Ο πόλεμος των Καρέ (fps) στις κινηματογραφικές ταινίες

Με αφορμή τον (αρνητικό) θόρυβο που έχει δημιουργήθεί κάποτε γύρω από την απόφαση του Peter Jackson να κινηματογραφίσει την νέα του ταινία Hobbit στα 48 καρέ το δευτερόλεπτο (αγγλικά fps ή frames per second), σκέφτηκα να γράψω ένα γενικότερο άρθο σχετικά με τον αριθμό των καρέ των ταινιών, των τηλεοπτικών παραγωγων, των βελτιωτικών που προσφέρουν οι περισσότερες μοντέρνες τηλεοράσεις αλλά και της προσλαμβάνουσας εμπειρίας που αποκομίζει ο θεατής.

Τα τελευταία 90 χρόνια όλες οι κινηματογραφικές ταινίες που βλέπουμε είναι γυρισμένες στα 24 καρέ το δευτερόλεπτο. Η απόφαση λοιπόν του Peter Jackson να γυρίσει τις ταινίες του με νέας τεχνολογίας εξοπλισμό που επιτρέπει να φιλμογραφέι με 48 καρέ θα έπρεπε να τύχει ενθουσιώδους αποδοχής έτσι; Όσο περισσότερα καρέ το δευτερόλεπτο , τόσο το καλύτερο έτσι ; Εξάλλου οι τηλεοράσεις του σήμερα δεν διαφημίζουν ότι παίζουν 100, 200 , ακόμα και 400 καρέ το δευτερόλεπτό; Άρα τα 48 καρέ δεν είναι καλύτερα από τα 24;

Και ναι και όχι. Στην πραγματικότητα οι περισσότεροι που παρεβρέθησαν στην “δοκιμαστική” δεκάλεπτη προβολή που έκανε ο Peter Jackson έμειναν απογοητευμένοι “Ήταν χάλια. Έμοιαζε σαν να βλέπεις βίντεο. Σαν να βλέπεις τηλεόραση. Αυτό δεν έμοιαζε με σινεμα” έλεγαν βγαίνοντας από την προβολή. Τι συνέβη λοιπόν ; Τα περισσότερα καρέ κάνουν κακό;

Κατ’ αρχήν θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι τα περισσότερα καρέ που διαφημίζουν οι μοντέρνες τηλεοράσεις είναι ένα διαφημιστικό τρικ. Ψευτιά. Απάτη. Όλοι μα όλοι οι τηλεοπτικοί σταθμοί ανέκαθεν εκπέμπουν είτε 50 είτε 60 μισά-καρέ (field) το δευτερόλεπτο. Όλα τα υπόλοιπα καρέ ως τα 100 , τα 200, τα 400 που σας διαφήμισε ο πωλητής που σαν πούλησε την καινούργια σας Samsung , είναι ψευτοκαρέ που “φτιαχνει″ από το μηδέν η τηλεόραση σας. (“Ωστε γιαυτό όλα αυτά τα “SuperView” , “TrueView” , “MotionPlus” φαίνονται χάλια” “-Ναι , γιαυτό”)

Επίσης πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ένας τηλεοπτικός σταθμός εκπέμπει αυτά τα 50 ή σε 60 μισά-καρέ το δευτερόλεπτο , μόνο όταν προβαλει αμιγώς τηλεοπτικό πρόγραμμα. Όταν προβάλει ταινίες, στην πραγματικότητα εκπέμπει αυτό που έχει , δηλαδή υλικό που γυρίστηκε σε 24 καρέ.

Με τεχνητούς τρόπους τα καρέ αυτά διπλασιάζονται (24×2 =48) και μετά παίζουν ταχύτερα κατά 6% στην περίπτωση που η ταινία θα παιχτεί σε ευρωπαική τηλεόραση ( 48×6%=50)) είτε μετατρέπονται από 24 σε 60 με την τεχνική 3-2 pulldown (Από τα 24 καρέ κάθε δευτερολέπτου τα 12 παιζονται τρεις φορές το καθένα (3×12=36) και τα άλλα 12 δύο φορές το καθένα (2×12=24) . 36+26=60) . Άρα στην πράξη ακόμα και στην τηλεόραση ΔΕΝ βλέπουμε στα αλήθεια πάνω από 24 καρέ.

Ακόμα και όταν βλέπουμε αμιγώς τηλεοπτικό προγραμμα βλέπουμε , κάθε δευτερόλεπτο που περνάει 50 μισά-καρέ (fields) , δηλαδή στην πραγματικότητα βλέπουμε μόνο 25 πλήρη καρέ το δευτερόλεπτο (Στην Αμερική αντιστοιχα 30)

Συνοψίζω. Στην τηλεόραση μας βλέπουμε 25 πλήρη καρέ το δευτέρόλεπτο (που είναι αληθινά 25 καρέ μόνο όταν βλέπουμε τηλεοπτικό υλικό , για παράδειγμα ειδήσεις). Στην περίπτωση που βλέπουμε μια ταινία, τότε βλέπουμε 24 καρέ το δευτερόλεπτο που με την μέθοδο που αναλύσαμε πιο πάνω παίζουν “ως” 25. Όλα τα υπόλοιπα είνα κολοκύθια.

Είναι λοιπόν ότι τα μάτια μας έχουν εκπαιδευτεί από την στιγμή που γεννηθήκαμε να βλέπουμε 24 καρε το δευτερόλεπτο, 25 καρέ το δευτερόλεπτο, άντε το πολύ 30 καρέ το δευτερόλεπτο (που με διάφορες μαγγανείες γινονται περισσότερα) . Γιατί λοιπόν τα 48 καρέ του Χομπιτ , σηκώσαν θύελλα αρνητικών αντιδράσεων;

Η πρώτη εξήγησή , που είναι η εξήγηση που δίνει ο σκηνοθέτης Peter Jackson και τα Studios , είναι ότι το μάτι έχει συνηθισει στα “λιγα” καρέ και διαμαρτύρεται για την καλύτερη αλλά ασυνήθιστη εικόνα που του δίνουμε. Ο Peter Jackson συνεχίζει λέγοντας ότι η εικόνα μοιάζει “ψευτικη” και μη-ρεαλιστική γιατί έχουμε συνηθίζει να βλέπουμε την θολούρα που δημιουργεί σε κάθε καρέ η μικρή ταχύτητα του κλείστρου (θυμηθείτε ποσο θολό μοιάζει ένα κινούμενο αντικείμενο όταν πατάμε παυση στο DVD ). Εάν τα καρέ είναι πολλά , λέει ο Peter, η θολούρα μειώνεται , πράγμα καλό, αλλά το κεφάλι μας διαμαρτυρεται, διότι έχει συνηθίσει σε 80 χρόνια κινηματογραφικής θολούρας.

Εγώ από την άλλη πιστεύω ότι ο Peter Jackson έχει εν μέρει δίκιο. Ο διπλασιασμός των καρέ οδήγησε στο να αλλάξει και η ταχύτητα του κλειστρου των κινηματογραφικών μηχανών του . Στην κινηματογραφία ο κανόνας λέει “Το κλείστρο σε διπλάσια ή τετραπλάσια ταχύτητα από τον αριθμό των καρέ ανα δευτερόλεπτο. Ομως για το “Hobbit” o O Peter Jackson χρησιμοποίησε κλείστρο 270 degrees δηλαδή ταχύτητα κλείστρου 1/64 του δευτερολέπτου (ενώ όπως είπαμε, όταν γυρίζουμε “κανονικές” ταινίες θα χρησιμοποιούσαμε κλείστρο 1/48 ή 1/96 δευτερολέπτου.

Υπήρχε τεχνικός λόγος γιαυτό αλλά επειδή ειναι λίγο δυσνόητος και έξω από τους σκοπούς του άρθρου, αρκεστείτε ότι προς το παρόν ότι ηταν αναγκαίο κακό ώστε η εικόνα να είναι σωστή και ως 3d στα 48 καρέ και ως 2d στα 48 καρέ και ως 2d στα 24 καρέ και ως 3d sta 48 καρέ. Όταν όμως κάνεις ένα και μόνο γυρισμα με κλειστρο που να προσπαθεί να συμβιβάσει τόσες διαφορετικές εκδοχές τότε τελικά τίποτε δεν είναι σωστό.

Πιστεύω επίσης ότι ο αυξημένος αριθμός καρέ θα πρέπει να αλλάξει και τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η σκηνογραφία. Όταν η τηλεόραση μετέβει από το Standard Definition στο High Definition άλλαξε ο τρόπος του μακιγιάζ και της κατασκευής σκηνικών ώστε να μην μοιάζουν “ψευτικα” (το σκηνικό ή το μακιγιαρισμένο πρόσωπο που έμοιαζε τελειο σε SD, έμοιαζε πλεον “ψευτιά” σε HD)

Με όμοιο τρόπο εφόσον διπλασιάζονται τα κινηματογραφικα κάρε, το συνολικό ποσό φωτός που πέφτει πχ επάνω σε ένα σκηνικό ή επάνω σε ένα πρόσωπο ανα δευτερόλεπτο, είναι πολύ περισσότερο. Έτσι οι ατέλειες αναδεικνυονται και αν δεν αλλάξει ο τρόπος σκηνογραφίας όλα μοιαζουν ψεύτικα.

Εν τέλει όμως πιστεύω ότι η κινηματογραφία σε 48 fps είναι μακροκρόθεσμα το μέλλον , έστω και αν βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα , διαβάσετε διάφορα άρθρα περί του αντιθέτου , από τους γνωστούς νεοφώτιστους και άσχετους ξερόλες.