Η νοοτροπία του minimal ήτανε πάντα δεμένη με την έννοια της ρυθμικής σωματικής επαναληπτικής κίνησης, του χορού. Ήταν και ένας ακόμα λόγος που εξελίχθηκε τόσο γρήγορα στις πίστες των club. Το ίδιο βέβαια γινόταν και με αρχαιότερες μορφές minimal μουσικής.
Ο σκοπός ήταν πάντα ο ίδιος. Το μόνο που άλλαζε ήταν ο χώρος και τα μουσικά όργανα. Η μουσική επανάληψη έβρισκε έναν αυτόματο τρόπο, όπως θα έχουν καταλάβει οι χορευτές, να φιλτράρεται μέσα από το σώμα. Δημιουργείται μια κατάσταση που το σώμα κατοικείται από την μουσική, με αποτέλεσμα το ένα να βασίζεται στο άλλο. Έτσι έχουμε μια αρμονική συμβίωση της minimal μουσικής και της κίνησης των χορευτών.
Σε αντίθεση με άλλες μινιμαλιστικές φόρμες όπως η hip hop και η reggae που δίνουν «χώρο» στον τραγουδιστή να απαγγείλει, η minimal tech βασίζεται στην συνεχόμενη κίνηση της μελωδίας και των μικρομεταβολών της, χωρίς να επιστρέφει ποτέ σε αρχικές μελωδίες. Τα πάντα μετακινούνται και μεταβάλλονται, διατηρώντας όμως την ψευδή κατάσταση της σταθερότητας.
Όσον αφορά την σύγχρονη μινιμαλιστική μουσική, αυτή του τελευταίου αιώνα, θα παρατηρήσουμε πως κάθε μουσικός χρησιμοποιεί και διαφορετική στρατηγική για να προσεγγίσει την αίσθηση της minimal φόρμας. Στις πρώιμες μορφές minimal techno, που ήταν και η αρχή μπορούμε να πούμε της εισαγωγής της λιτής μορφής μουσικής στα club, υπήρχε έμφαση στην δομή, που εμφανέστατα δανειζόταν σημεία από την disco. Αφού γινόταν μια αναγκαία για το είδος δομική αναδιοργάνωση βασιζόμενη σε ρυθμό 4/4, ακολουθούσαν στοιχεία ρυθμικά ή εφέ με μια ελαφρά ελλειπτικά ρυθμική κίνηση ώστε να δημιουργηθεί το απαιτούμενο αποτέλεσμα.
Εκτός της ρυθμικής minimal, θα δούμε και αρκετά παραδείγματα μουσικής που μεν χρησιμοποιούν ίδια δομή με την minimal tech, χωρίς όμως δε να μπορούν να κερδίσουν μια θέση στα clubs, είτε λόγω πολυπλοκότητας και συχνής αλλαγής είτε λόγω ιδιότροπης χρήσης των ήχων. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι και η συλλογή της δισκογραφικής εταιρίας Mille Plateaux, Clicks and Cuts που απαριθμεί τις έξι συνέχειες.
Πιο γνωστό παράδειγμα minimal δομής στην μουσική το βρίσκουμε στο rap και hip hop. Απλός ρυθμός, που από την αρχή ορίζει το είδος της μουσικής, λαμβάνοντας μικρές αλλαγές, υποστηρίζεται και αλληλεπιδρά με την φωνή του MC — αυτού που τραγουδά τις “ρίμες“. Τα ρυθμικά σημεία που δέχονται την μεγαλύτερη προσθαφαίρεση είναι αυτά που δεν συνοδεύονται από φωνητικά, έτσι ώστε να υπάρχει και η λογική συνοχή σε σχέση με τα σημεία που υπάρχει απαγγελία.
Ένα παράδειγμα προς μελέτη είναι το κομμάτι των Clipse, Grindin. Λιτή παραγωγή που ακολουθεί πιστά την δομή και την minimal φιλοσοφία. Ο ρυθμός υποστηρίζεται σε κάποια σημεία από χτύπημα των δακτύλων. Σε μέρη που δεν υπάρχουν τα φωνητικά, εμφανίζεται μελωδία από synthesizer. Ο επαναλαμβανόμενος ρυθμός και η απλοϊκή μελωδία σε κανένα σημείο στο κομμάτι δεν προκαλούν κάποιο πρόβλημα, μιας και υπάρχει πολύ καλή εναλλαγή των στοιχείων που ορίζουν το κομμάτι.
Στην house και techno μουσική, η ιδέα πίσω από την μινιμαλιστική αντιμετώπιση της δομής (που με λίγα λόγια σημαίνει επαναλαμβανόμενα ρυθμικά μοτίβα, στα πλαίσια βέβαια της house/techno και συνήθως με ήχους που θυμίζουν Roland TR-808 ή και παραπλήσιους, λίγες συγχορδίες που δίνουν μελωδία στο κομμάτι και μια εξίσου απλή μπασογραμμή) έχει προσφέρει απροσδόκητα αρκετές υποκατηγορίες, που διαφέρουν αισθητά η μια από την άλλη. Από το ambient-dub techno του Chain Reaction μέχρι τις σκοτεινές και industrial-jingle loops του Surgeon.
Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τον Detroit DJ Jeff Mills που συχνά αναφέρεται ως minimal, χωρίς όμως να διατηρεί αυτή την ιδέα στα sessions του, προσθέτοντας αρκετές φορές πολλά tracks μαζί, δημιουργώντας πολύπλοκες συνθέσεις — αν και το ίδιο θα μπορούσε γενικά να υποθεί για την σύγχρονη minimal που δεν δίνει έμφαση τόσο στον λιτό ήχο, πολλές φορές παραβλέποντας τον, αλλά στην λιτή δόμηση του κομματιού, που προσωπικά θεωρώ ότι στην ουσία αυτή είναι, γενικολογώντας, το πνεύμα της minimal.
Έτσι, με την εξέλιξη της minimal μουσικής στην techno και την house, διακρίνουμε δυο διαφορετικά μονοπάτια που έχουν χαραχτεί, δυο διαφορετικούς δρόμους που έχουν δημιουργηθεί και είναι γνωστοί με τις ονομασίες Skeletalism και Μassification. Με την επεξήγηση τους θα μπορέσουμε να διακρίνουμε σε κάθε καλλιτέχνη τουλάχιστον το ποιες επιρροές έχουν δεχτεί τα κομμάτια του, έτσι ώστε να μπορέσει να γίνει ένας στοιχειώδης διαχωρισμός.
Skeletalism
Με τον όρο Skeletalism, εννοούμε το είδος της minimal που έχει πάρει ως βάση τον «παλμό» της dance μουσικής, αφήνοντας χώρο για μικροπαραλλαγές, έτσι ώστε να μπορεί να σημειώνεται σταδιακή εξέλιξη στην ροή του κομματιού. Έχει κοινές ρίζες με την house μουσική του Chicago και την Detroit Techno, συνδέοντας αυτά τα δυο με την φιλοσοφία του “less is more”. Είναι η κύρια σχολή πίσω από την νοοτροπία της glitch ή “clicks and cuts” τεχνικής.
Για να μπορέσουμε να καταλάβουμε περισσότερα γι’ αυτό το είδος, να πούμε πως η όλη ιδέα βρίσκεται πίσω από την μουσική του DBX, βρίσκεται πίσω από τα drones του Richie Hawtin, στον ήχο του M:I:5 και τα distorted μπάσα. Εκεί όμως που θα βρούμε την απάντηση στον ορισμό της έννοιας του Skeletalism είναι στην μουσική του Thomas Brinkmann και στους πειραματισμούς του, στους οποίους συνδυάζει τεχνικές techno μαζί με ήχους από χαραγμένα με μαχέρι βινύλια που τα έχει περάσει και επεξεργαστεί από υπολογιστή ώστε να δώσουν τον πολυπόθητο λιτό ρυθμό σε 4/4.
Massification
Στην απέναντι όχθη βρίσκεται και μια διαφορετική σκέψη και χρήση του όρου minimal, που θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι και η πιο σωστή εξέλιξη της όλης ιδέας του όρου. Είναι το είδος κατά το οποίο δημιουργούνται ακραίες ηχητικές παραλλαγές, σε συνδυασμό με στιγμιαίες ηχητικές παύσεις. Ώς νοοτροπία χρησιμοποιεί -κλασσικά- την δομή της μινιμαλιστικής ιδέας πίσω από την μουσική δημιουργία.
Εδώ δεν έχουμε απλούς ρυθμούς αλλά μια εξέλιξη προς την συγκέντρωση μέχρι και αρκετά σύνθετων ρυθμικών μοτίβων που βέβαια ακολουθούν κάποιον χαρακτήρα. Χαρακτηριστικός μουσικός γι’ αυτό το είδος θα μπορούσε να οριστεί ο Χιλιανός/Γερμανός Richardo Villalobos. Στα sessions του βλέπουμε πως αποσκοπεί στο να προσφέρει ένταση μέσω των έντονων αλλαγών και της συνεχής ρυθμικής πρόσθεσης.
Επίλογος
Θα αναρωτηθούμε για πιο λόγο δημιουργήθηκε η minimal dance μουσική. Ίσως να υπήρχε από την αρχή στον μουσικό της κώδικα αυτή η εξελικτική πορεία, ίσως να είναι έτσι κι αλλιώς ένα είδος που μπορούσε να δεχτεί αυτό το μικρόβιο της παραλλαγής ή πολύ απλούστερα να είναι η minimal μια κατάσταση που επιλεκτικά πηγαίνει και μολύνει με την δικια της απλούστατη δομή είδη μουσικής που έχουν να κάνουν με συγκεκριμένες ανθρώπινες καταστάσεις.
Αν την εκλάβουμε ως λέξη (minimal) θα δούμε πως κρύβει καχυποψία, λόγω της απλοϊκής δομής της, αλλά προσωπικά ανακαλύπτω πως είναι ενα είδος που κρύβεται πολύ καλά σε πολλά είδη μουσικής, πως το αποτέλεσμά της δεν είναι μόνο η διασκέδαση, διότι κρύβεται κάτι αρχετυπικό πίσω από την όλη δομή της και πως όσο ταξιδεύουμε πίσω στην ιστορία της μουσικής θα δούμε πως αυτό το είδος θεμελίωσε και στήριξε τις πρώιμες μουσικές μορφές, αυτές που είναι συνυφασμένες με την πρώτη πρώτη μουσική έκφραση του ανθρώπου.
Μπορούμε όλοι να αντιληφθούμε τα αρχέτυπα σημάδια της αν κάτσουμε και αφουγκραστούμε το γύρω περιβάλλον και παρακολουθήσουμε την μουσική που πηγάζει από τις τυχαίες πηγές που μας περιβάλλουν, συνειδητοποιώντας πως όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή θα συντονιστούμε με την τυχαία επανάληψη σε μια κατάσταση αρμονίας και συλλογισμού.
