Γερμανο-αυστριακός σκηνοθέτης και σεναριογράφος που δοξάστηκε όσο κανένας άλλος Ευρωπαίος συνάδελφος του, γεννημένος στις 23 Μαρτίου του 1942, ο Michael Haneke υπηρετεί το σινεμά πάνω από σαράντα χρόνια, αποδίδοντας του τη μέγιστη δύναμη που του αναλογεί, και μέσω αυτής ανασύρει στην επιφάνεια θαμμένα κάτω από τόνους αδιαφορίας και επισφαλούς εκπαίδευσης κοινωνικά προβλήματα, αφυπνίζοντας τις συνειδήσεις των ανθρώπων για λίγο παραπάνω από όσο διαρκεί μια προβολή.
Γεννημένος από πατέρα σκηνοθέτη και μητέρα ηθοποιό, οραματιζόταν πάντα το μέλλον του μέσα από το πρίσμα της τέχνης, δοκιμάζοντας την τύχη του πρώτα σαν ηθοποιός και μετά σαν πιανίστας, για να βρει τελικά την πρώτη του δουλειά σαν κριτικός κινηματογράφου το 1967, αφού προηγουμένως είχε αποφοιτήσει από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης, όπου παρακολούθησε μαθήματα δραματουργίας, φιλοσοφίας και ψυχολογίας.
Το 1974, πραγματοποιεί το σκηνοθετικό του ντεμπούτο με την τηλεταινία “After Liverpool”. Ακολουθούν άλλες εφτά παραγωγές για τη μικρή οθόνη μέχρι το 1989 και το “Η Έβδομη Ήπειρος”, που τον κάνει μέλος υψηλών αξιώσεων ανάμεσα στην οικογένεια των κινηματογραφιστών.
Επόμενο στη λίστα, το “Βίντεο του Benny”, πρώτο μέρος μιας τριλογίας που ολοκληρώνεται με το “71 Αποσπάσματα μιας Χρονολογίας της Σύμπτωσης”, το οποίο βασίζεται σε μια αποτρόπαια δολοφονία που έλαβε χώρα τα Χριστούγεννα του 1993. Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο Γερμανός σκηνοθέτης, θα βιώσει την πρώτη του μεγάλη εμπορική αποτυχία όταν θα μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη την νουβέλα του Κάφκα, “Το Κάστρο”. Το “Funny Games” του 1997 προκαλεί ποικίλες αντιδράσεις, αναγκάζοντας μέρος του κοινού ακόμα και να εγκαταλείψει τις κινηματογραφικές αίθουσες στις οποίες προβαλλόταν η ταινία.
Η ιστορία αφηγείται την περιπέτεια μιας οικογένειας, που κατά τη διάρκεια μιας εκδρομής στο εξοχικό της σπίτι δέχεται την επίθεση δύο αντρών, οι οποίοι θα αναγκάσουν τα ανυποψίαστα θύματα τους να γίνουν τα πιόνια τους σ’ ένα σαδιστικό παιχνίδι εξουσίας. Μια από τις σημαντικότερες στιγμές στην καριέρα του θα έρθει το 2001 όταν θα βραβευτεί με το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ Καννών, για την ταινία του “Η Δασκάλα του Πιάνου”.
Η Έρικα είναι μια γοητευτική γυναίκα και ταλαντούχα καθηγήτρια πιάνου που εξακολουθεί να ζει με την παρεμβατική μητέρα της, η οποία μπροστά στην άρνηση της να δεχτεί ότι έχουν και οι δύο ενηλικιωθεί, επιμένει να της συμπεριφέρεται σαν να είναι ακόμα έφηβη, που θα την βοηθήσει να κρατήσει ζωντανή τη χαμένη νιότη της, και θα πραγματοποιήσει αντί για ‘κεινη τις ανεκπλήρωτες προσδοκίες της.
Η μάσκα της αυστηρότητας, που σχεδόν επιβεβλημένα καλύπτει ολόκληρη τη ζωή της αρχίζει να σπάει όταν γνωρίζει τον Βάλτερ, ένα νεαρό πολλά χρόνια μικρότερο της, που την ερωτεύεται όταν την ακούει να παίζει κατά τη διάρκεια ενός κονσέρτου. Αποκομμένη για χρόνια από οποιοδήποτε συναίσθημα, μαθημένη να παραδίδει τον έλεγχο της ζωής της στους άλλους, θα του ζητήσει να συμμετάσχει μαζί της σ’ ένα αρρωστημένο ερωτικό παιχνίδι, υποκαθιστώντας τα παλιά της δεσμά με νέα. Λίγο πριν το μεγάλο της φινάλε, η ιδέα της ελευθερίας θα γίνει λιγότερο τρομακτική, όταν για μια μοναδική στιγμή θα συνειδητοποιήσει ότι έχει χάσει τα πάντα.
Η “Ώρα του λύκου” προβλήθηκε για πρώτη φορά στις αίθουσες το 2003, και έκανε τους θεατές να αναρωτιούνται για την ουσία της ανθρώπινης φύσης και τα καλά κρυμμένα ένστικτα που εμφανίζονται την ύστατη στιγμή, όταν η ανάγκη για επιβίωση έρχεται να υπερκαλύψει κάθε πιθανή εκπαίδευση. Ο Χάνεκε δεν χαρίζει απαντήσεις, άλλωστε έχει μάθει το κοινό του να παίρνει ως δεδομένα και να εξελίσσει τα στοιχεία που του δίνονται, χωρίς απαραίτητα ν’ αναζητά τη λογική αφηγηματική συνέπεια.
Κανείς δεν θα σας απαντήσει γιατί η Άννα, η κεντρική ηρωίδα της ταινίας, δεν καλεί αμέσως την αστυνομία μετά την δολοφονία του συζύγου της, όπως κανείς δεν θα σας απαντήσει αν υπάρχει όντως κάπου κρυμμένη μια φυλή “Σωτήρων”, που λίγο πριν το τέλος θα απαλλάξει τον κόσμο από τις αμαρτίες του, χαρίζοντας του την αιώνια λύτρωση.
Αυτό που έχει σημασία όταν έρχεται η “Ώρα του Λύκου” δεν είναι η αιτία αλλά ο σκοπός. Το ένστικτο που καταλαμβάνει το ανθρώπινο μυαλό και σε προστάζει να κρατηθείς στην ζωή πληρώνοντας οποιοδήποτε τίμημα, ακόμα κι αν αυτό είναι η ίδια σου η ψυχή.
Δύο χρόνια μετά την “Ώρα του Λύκου”, ο Χάνεκε ολοκληρώνει τον “Κρυμμένο”. Σε μια κοινωνία που σφυροκοπάτε καθημερινά και με όλα τα μέσα από κάθε μορφή βίας, υπάρχει ένα τελευταίο οχυρό που οι άνθρωποι θωρακίζονται πίσω από ξενοφοβικές τάσεις και βαριές πόρτες ασφαλείας. Το σπίτι μας, με μια έννοια ανοιχτή σε πολλές ερμηνείες, είναι κατά πολλούς η τελευταία μας ελπίδα. Τι θα σκεφτόσασταν όμως αν κάποιος σας έλεγε ότι τα τείχη που σηκώνουμε, όλοι μας, βάζουν τον εχθρό που παραμονεύει έξω από το παράθυρο όλο και πιο βαθιά μέσα στο μυαλό μας;
Ο Ζωρζ κρύβει ένα παλιό μυστικό, που με τα χρόνια, την επαγγελματική επιτυχία και τη δημιουργία της δικής του οικογένειας, έχει καταφέρει να το κλειδώσει στην πιο σκοτεινή γωνιά του μυαλού του, προκειμένου να μπορέσει να χωρέσει στη στολή του πολιτισμένου αστού, και να κουμπώσει σωστά με τα υπόλοιπα κομμάτια της κοινωνίας. Μια σειρά από βιντεοκασέτες που μαγνητοσκοπούν καθημερινά την πρόσοψη του σπιτιού του, θα του θυμίσει ότι όσο καλά κι αν κρύψουμε τα μυστικά μας πάντα θα υπάρχει κάποιος που θα γνωρίζει που βρίσκεται το κλειδί.
Φιλμογραφία
- 2012 – Αγάπη
- 2009 – Λευκή Κορδέλα
- 2007 – Funny Games U.S.
- 2005 – Κρυμμένος
- 2003 – Η Ώρα του Λύκου
- 2001 – Η Δασκάλα του Πιάνου
- 2000 – Άγνωστος Κώδικας
- 1997 – Funny Games
- 1997 – Το Κάστρο
- 1994 – 71 Αποσπάσματα μιας Χρονολογίας της Σύμπτωσης
- 1992 – Το Βίντεο του Benny
- 1989 – Η Έβδομη Ήπειρος
