές του, ως τρόπο αφήγησης μιας ιστορίας.
Η ψυχική κατάσταση του Πόλοκ και η δημιουργικότητά του
Το άρθρο τονίζει ότι ο Πόλοκ πληρούσε τα διαγνωστικά κριτήρια της διπολικής διαταραχής. Σύμφωνα με τη μελέτη, δεν ζωγράφιζε όταν ήταν μεθυσμένος ή καταθλιπτικός, ενώ είχε σημαντική έκθεση στα μελανώματα Rorschach κατά τη διάρκεια της ψυχιατρικής του θεραπείας. Είχε επίσης οπτικές ψευδαισθήσεις και φανταστικές εικόνες, γεγονός που μπορεί να επηρέασε την καλλιτεχνική του διαδικασία.
Ο δρ. Σταλ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Σαν Ντιέγκο, υποστηρίζει ότι ο Πόλοκ «κρυπτογραφούσε» εικόνες στα έργα του είτε εσκεμμένα είτε ασυναίσθητα. Σύμφωνα με την έρευνα, επαναλαμβανόμενα μοτίβα, όπως μπουκάλια αλκοόλ, πιθήκους, κλόουν, ελέφαντες και αυτοπροσωπογραφίες, εμφανίζονται σε πολλούς από τους πίνακές του. Αυτό ενισχύει την άποψη ότι οι εικόνες δεν είναι απλώς τυχαίες αλλά πιθανώς μέρος της δημιουργικής του διαδικασίας.
«Η αξιοσημείωτη ικανότητά του να κρύβει αυτές τις εικόνες μέσα στους πίνακές του μπορεί να αποτελεί ένδειξη της ιδιοφυΐας του, η οποία πιθανώς ενισχύθηκε από τις εξαιρετικές οπτικο-χωροταξικές ικανότητες που εμφανίζονται σε ορισμένους ασθενείς με διπολική διαταραχή», σημειώνει ο Σταλ.
Οι αντιπαραθέσεις γύρω από τα έργα του Πόλοκ
Από τη δημιουργία των έργων του και έπειτα, η ερμηνεία των drip paintings του Πόλοκ έχει αποτελέσει αντικείμενο έντονων συζητήσεων. Κάποιοι κριτικοί υποστηρίζουν ότι το έργο του δεν περιέχει συγκεκριμένες εικόνες, αλλά ότι οι θεατές απλώς προβάλλουν τα συναισθήματά τους πάνω στους πίνακες, λόγω της αφηρημένης φύσης τους.
Ωστόσο, η έρευνα του δρος Σταλ έρχεται να αμφισβητήσει αυτή την άποψη. Όπως εξηγεί, «το να εμφανίζεται μία εικόνα μία φορά σε έναν πίνακα μπορεί να είναι τυχαίο. Το να εμφανίζεται σε δύο πίνακες μπορεί να είναι σύμπτωση. Αλλά όταν επαναλαμβάνεται τρεις ή περισσότερες φορές σε διαφορετικά έργα, όπως συμβαίνει με τα μπουκάλια αλκοόλ, τους πιθήκους, τους ελέφαντες και άλλα μοτίβα, τότε είναι απίθανο να πρόκειται για τυχαίο αποτέλεσμα.»
Συμπέρασμα
Η νέα αυτή μελέτη προσθέτει ένα νέο επίπεδο ερμηνείας στο έργο του Τζάκσον Πόλοκ, υποδηλώνοντας ότι ίσως η τέχνη του δεν ήταν τόσο τυχαία και αυθόρμητη όσο πιστευόταν. Αντίθετα, οι κρυμμένες εικόνες μπορεί να αποτελούν μέρος της καλλιτεχνικής του πρόθεσης ή ακόμα και έναν τρόπο να εκφράσει τις ψυχικές του καταστάσεις.
Η σύνδεση της δημιουργικότητας με την ψυχική υγεία είναι ένα πεδίο που έχει απασχολήσει πολλούς μελετητές. Παρόλο που ο Πόλοκ πάλεψε με σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, η τέχνη του συνεχίζει να εμπνέει και να προκαλεί συζητήσεις και νέες ερμηνείες.