Ο Mikhail Gorbachev είναι ο αγαπημένος της Δύσης, υποτιμημένος στη Ρωσία, ο πολιτικός που σήμανε το τέλος του ψυχρού πολέμου, ο Άνθρωπος Ιστορία των καιρών μας, είναι ο αλλοτινός ηγέτης μιας πρώην υπερδύναμης που ζει πλέον την απλή ζωή ενός συνταξιούχου. Στο Texnologia.Net, είπε γιατί ντρέπεται για τους συμπατριώτες του, αλλά όχι και για τις διαφημίσεις που έχει κάνει…
Στη Δύση, γνωρίζετε ότι σας αποκαλούν «Γκόρμπι». Σας ενοχλεί αυτή η προσωνυμία;
Καθόλου. Γιατί άλλωστε; Δεν θέλω να με αντιμετωπίζουν με το μανδύα της σοβαροφάνειας.
Λοιπόν… (σ.σ. well)
Well: Αυτή η λέξη θα μου θυμίζει πάντα τον Ρέιγκαν. Σε κάθε δέκα λέξεις που έλεγε, η μία ήταν «well». Αυτή είναι και η μόνη λέξη που ξέρω στα αγγλικά. Αλλά, ευτυχώς, έχω πάντα τον Πάβελ, τον πιστό μου μεταφραστή.
Αυτό δεν σας εμπόδισε, όμως, να είστε δημοφιλής στη Δύση. Πρόσφατα, για άλλη μία φορά, και με την παρέμβασή σας για τη Ρωσία στα χρόνια του Πούτιν…
Αυτό που είπα είναι ότι υπάρχουν πισωγυρίσματα, αλλά φυσικά υπάρχει και πρόοδος. Υπάρχουν, ευτυχώς, ανεξάρτητες εφημερίδες και περιοδικά. (σ.σ. Ο ίδιος είναι τιμητικά κάτοχος του 49% της ανεξάρτητης εφημερίδας Novaya Gazeta, ιδιοκτησίας Λεμπέντεφ.) Αυτό ήταν που εννοούσαμε και τότε όταν μιλούσαμε για γκλάσνοστ (διαφάνεια). Αλλά δεν ισχύει το ίδιο και για την τηλεόραση. Η τηλεόραση είναι ένα από τα κύρια προβλήματα. Εκεί, όπως είχε πει το 2004 και η Άνα Πολιτόσκαγια πριν δολοφονηθεί: «Είναι σαν να πισωγυρίζουμε στη σοβιετική άβυσσο. Αν θέλεις να δουλέψεις ως δημοσιογράφος στην τηλεόραση, σημαίνει ότι πρέπει να εξυπηρετείς τον Πούτιν. Αλλιώς, θάνατος!» Από την άλλη, δεν μπορώ να παραγνωρίσω ότι υπάρχει και εξέλιξη, αλλά η Δημοκρατία πρέπει να βγάλει ρίζες στη Ρωσία, αυτό είναι που πρέπει να προσέξουμε.
Και όμως, μόλις στις εκλογές του 2007, είχατε στηρίξει τον Πούτιν…
Όταν εμφανίστηκε στο προσκήνιο ο Πούτιν, τα πράγματα ήταν πολύ άσχημα για τη Ρωσία. Η χώρα βρισκόταν στα όρια της αποσύνθεσης. Ο Πούτιν ανέλαβε δράση, μερικές φορές με αυταρχικό τρόπο, αλλά τότε το ζητούμενο ήταν μόνον ένα: Η σταθερότητα. Και, εντέλει, τα κατάφερε, με τα θετικά να υπερκαλύπτουν τα αρνητικά. Εκείνη την εποχή ήμουν με τον Πούτιν γιατί αυτό ήταν που ήθελε ο λαός. Εκείνη την εποχή ήμουν με τη χώρα μου!
Τι άλλαξε έκτοτε;
Νομίζω ότι τους συνέβη κάτι που μου έτυχε και μένα στα χρόνια της περεστρόικα. Σήμερα, οι ηγέτες μας είναι υπερβολικά σίγουροι για τον εαυτό τους, κάπως αλαζόνες. Κι αυτό προσπαθώ και γω να πω με τον τρόπο μου στον Πούτιν και τον Μεντβέντεφ: Να μην κάνουν τα ίδια λάθη. Γιατί ξέρω ότι είναι δύσκολο να παραδεχθείς τα λάθη σου, αλλά κάποιος πρέπει να σoy τα υπενθυμίσει. Και εγώ υπήρξα υπερφίαλος και αλαζονικός σε κάποιες φάσεις της περεστρόικα, και τιμωρήθηκα από τις συνέπειες αυτής της συμπεριφοράς.
Τι άλλο σας ενοχλεί από το παρελθόν σας;
Το ότι δεν μου δόθηκε η ευκαιρία να ολοκληρώσω τις μεταρρυθμίσεις. Διάβαζα τις προάλλες τη λίστα με τα περιουσιακά στοιχεία του Ρομάν Αμπράμοβιτς… Ντράπηκα! Η σημερινή στρατιά μεγιστάνων που έχουμε είναι αποτέλεσμα της περιόδου Γιέλτσιν. Θυμάμαι τότε έναν υπουργό Οικονομικών που έλεγε: «Πρέπει να μοιραζόμαστε τα πλούτη». Όλοι θυμούνται τη φράση του, αλλά μόνον αυτό δεν έγινε. Χρειαζόμαστε περισσότερη δικαιοσύνη; Ναι. Η κοινωνία μας πρέπει να δουλέψει με διαφορετικό τρόπο; Ναι. Πρέπει να υπάρξει μια γεφύρωση του χάσματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών; Ναι. Χρειαζόμαστε, όμως, μια επανάσταση; Όχι. Ο Λένιν είχε πει κάποτε: «Ο άνθρωπος πρέπει να ονειρεύεται». Κι ο Λένιν παραμένει για μένα πρότυπο. Ο κόσμος αλλάζει από τους ιδεαλιστές. Κι αν πλέον είμαι λίγο μεγαλύτερος, ακόμη το πιστεύω αυτό.
Κάτι που πιθανόν εκπλήσσει έναν τουρίστα από τη Δύση που επισκέπτεται τη Μόσχα είναι το ότι μπορεί να βρει μπαμπούσκες του Πούτιν, του Μεντβέντεφ, του Γιέλτσιν, του Στάλιν, του Μπρέζνιεφ, αλλά όχι του Γκορμπατσόφ. Γιατί δεν είστε εξίσου δημοφιλής στην πατρίδα σας, πιστεύετε;
Πιστεύω ότι η Ιστορία θα μου απονείμει τη θέση που μου αρμόζει. Θα μπορούσα να εκμεταλλευτώ και σήμερα και στο παρελθόν τη θέση μου για να έχω πλούτη. Δεν το έκανα. Είμαι γιος αγροτών, έτσι μεγάλωσα, είμαι απλός άνθρωπος. Ζω με τη σύνταξή μου, που θα σας ακουστεί ίσως αστεία αν σας πω το ποσό, και κερδίζω ακόμη και σήμερα το ψωμί μου, δίνοντας διαλέξεις. Τώρα, που ετοιμάζω το βιβλίο μου (σ.σ. συλλογή δοκιμίων με τίτλο Alone with Myself), θα το δώσω σε όποιον εκδότη μου δώσει τα περισσότερα, κι αυτή είναι η μόνη καπιταλιστική προσέγγιση που επιτρέπω στον εαυτό μου. Και επειδή πολλοί ακόμη μου θυμίζουν, με άκομψο μερικές φορές τρόπο, τις διαφημίσεις που έχω κάνει, απαντώ: Αυτές οι διαφημίσεις αναπαριστούσαν ανθρώπινες στιγμές· τουλάχιστον, δεν έκανα κάτι που ντροπιάζει εμένα ή τη χώρα μου με κανέναν τρόπο, όπως πολλοί από τους μεγιστάνες μας με τη χυδαία επίδειξή τους.
