Ως ανθυγιεινό, τείνουμε να θεωρούμε ένα εργασιακό περιβάλλον που απαιτεί την έκθεση του εργαζόμενου σε τοξικές ουσίες, ενώ συνηθίζουμε να μιλάμε πιο συχνά για την λανθασμένη εργονομία του χώρου που αναγκάζουν τον εργαζόμενο να κάθεται ή να στέκεται σε κακή στάση επιβαρύνοντας το σώμα, με συνέπεια να προκαλούνται κακώσεις που ενδεχομένως να αφήσουν μόνιμα προβλήματα.
Ωστόσο μέσα σε όλα αυτά ξεχνάμε κάτι πολύ σημαντικό. Δηλαδή τη σωστή φωτεινότητα του εργασιακού χώρου που δουλεύει ένας υπάλληλος Ο φωτισμός του χώρου είναι εξίσου σημαντικός παράγοντας, καθώς μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο τη συγκέντρωση και την απόδοση μας στην εργασία, αλλά και τη σωματική μας υγεία – αν και οι περισσότεροι μάλλον υποτιμούμε τη σημασία του.
Οι παράμετροι που θα πρέπει να ελέγχουμε στο φωτισμό του χώρου εργασίας είναι παρ’ όλα αυτά πολλοί: Έχουμε αρκετό φως για να είναι ασφαλής η εργασία μας; Μήπως έχουμε πολύ φως και είναι σε λάθος σημεία οι πηγές, προκαλώντας θάμβωση (μείωση της οπτικής ικανότητας και αντίληψης); Ο ακατάλληλος φωτισμός του χώρου εργασίας και η θάμβωση, έχουν σαν αποτέλεσμα οι μύες των οφθαλμών να καταβάλλουν εντονότερη προσπάθεια προκειμένου να προσαρμοστούν στις συνθήκες φωτός που επικρατούν. Η προσπάθεια αυτή κουράζει τα μάτια και πολύ συχνά προκαλεί πονοκεφάλους.
Ο κατάλληλος φωτισμός μπορεί να προλάβει όλα αυτά τα προβλήματα και να περιορίσει τις απουσίες των εργαζόμενων, λόγω ασθενείας. Εξάλλου, σε χώρους επικίνδυνων εργασιών, όπου απαιτείται η χρήση αιχμηρών αντικειμένων ή χημικών ουσιών κ.λπ, ο σωστός φωτισμός είναι απαραίτητος για τη διατήρηση της σωματικής ακεραιότητας των εργαζομένων.
Οι εργαζόμενοι που είναι ικανοποιημένοι με τον φωτισμό του εργασιακού τους χώρου αξιολογούν θετικά και το συνολικό περιβάλλον εργασίας τους, επιβεβαιώνει η έρευνα ‘Light Right’, που πραγματοποιήθηκε από ανεξάρτητο κέντρο των Η.Π.Α. Στην έρευνα αυτή, περιγράφτηκε και αποδείχτηκε ερευνητικά για πρώτη φορά, η άμεση σύνδεση του φωτισμού με την παραγωγικότητα, την άνεση και την ικανοποίηση στον εργασιακό χώρο.
Γενικά, έχει παρατηρηθεί, ότι ο καλός φωτισμός βελτιώνει τη διάθεση των εργαζόμενων με αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγικότητας, ενώ έρευνες έχουν συσχετίσει τον φωτισμό με τη συμπεριφορά του ατόμου, την κοινωνικότητά του, τη φυσική του κατάσταση και την ψυχοσωματική του υγεία. «Το θέμα του σωστού φωτισμού δεν αποτελεί ακόμη ύψιστη προτεραιότητα στους περισσότερους εργασιακούς χώρους, όμως συνέχεια δημοσιεύονται επιστημονικές εργασίες, που δείχνουν ότι πρέπει να πάρουμε το θέμα πολύ σοβαρά. Λένε ότι κανείς δεν πεθαίνει από λάθος φως.
Ας μου επιτραπεί όμως να διαφωνήσω. Το θέμα του φωτισμού είναι θέμα ζωής και θανάτου. Ο κατάλληλος φωτισμός σε δρόμους, τούνελ, εργοστάσια, αεροδρόμια και ένα σωρό άλλα μέρη, μπορεί να γλιτώσει πολλές ζωές, επισημαίνουν οι ειδικοί που ασχολούνται ενεργά με αυτό το ζήτημα. Οι συνέπειες του φωτισμού στην υγεία του ανθρώπου, απορρέουν από την ικανότητά του να επηρεάζει τους βιολογικούς μας ρυθμούς.
«Μόλις πρόσφατα ανακαλύψαμε ότι μια νέα ομάδα αισθητήριων στο μάτι που είναι υπεύθυνα όχι για την όραση, αλλά για τον κιρκάδιο ρυθμό μας, δηλαδή το βιολογικό μας ρολόι. Αυτά τα αισθητήρια, μάλιστα, είναι ευαίσθητα κυρίως στο μπλε φως- κάτι που πιθανότατα έχει δημιουργηθεί εξελικτικά (το μπλε χρώμα έδειχνε στον άνθρωπο ότι έχει ξημερώσει). Με τη χρήση μπλε φωτός λοιπόν, μπορούν να μειωθούν τα επίπεδα της μελατονίνης, της ορμόνης δηλαδή που μας ‘βάζει για ύπνο’ και να παραμείνουμε σε εγρήγορση». Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο στους χώρους όπου απαιτείται εγρήγορση, είναι σημαντικό να υπάρχουν αρκετές μπλε πηγές φωτός (ψυχρό λευκό φως).
Επιπλέον, το λευκό φως με τις έντονες μπλε ακτινοβολίες ευνοεί την περιφερειακή όραση, για αυτό και ο Δρ Κιτσινέλης προτείνει να αρχίσουμε να αντικαθιστούμε τους κίτρινους λαμπτήρες νατρίου στους δρόμους με ψυχρά LED ή ψυχρούς λαμπτήρες μεταλλικών αλογονιδίων. «Έτσι, μπορούμε να αυξήσουμε την ασφάλεια των πεζών. Ένα εμπόδιο όταν οδηγούμε, μπορούμε να το δούμε καλύτερα με την περιφερειακή μας όραση».
Οι λάμπες φθορισμού
Ωστόσο, στους κλειστούς χώρους εργασίας, ο φωτισμός που πραγματικά «κυριαρχεί» από τη δεκαετία του ’80 και μετά είναι οι λάμπες φθορισμού. Το σημαντικότερο μειονέκτημα αυτών των λαμπών, είναι όμως το τρεμόπαιγμα (flicker). Πρόκειται για τη μεταβαλλόμενη ένταση του φωτός, η οποία οφείλεται στο γεγονός ότι το ρεύμα δεν είναι σταθερό, αλλά εναλλασσόμενο. Το τρεμόπαιγμα μπορεί μεν να μην γίνεται αντιληπτό, όμως μπορεί να προκαλέσει πονοκεφάλους και να επιβαρύνει σημαντικά τα άτομα που πάσχουν από επιληψία ή ημικρανίες. Και όχι μόνο.
«Οποιοσδήποτε άνθρωπος, αν περνά πολλές ώρες σε ένα τέτοιο φωτιστικό περιβάλλον μπορεί να επηρεαστεί. Με τη νέα γενιά λαμπτήρων (LED) θα περίμενε κανείς τα πράγματα να βελτιωθούν, μιας και αυτοί οι λαμπτήρες λειτουργούν με συνεχές ρεύμα και όχι εναλλασσόμενο. Και όμως, ενώ κάποια προϊόντα έχουν κατάλληλο κύκλωμα λειτουργίας, ώστε να σταθεροποιούν το ρεύμα, άρα εκμηδενίζουν το τρεμόπαιγμα, κάποια άλλα έχουν παρόμοιο ή και μεγαλύτερο βαθμό τρεμοπαίγματος με τις λάμπες φθορισμού».
Σε μια προσπάθεια να βρει λύση σε αυτό το πρόβλημα, ο Έλληνας ερευνητής παρουσίασε πρόσφατα αποτελέσματα και μετρήσεις προϊόντων σε συνέδριο στη Νέα Υόρκη και μαζί με αυτά, ένα εύκολο, δωρεάν και προσβάσιμο από όλους τεστ, για να διαπιστώσουμε αν και κατά πόσο τρεμοπαίζουν οι λάμπες στον χώρο εργασίας μας και σε ποιον βαθμό.
Κάντε το τεστ
Το μόνο που θα χρειαστείτε για να κάνετε και εσείς το τεστ, είναι ένα κινητό τηλέφωνο με λειτουργία κάμερας. Επειδή η συχνότητα με την οποία ανανεώνεται η εικόνα της κάμερας είναι διαφορετική από της συχνότητα του τρεμοπαίγματος του φωτός της πηγής (30 Hz σε σχέση με τα 100 Hz), η εικόνα στην κάμερα θα εμφανίσει σκοτεινές γραμμώσεις. Όσο πιο έντονο λοιπόν είναι το flicker του λαμπτήρα, τόσο πιο εύκολα θα είναι διακριτές οι γραμμές πάνω στην εικόνα. Όταν το φως είναι σταθερό (με μηδενικό ή ελάχιστο flicker), θα προκύψει μια καθαρή εικόνα αν φωτογραφηθεί.
Χρήσιμες οδηγίες για τον φωτισμό στη δουλειά
- Να φτάνει αρκετός φυσικός φωτισμός στις θέσεις εργασίας, χωρίς εμπόδια και λάθος διάταξη χώρου.
- Να υπάρχουν φεγγίτες, ώστε να φτάνει στο χώρο εργασίας περισσότερος φυσικός φωτισμός.
- Να χρησιμοποιούνται ανοιχτά χρώματα για το βάψιμο των τοίχων.
- Το θάμπωμα στο χώρο εργασίας αποφεύγεται όταν χρησιμοποιούνται λάμπες οροφής ή σποτ.
- Να αποφεύγονται οι έντονες αντανακλάσεις φωτός.
- Να αποφεύγονται οι σκιές που δημιουργούν μεγάλη αντίθεση.
- Ο γενικός φωτισμός να είναι ανάλογος με το είδος της εργασίας.
- Να χρησιμοποιούνται σποτ σαν συμπληρωματικός φωτισμός, ιδιαίτερα σε εργασίες που απαιτούν ακρίβεια.
- Όλοι οι λαμπτήρες να αλλάζονται τακτικά.
- Να καθαρίζονται τακτικά οι λαμπτήρες και οι σχετικές εγκαταστάσεις.
