Η εκτέλεση του σεΐχη Nimr al Nimr από τη Σαουδική Αραβία είχε ως αρνητική συνέπεια να αναθερμάνει τον Ψυχρό Πόλεμο στη Μέση Ανατολή σε σημείο που προβλημάτισε την διεθνής κοινότητα. Η ένταση μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν αυξήθηκε ραγδαία μετά την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν, αλλά μεγαλύτερο ρόλο έπαιξε η πρόσφατη πυρηνική συμφωνία του Ιράν, που έχει αρχίσει να αλλάζει τη γεωπολιτική της περιοχής για πάντα.
Η εκτέλεση του κορυφαίου σιίτη κληρικού πραγματοποιήθηκε για να προκαλέσει το Ιράν, ωστόσο και η Τεχεράνη απάντησε ακριβώς όπως η Σαουδική Αραβία ήθελε. Υπό την ηγεσία του βασιλιά Salman, η εξωτερική πολιτική της Σαουδικής Αραβίας εμφανίζει ένα παρανοϊκό καθεστώς που βρίσκεται δυνητικά στο χείλος της κατάρρευσης λόγω της πτώσης των τιμών του πετρελαίου και σιγά-σιγά επισκιάζεται από το Ιράν.
Τι έχει συμβεί μέχρι στιγμής
Μετά την εφαρμογή του συμφώνου των πετροδολαρίων, εγγυητής της ασφάλειας της Σαουδικής Αραβίας είναι οι ΗΠΑ, αλλά μετά την απομάκρυνση του Σαντάμ το 2003, η περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων διαταράχθηκε. Η νέα κυβέρνηση στο Ιράκ εκπροσωπούσε την σιιτική πλειοψηφία και πολλά μέλη της κυβέρνησης είχαν δεσμούς με το Ιράν. Έτσι, εγκαινιάστηκε μια νέα εποχή στις σχέσεις Ιράν-Ιράκ εις βάρος της Σαουδικής Αραβίας. Το ιρακινό τείχος που περιόριζε την επέκταση του Ιράν είχε θρυμματιστεί και πλέον απέκτησε απρόσκοπτη πρόσβαση μέσω του Ιράκ στους συμμάχους του στη Συρία και τον Λίβανο, δημιουργώντας ένα σιιτικό τόξο. Αυτή η βόρεια επέκταση έχει δημιουργήσει μια αντίληψη ημι-περικύκλωσης της Σαουδικής Αραβίας.
Όλο αυτό το διάστημα και καθώς οι ΗΠΑ με τη νέα στρατηγική άρχισαν να απομακρύνονται από τη Μέση Ανατολή προς την Ανατολική Ασία, η βασιλική οικογένεια άρχισε να ανησυχεί για τη δέσμευση των ΗΠΑ ως προς την ασφάλειά της. Η κατάσταση επιδεινώθηκε με το ξέσπασμα της Αραβικής Άνοιξης, όταν οι Σαουδάραβες άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι υπάρχει μια εσωτερική απειλή για την παραμονή τους στην εξουσία.
Η βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας κινήθηκε προληπτικά σε θέματα που σχετίζονται με την ασφάλεια τους. Χρειάστηκε να αποκαταστήσει την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή, προκειμένου να αποφευχθεί η ιρανική ηγεμονία. Στο εσωτερικό, υπήρξε αύξηση της καταστολής και πολλοί σιίτες φυλακίστηκαν. Στο Μπαχρέιν, επενέβησαν στρατιωτικά για να καταστείλουν την εξέγερση της σιιτικής πλειοψηφίας έναντι των Σουνιτών ηγεμόνων της. Η εξέγερση κατεστάλη, αλλά οι Σαουδάραβες υποπτέυθηκαν ιρανική εμπλοκή πίσω από την εξέγερση.
Στην Υεμένη, όταν ξεκίνησε η εξέγερση ενάντια στη δικτατορία του Σάλεχ και οι σιίτες αντάρτες χούτι, που υποστηρίζονται από το Ιράν, άρχισαν να προχωρούν προς την πρωτεύουσα, η Σαουδική Αραβία και πάλι άρχισε να σκέφτεται να συνθλίψει ακόμα μια σιιτική εξέγερση στο κατώφλι της. Αυτή τη φορά όμως, φαίνεται πως παγιδεύτηκε σε ένα τέλμα που η ίδια δημιούργησε.
Η δαπανηρή εισβολή έχει ως αποτέλεσμα να αποδυναμωθεί η υποστήριξη της Σαουδικής Αραβίας προς τους αντάρτες που πολεμούν τον Άσαντ στη Συρία και η διεθνής εκστρατεία για την καταπολέμηση του DAESH, η Σαουδική επιθυμία για την πτώση του Άσαντ, έχει τεθεί στο περιθώριο.
Το τελικό συστατικό για την τέλεια καταιγίδα ήταν η δραματική πτώση των τιμών του πετρελαίου. Όταν η τιμή του πετρελαίου άρχισε να πέφτει στα τέλη του 2014, αυτό οφειλόταν σε υπερπροσφορά στις παγκόσμιες αγορές και εξασθένηση της ζήτησης. Αλλά υπήρχε μια διέξοδος, η Σαουδική Αραβία, το έθνος με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου, θα μπορούσε να μειώσει την παραγωγή, κάτι που θα αύξανε τις τιμές, αλλά δεν το έκανε.
Το σκεπτικό πίσω από αυτή την κίνηση ήταν να ανακτήσει το μερίδιο της αγοράς και όχι τα κέρδη από την κατάργηση όλων των αμερικανών παραγωγών σχιστόλιθου που είχε γίνει απειλή για την παραγωγή πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας. Οι ΗΠΑ, που ήταν κάποτε ο κύριος αποδέκτης της πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, είναι πλέον στο δρόμο για να γίνει σημαντικός εξαγωγέας.
Σε μια προσπάθεια να ξεπεράσει τους παραγωγούς των ΗΠΑ, η Σαουδική Αραβία παίζει το «παιχνίδι του δειλού» ωθώντας τις τιμές τόσο χαμηλά όσο χρειαστεί για διώξει κάθε ανταγωνιστή. Οι συνεχείς χαμηλές τιμές όμως προκαλούν εσωτερικές πιέσεις και υπάρχουν φήμες για μια πιθανή κατάρρευση της Σαουδικής Αραβίας, η οποία μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για την περιοχή, καθώς και για το στρατηγικό συμφέρον των ΗΠΑ. Με όλα αυτά, οι Σαουδάραβες αναζητούν έναν τρόπο για να στρέψουν αλλού την προσοχή.
Οι Σαουδάραβες γνώριζαν πως η εκτέλεση του σιίτη κληρικού θα δημιουργήσει μια θύελλα. Το αποτέλεσμα ήταν ακριβώς αυτό που ήθελαν: αναστάτωση στο σιιτικό κόσμο και ιδιαίτερα στο Ιράν, όπου η πρεσβεία της Σαουδικής Αραβίας κάηκε. Η ενέργεια αυτή έθεσε σε κίνηση ένα διπλωματικό «οφθαλμός αντί οφθαλμού» που πυροδότησε νέες εντάσεις, όπως το «κατά λάθος» χτύπημα της ιρανικής πρεσβείας στην Υεμένη από πύραυλο. Αυτή η κατάσταση μεταξύ των δύο χωρών οξύνει τις εντάσεις σε μια ήδη ανήσυχη περιοχή του κόσμου.
Αλλά οι νικητές σε όλα αυτά είναι η Σαουδική βασιλική οικογένεια που είναι σε θέση να στρέψει την προσοχή στο Ιράν αποφεύγοντας την εστίαση στις διεθνείς αποτυχίες της στην Υεμένη και στη Συρία, καθώς και την εσωτερική οικονομική φούσκα τους.
Το καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας ενεργεί “παράλογα”, προκειμένου να ληφθούν μέτρα που αντιλαμβάνεται αναγκαία για την πρόληψη της δικής του κατάρρευσης. Με την πτώση του Ιράκ και την πυρηνική συμφωνία, η ισορροπία δυνάμεων έχει αρχίσει να γέρνει υπέρ του Ιράν.
Η Σαουδική προσπάθεια να αποκαταστήσει την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή έχει προκαλέσει χειρότερα αποτελέσματα, φέρνοντάς την στο χείλος της κατάρρευσης. Δεδομένου ότι οι ΗΠΑ αποσύρονται σιγά-σιγά από την περιοχή και οι τιμές του πετρελαίου συνεχίζουν να πέφτουν, η Σαουδική Αραβία βρίσκεται στριμωγμένη.
Η εξωτερική πολιτική της κινείται με μια αίσθηση επείγοντος που βασίζεται σε μια παρανοϊκή πεποίθηση ότι η κατάρρευση της είναι επικείμενη. Έτσι, αναμένεται ότι οι προκλητικές στρατιωτικές ή οικονομικές ενέργειες θα συνεχιστούν, προκειμένου να κερδηθεί χρόνος και να μετατοπιστεί η προσοχή, μέχρις ότου αποκατασταθεί η τάξη ή καταρρεύσει το καθεστώς.
