Το 1960 είναι η εποχή που χαρακτηρίζεται για την τυποποίηση ειδών και μοτίβων ακόμα και στον τομέα του κινηματογράφου. Παράλληλα κάνουν την εμφάνισή τους ηθοποιοί με πρωτοφανή δύναμη απήχησης στο κοινό, ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνονται και τα ονόματα της Αλικης Βουγιουκλακη και του Δημητρης Παπαμιχαηλ, ένα ζευγάρι που μονοπωλεί για τρεις συνεχόμενες χρονιές (1958-1961) τις πρώτες θέσεις στον πίνακα εισιτηρίων ταινιών πρώτης προβολής. Μεταξύ των ταινιών αυτών που κατακτούν την καρδιά του κοινού υπήρχε μία η οποία όχι μόνο έκοψε 192.378 εισιτήρια αλλά συμμετείχε και στο φεστιβάλ των Κανών το 1961, κατακτώντας και την καρδιά των ξένων. Ο τίτλος της ταινίας Μανταλενα, μια μουσική κομεντί σε σενάριο του Γιώργου Ρούσσου και σκηνοθεσίας του Ντίνου Δημόπουλου η οποία κερδίζει στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1960 τρία βραβεία, αυτά του σεναρίου, της γυναικείας ερμηνείας καθώς και του β΄ αντρικού ρόλου (Παντελης Ζερβος).
Ένα ολόκληρο χωρίο είναι χωρισμένο σε δυο παρατάξεις, δυο παρατάξεις με αρχηγούς δυο βαρκάρηδες, τον Γεωργάρα (Θοδωρος Μοριδης) και τον Κοσμά (Λαυρεντης Διανελλος). Τα παιδιά τους, ο Λάμπης (Δημητρης Παπαμιχαηλ) και η Μανταλένα (Αλικη Βουγιουκλακη) αντίστοιχα, ενισχύουν την αντιπαράθεση μεταξύ των δύο καπεταναίων μέχρι την στιγμή που ο Κοσμάς πεθαίνει αφήνοντας πίσω του οκτώ ορφανά. Μολονότι όμως η Μανταλένα παλεύει σαν άντρας να ζήσει την οικογένειά της κανείς δεν την εμπιστεύεται ως βαρκάρισσα εξαιτίας της γυναικείας της φύσης. Ο Λάμπης που σιγά σιγά την ερωτεύεται, θέλει να την βοηθήσει όμως οι αντιδράσεις της Μανταλένας δεν τον αφήνουν να δείξει τα πραγματικά του αισθήματα. Ο παπάς του χωριού (Παντελης Ζερβος) προσπαθεί με πονηριά να βοηθήσει τα ορφανά αλλά όταν η μοίρα γίνεται ακόμα ποιο σκληρή, η Μανταλένα αναγκάζεται να δεχθεί ως σύζυγο της τον Γιακουμή (Σπυρος Καλογηρου), έναν πλούσιο αγρότη. Το τέλος έρχεται με τον γάμο του Λάμπη και της Μανταλένας ύστερα πάντα από την άμεση επέμβαση του παπά.
«Μες σ ΄αυτήν την βάρκα είμαι μοναχή» τραγουδά η Αλικη, όμως η αλήθεια είναι πως δεν ήταν καθόλου μοναχή. Ένα θαυμάσιο επιτελείο ηθοποιών δουλεύουν κάτω από τις οδηγίες του Ντίνου Δημόπουλου στην Αντίπαρο και μαζί με αυτούς ολόκληρο σχεδόν το νησί. Σε δευτερεύοντες ρόλους η Καιτη Λαμπροπουλου ως Ντίνα -αδελφή του Λάμπρου-, ο Βασιλης Καϊλας ως Παντελάρας- μικρός αδελφός της Μανταλένας-, ο Θανος Τζενεραλης ως πρόεδρος καθώς και ο Θανασης Βεγγος ως χωροφύλακας δίνουν μια χαρούμενη νότα στην ταινία ελαχιστοποιώντας έτσι την θλίψη και την δραματικότητα σκηνών.
Ένας Δ. Παπαμιχαηλ σε νεαρή ηλικία, με ταλέντο που διαγράφεται σε κάθε του κίνηση, έκφραση και λόγο, είναι ο φορέας του νέου πνεύματος της εποχής, ένα πνεύμα που δεν αντέχει την αδικία εις βάρος ενός άλλου ατόμου , δεν πιστεύει στην φυλετική διάκριση. Παρόλα αυτά πολλές φορές οι παραδοσιακές ιδέες εγκλωβίζουν τον δυναμισμό των πιστεύων του. Η τόλμη, η σταθερότητα, ο δυναμισμός, η ευθύτητα και η ευαισθησία, χαρακτηριστικά του ήρωα Λάμπη, λειτουργούν ως φορείς του νέου αυτού πνεύματος.
Από την άλλη πλευρά, μια Αλικη που αυτήν την φορά δεν γίνεται ναζιάρα γατούλα, αλλά μια κοπέλα που πρέπει να πάρει την ζωή στα χέρια της, αμφισβητεί ριζικά τις παραδόσεις, τα πρότυπα θηλυκότητας, διεκδικεί δυναμικά την ισότητα. Η αθωότητα έρχεται να δώσει σιγά σιγά την θέση της στον δυναμισμό και την προκλητικότητα. Όταν όμως ο έρωτας κάνει την εμφάνιση του , τότε η εχθρική στάση απέναντι στον κόσμο μειώνεται και δίνει την θέση της στην τσαχπινιά αλλά και στην διατήρηση της “υπερβολικής” αξιοπρέπειας.
Εκείνος όμως που κερδίζει την προσοχή μας περισσότερο καθώς και το βραβείο του β΄ αντρικού ρόλου είναι ο Παντελής Ζερβός. Ο παπάς του χωριού αλλά και ο από μηχανής θεός για την επίλυση κάθε προβλήματος συμφιλιώνει τέλεια τον παραδοσιακό ρόλο με εκσυγχρονιστικά στοιχεία. Μια γυναίκα -στην περίπτωση μας η Μανταλένα- πιάνει τον σταυρό στην θάλασσα στην θέση ενός άντρα, με την βοήθεια πάντα του παπά (θα μπορούσε κανείς να μιλήσει για κατάργηση φυλετικών διακρίσεων ακόμα και σε θέματα θρησκείας), γεγονός που ενώ αρχικά βοηθά στην δύσκολη θέση που βρίσκεται η Μανταλένα (όλοι πάνε με την βάρκα της ευλογημένης) δεν φαίνεται να οδηγεί στην ριζική αμφισβήτηση των κυρίαρχων κοινωνικά και ανάλογα με το φύλλο θέσεων. Μοναδικός στο ρόλο του ο Παντελης Ζερβος κατορθώνει να παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη και άρτια εικόνα του ήρωα χωρίς επιτήδευση. Λες και νιώθει τον ίδιο τον χαρακτήρα, τον κάνει κομμάτι του εαυτού του και πετυχαίνει αυτό που λέμε τέλεια ερμηνεία.. Εξαίρετη ερμηνεία από έναν εξαίρετο ηθοποιό.
Στην αισθητική προβολή όμως των προβλημάτων και των δυσκολιών, του παράπονου και της μεγάλης ανάγκης, λαχτάρας θα λέγαμε για αλλαγή στις συνθήκες ζωής συμβάλλουν και τα τραγούδια του φιλμ. Τραγούδια που θα έλεγε κανείς συναγωνίζονται να κλέψουν λίγη από την αξία των ηθοποιών. «Μες σ΄αυτή την βάρκα είμαι μοναχή», «θάλασσα πλατιά σ΄ αγαπώ γιατί μου μοιάζεις» με την μουσική του Μανου Χατζιδακη συγκροτούν την μελαγχολία και δένουν άρρηκτα την μουσική με την υποκριτική. Μουσικά αριστουργήματα που ακόμα και σήμερα συνεχίζουν να μιλούν στις καρδιές του κοινού συμβάλλουν στην τελειοποίηση της ταινίας. Συμβολικοί θα λέγαμε και οι στίχοι των τραγουδιών καθώς περιγράφουν με γλαφυρότητα την κατάσταση της πρωταγωνίστριας . Χάνει τον πατέρα της -αλλάζουν οι δομές της οικογενειακής ζωής-, καίγεται το σπίτι της την στιγμή που δεν έχει και δουλειά –γκρέμισμα του οικονομικοκοινωνικού της περίγυρου-θυσιάζεται με το να ετοιμάζεται να παντρευτεί κάποιον που δεν αγαπά –συναισθηματικό κενό και ανασφάλεια μελλοντική- είναι ακριβώς τα λόγια του στίχου «μες σ΄ αυτή την βάρκα είμαι μοναχή». Η αγάπη της για τον Λάμπη είναι εκείνο που της δίνει δύναμη να παλέψει, είναι «ένα αστέρι μακρινό τις νύχτες σε φιλώ».
Τα τραγούδια είναι αξιοσημείωτο ότι δεν ηχογραφήθηκαν πλέι μπακ στο στούντιο καθώς ήταν δύσκολο να γυρίσει η Αλίκη στην Αθήνα. Έτσι ο Χατζιδακις της τα έστειλε με την Μούσχουρη και με την συμβουλή να τα πει όπως τα νιώθει, να μην την μιμηθεί.
Η «Μανταλένα» της ΦΙΝΟΣ ΦΙΛΜ προβάλετε στις Κάνες. Και ενώ όλοι περιμένουν την εμφάνιση της νεαρής πρωταγωνίστριας, εκείνη δεν πήγε ποτέ. Οι ξένοι παραγωγοί στο μεταξύ δημιουργούν την ταινία «Αλίκη my love» μίμηση της Μανταλένας η οποία όμως χάνει την ελληνική της ταυτότητα στην προσπάθεια να μεταφυτευθεί σε μια καθαρά ξένη ταινία με αποτέλεσμα την αποτυχία της ταινία στο εξωτερικό.
H Μανταλενα μας κερδίζει για τρεις κυρίως λόγους. Όλοι οι ηθοποιοί της ταινίας μιλούν στην ψυχή μας, τα τραγούδια αγγίζουν τις πιο ευαίσθητες χορδές του ανθρώπου και το σενάριο είναι ένα από τα καλύτερα της εποχής. Αξίζει λοιπόν της προσοχή και την αγάπη μας γιατί η Μανταλενα είναι Κλασσικός Ελληνικός Κινηματογράφος.
- Βαθμολογία: 7.5/10
. Το 1960 είναι η εποχή που χαρακτηρίζεται για την τυποποίηση ειδών και μοτίβων ακόμα και στον τομέα του κινηματογράφου){kind=link}