Μια ματιά στα (απρόσμενα όμορφα) κέντρα δεδομένων της Google

Σκέψου πως “σερβίρεις” δεδομένα σε 1 δις. χρήστες ανά τον κόσμο, μέσα από εκατοντάδες εφαρμογές που έχεις δημιουργήσει, πολλές από τις οποίες αλλάζουν μονίμως ή χρειάζονται έναν συνεχή κύκλο δεδομένων για να συνεχίσουν να λειτουργούν, ή, συχνά, και τα δύο. Μάγκα μου, λογικά θα χρειάζεσαι χιλιάδες υπολογιστές για να κάνεις κάτι τέτοιο. Και άπειρα χιλιόμετρα από καλώδια για να τους συνδέσεις, τόσο μεταξύ τους όσο και με τους χρήστες σου.

Αν το παραπάνω σου ακούγεται εξωπραγματικό, τότε μάλλον δεν γνωρίζεις το πώς λειτουργούν υπηρεσίες που χρησιμοποιείς καθημερινά: το Amazon, απ’ όπου αγοράζω τα βιβλία μου, ο “Θεός Γούγλης” του Στέλιου, η μηχανή αναζήτησης της Google δηλαδή που σε φέρνει σ’ επαφή με κάθε πληροφορία, το YouTube που ο Πρόβατος χρησιμοποιεί για να παρακολουθεί και να διαδίδει βιντεάκια όπου ημίτρελοι Αργεντινοί παίζουν περίπλοκες πασούλες ή χορεύουν τανγκό, το Facebook όπου η Γεωργία πρόσφατα άρχισε να μαζεύει κι άλλες παλαβές με τις DIY κατασκευές, το Twitter που πληροφορεί επαναστάτες του καναπέ για πράξεις επαναστατών που κουβαλάνε Uzi, το AdSense που πληρώνει έστω τα μισά έξοδα του Texnologia κάθε μήνα, το Evernote όπου σημειώνω τα έσοδα κάθε μήνα κι απελπίζομαι — όλες αυτές οι υπηρεσίες τρέχουν από εταιρείες που έχουν παρόμοιες ανάγκες: πολλά δεδομένα, πολλούς υπολογιστές, πολλά καλώδια, πολλές συνδέσεις.

Και τι κάνουν γι’ αυτό; Φτιάχνουν servers (υπολογιστές με μοναδικό σκοπό την επεξεργασία και το “σερβίρισμα” δεδομένων που λέγαμε), τους στεγάζουν σε μεγάλες εγκαταστάσεις (σκέψου: κτήρια) και τους συνδέουν μεταξύ τους και με τον “έξω κόσμο“. Ή πληρώνουν κάποια άλλη εταιρεία για να το κάνει γι’ αυτούς, είτε νοικιάζοντας χώρο σε κάποια άλλη εγκατάσταση, είτε νοικιάζοντας “χώρο” σε κάποια υπηρεσία cloud, όπως αυτές της Amazon (άσχετες οι τελευταίες με το ηλεκτρονικό κατάστημα, αλλά αυτό είναι ένα άλλο μεγάλο θέμα που δικαιούται δικό του άρθρο).

Οι πραγματικά μεγάλες εταιρείες, ως τώρα, επιλέγουν τη πρώτη λύση. Πρωτοπόρος σ’ αυτό το παιχνίδι παραμένει η Google — δεν υπάρχει τρόπος για να υπολογιστούν οι servers που η εταιρεία απασχολεί, ούτε και υπάρχει λόγος: η Google, όπως λέει ο Urs Hölzle που εργάζεται στον σχεδιασμό των εγκαταστάσεών της, δεν μετράει πλέον το πόσους υπολογιστές απασχολεί με μια εργασία ή εφαρμογή της: θεωρεί πως το δίκτυο από εγκαταστάσεις παραγεμισμένες με servers που έχει δημιουργήσει είναι -και συμπεριφέρεται σαν- ένας υπολογιστής. Ένας μεγάλος, πολύ μεγάλος υπολογιστής.

Στην αρχή η ιδέα ίσως ξενίζει, μέχρι να σκεφτείς πως πριν φτάσουμε στην επανάσταση του “προσωπικού υπολογιστή” περάσαμε ακριβώς από την ίδια φάση: τερατώδη μηχανήματα που έπιαναν αίθουσες ή και κτήρια ήταν οι υπολογιστές και ο μέσος χρήστης δεν είχε απ’ ευθείας πρόσβαση σ’ αυτά, αλλά συνδεόταν έμμεσα χρησιμοποιώντας το τερματικό του: τίποτα το τρομερά σοφιστικέ, δηλαδή: μια οθόνη, ένα πληκτρολόγιο, έναν εκτυπωτή και κάποιον τρόπο σύνδεσης στο υπερμηχάνημα.

Αν το ξανασκεφτείς, εκεί επιστρέφουμε. Όταν επεξεργάζεσαι ένα έγγραφο στο Google Drive, ο υπολογιστής σου δεν τρέχει την εφαρμογή που το επεξεργάζεται — αντιθέτως, τρέχει μόνο την εφαρμογή που σου δείχνει τα αποτελέσματα αυτής της επεξεργασίας, τον browser δηλαδή. Η πραγματική δουλειά γίνεται σ’ ένα από τα εντόνως χρωματισμένα κουτάκια που βλέπεις στις φωτογραφίες παρακάτω.

Εδώ μπαίνουμε στο πιο ενδιαφέρον κομμάτι: εταιρείες σαν την Google ή την Facebook υποστηρίζουν πως είναι 100% ανοιχτές και δεν έχουν τίποτα να κρύψουν. Δημοσιεύουν μάλιστα, πολλές φορές, τον ίδιο τον κώδικα που τις κάνει να τρέχουν: το ίδιο τους το “μυαλό“, αν θέλεις. Κι όμως, μέχρι πρόσφατα το πώς δουλεύανε τα data centers τους, οι εγκαταστάσεις τους, ήταν επτασφράγιστο μυστικό. Γιατί έτσι;

Η απάντηση δεν είναι και τόσο δύσκολη. “Πολύ λίγοι άνθρωποι έχουν πρόσβαση στα κέντρα δεδομένων μας, και υπάρχει πολύ καλός λόγος: η πρώτη μας προτεραιότητα είναι η ασφάλεια και η μυστικότητα των δεδομένων σου και καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να τα προστατέψουμε, γι’ αυτό και προστατεύουμε τις εγκαταστάσεις μας όσο το δυνατόν καλύτερα“, λέει η Google. Ναι, αλλά ούτε ένας φωτογράφος; Ούτε καν μια ελεγχόμενη ξενάγηση κάποιου δημοσιογράφου; Μήπως συμβαίνει κάτι άλλο; Συμβαίνει.

Αυτό που συμβαίνει είναι πως η Google έχει δημιουργήσει καθαρά δικά της μηχανήματα και εγκαταστάσεις, αλλά και οτιδήποτε μπορεί να βοηθήσει στην σωστή και οικονομική λειτουργία αυτών των δύο. Χρησιμοποιώντας πρωτοποριακές ιδέες, κατάφερε να μειώσει το PUE των εγκαταστάσεων (PUE/Power Usage Effectiveness είναι το πόση από την ενέργεια που καταναλώνεται σε μια τέτοια εγκατάσταση όντως χρησιμοποιείται, με ιδανικό νούμερο το 1 που σημαίνει απλά “όλη“) ως το 1.2, σε εποχές που ο μέσος όρος στη βιομηχανία ήταν το αρκετά πιο μακρινό 2 (ουσιαστικά: “η μισή ενέργεια που καταναλώνω πάει στον βρόντο“). Ο τρόπος που το κατάφερε αυτό, οι ιδέες και οι κατασκευές της, είναι ένα μυστικό άξιο φύλαξης.

Αλλά ακόμη και αυτό αλλάζει, πρόσφατα: η Facebook δημιουργεί πλέον κι αυτή τους δικούς της servers κι αποθηκευτικούς χώρους και μοιράζει τα σχέδια των κατασκευών. Η Google αυτές τις ημέρες δημοσίευσε πολλές φωτογραφίες των data centers της, μαζί με υλικό σε βίντεο και -επειδή απλά είναι η Google- σε Google Street View. Παραπάνω υπάρχει το βιντεάκι, και ακολουθούν τρεις ακόμη επιλεγμένες φωτογραφίες. Μπορείς να δεις όλο το υλικό μαζεμένο στην ιστοσελίδα που δημιούργησε η εταιρεία, εδώ. Οι εικόνες είναι απρόσμενα όμορφες, σαν να βγήκαν από ένα τεχνολογικό παραμύθι.