Άρθρο του Σάκη Ιωάννου.
Αυτά που θα διαβάσετε παρακάτω δεν τα έγραψα για να θίξω τις θρησκευτικές πεποιθήσεις κανενός. Είναι αποτέλεσμα έρευνας από κάποιον που δεν φοράει θρησκευτικές παρωπίδες. Από κάποιον που για θρησκεία έχει τη φύση και την ίδια τη ζωή..
Από κάποιον που κατά την άποψή του δεν υπάρχουν άγια βιβλία ούτε περιοχές ταμπού που η έρευνα είναι απαγορευμένη δραστηριότητα.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την Παλαιά Διαθήκη(Π. Δ.), το βιβλίο με το οποίο ασχολούμαι τα τελευταία χρόνια.
Τι είναι η Π. Δ.; Είναι ένα θρησκευτικό, ηθογραφικό και λαογραφικό βιβλίο ανεκτίμητης αρχαιολογικής αξίας και σωστά σαν τέτοιο το αντιμετωπίζω;
Η άποψή μου είναι καταφατική διότι περιέχει αποσπάσματα και στοιχεία, χωρίς χρονολογική σειρά, από ήθη, έθιμα και θρησκείες των λαών της Μέσης Ανατολής και αυτά τα ήθη και έθιμα προσπαθώ να ξεθάψω σαν ένας ερασιτέχνης αρχαιολόγος. Ας με συγχωρέσουν οι επαγγελματίες.
Επίσης είναι θρησκευτικό βιβλίο διότι περιγράφει τα έργα και τις πράξεις κάποιων θεών, με διαφορετική έννοια και ιδιότητες που σήμερα δίνουμε σε κάποια υπερφυσική δύναμη που, κατά την άποψη μερικών, υπάρχει.
Φυσικά λόγω του περιορισμένου εύρους των γνώσεών μου ίσως σε μερικά σημεία τα συμπεράσματά μου να φαίνονται απλοϊκά σε κάποιον αρχαιολόγο, ιστορικό, μελετητή των λαών της Παλαιστίνης και του Ιράκ. Όμως θα ήθελα να πλουτίσω τις γνώσεις μου και θα ήμουν ευτυχής αν κάποιος μου υπόδειχνε σχετική βιβλιογραφία.(υπάρχει;)
Σε προηγούμενο, σημείωμα είπαμε ότι στον Τοτεμισμό ο θεός-Τοτέμ είναι γενάρχης και προστάτης της φυλής αυτών που τον λατρεύουν. Στην Π. Δ. ένα καθαρά τοτεμιστικό βιβλίο, ο τοτεμισμός της δεν προέρχεται από τους Εβραίους. Είναι μια θρησκεία που ξεκίνησε από κάπου και από άγνωστο βάθος χρόνου. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι από το σημερινό βόρειο Ιράκ, τη γη των Χαλδαίων «μεταφυτεύτηκε», δια της βίας όπως θα δούμε σε μελλοντικό σημείωμά μας, στους Εβραίους και αυτοί σαν καλοί συνεχιστές την επέβαλαν, πάλι δια της βίας στους Ευρωπαίους και τους Αμερικάνους.
Δύο κύρια Τοτεμιστικά ρεύματα βρίσκουμε στην Π. Δ.
Την λατρεία τεμαχίου βράχου που βρισκότανε πάντα σε περίοπτη και δεσπόζουσα θέση στο χώρο της οικογένειας ή της φυλής και όπου, ή το ιερατείο ερμήνευε τα προστάγματα και τις επιθυμίες του ή ο ίδιος ο ιδιοκτήτης του θεού(Σαμουήλ Α, Ιβ 19 και Ιε 26 και Ιε 30).
Σήμερα την λατρεία του βράχου την συνεχίζουν οι Μουσουλμάνοι όπου στη Μέκκα συρρέουν κάθε χρόνο εκατοντάδες χιλιάδες για να προσκυνήσουν μια πέτρα, και οι Χριστιανοί οι οποίοι την αντικατέστησαν με οστά και εικόνες υποτιθέμενων αγίων.
Το δεύτερο είναι η λατρεία σαρκοβόρου ζώου αγνώστου ονόματος και ράτσας που κατάλοιπο αυτής της λατρείας σήμερα είναι η περιτομή.
Ακόμα και άλλα ζώα συμμετείχαν στην Τοτεμιστική λατρεία όπως π.χ. το φίδι (Αριθμοί Κα 8 και Βασιλέων Β, Ιη 4) και το μοσχάρι(Έξοδος Λβ 19-20).
Στο σημερινό σημείωμα θα ασχοληθούμε με το Τοτέμ-σαρκοβόρο ζώο.
Ιδρυτής αυτού του είδους της τοτεμιστικής λατρείας παρουσιάζεται ο Αβραάμ.
Δεν ξέρουμε αν η ιστορία του είναι τόσο παλιά και αν πραγματικά αναφέρεται στις απαρχές της τοτεμιστικής λατρείας, όμως αξίζει τον κόπο να την αναλύσουμε χωρίς να διεκδικούμε δάφνες διδακτορικής διατριβής.
Περιπλανώμενος Χαλδαίος, μάγος και νταβατζής, ο Αβραάμ κάποια στιγμή τον πλησίασε ο θεός(ποιος θεός;) και του είπε ότι θα σου γκαστρώσω τη γυναίκα και οι απόγονοί σου θα πληθύνουν σαν την άμμο της θάλασσας. Γένεσης Ιζ 4-8 Θεός-γενάρχης, καθαρός τοτεμισμός, μα τι είδους θεός ήταν αυτός;
Ο Αβραάμ έδωσε το Ο Κ και ο θεός γκάστρωσε τη Σάρρα συγχρόνως δε έδωσε την εντολή να περιτμηθούν όλα τα αρσενικά του σπιτιού του. Την περιτομή την ζήτησε αυτός που γκάστρωσε τη Σάρρα, ο θεός (Γεν. Ιζ 10-14) και δεν ήταν μια αυθαίρετη απόφαση του Αβραάμ . Αν η περιτομή είναι δήλωση υποταγής και προσφοράς προς το σαρκοβόρο ζώο-Τοτέμ γενάρχη και προστάτη της φυλής, τότε αρχίζει να ξεκαθαρίζει τι είδους θεός επισκέφτηκε τον Αβραάμ.
Μετά από σύντομο χρονικό διάστημα( ένα έως δύο μήνες υποθέτω) ξανά επισκέφτηκε ο «θεός» την οικογένεια Αβραάμ όχι μόνος μα με άλλους δύο παρέα «και εφάνη εις αυτόν ο Κύριος εις τας δρυς Μαμβρή, ενώ εκάθητο εν τη θύρα της σκηνής εις το καύμα της ημέρας. Και υψώσας τους οφθαλμούς αυτού, είδε και ιδού τρεις άνδρες ιστάμενοι έμπροσθεν αυτού». (Γεν Ιη 1-2)
Η Π. Δ. υποστηρίζει ότι ο θεός παρουσιάστηκε με ανθρώπινη μορφή όμως ο τρόπος που φάγανε δεν είναι ανθρώπινος, ούτε η γενική συμπεριφορά τους, ούτε στον τοτεμισμό υπάρχει άνθρωπος-Τοτέμ.
Μόλις τους είδε «ο Αβραάμ έδραμε εις τους βόας και έλαβε μοσχάριον(…)και έδωκε εις τον δούλον» για να το ετοιμάσει. (Γεν. Ιη 6-7) «έπειτα έλαβε βούτυρον και γάλα, και το μοσχάριον, το οποίο ητοίμασε, (ο δούλος), και έθεσεν έμπροσθεν αυτών. Αυτός δε (Ο Αβραάμ) ίστατο πλησίον αυτών υπό το δένδρον και αυτοί έφαγον.» (Γεν. Ιη 8) Μόλις τελειώσανε το φαγητό ρωτήσανε τον Αβραάμ που είναι η γυναίκα του «ο δε είπεν ιδού εν τη σκηνή».
Ο τρόπος που φάγανε είναι ζωώδης διότι το μοσχάρι δεν το δώσανε στη Σάρρα να το μαγειρέψει ούτε καθίσανε όλοι παρέα στο ίδιο τραπέζι όπως συνηθίζεται στους ανθρώπους παρά «το έθεσεν έμπροσθεν αυτών» δηλαδή όπως ταΐζουμε τα ζώα.
Όταν και οι τρεις (τα τρία ζώα;) τελειώσανε ο «θεός» υποσχέθηκε ότι θα ξανάρθει να τους επισκεφτεί και έφυγαν παρέα με τον Αβραάμ που τους ξεπροβόδησε έως το δρόμο για τα Σόδομα.
«Και επεσκέφθη ο Κύριος την Σάρρα ως είπε και έκαμεν ο Κύριος εις την Σάρρα ως ελάλησε. Και συνέλαβεν η Σάρρα, και εγέννησεν εις τον Αβραάμ υιόν εν τω γήρατι αυτού.» (Γεν Κα 1-2)
Το ερώτημα που μένει αναπάντητο είναι τι είδους σαρκοβόρο ζώο ήταν; Η γνώμη είναι ότι ήταν σκύλος. Δεν είναι άγριος, δεν είναι επικίνδυνος για τον άνθρωπο, τουναντίον πολύ φιλικός με τους ανθρώπους, μα πολύ πεζό ακούγεται η καταγωγή του θεού μας να είναι σκυλίσια. Τι να σας πω, ίσως να κάνω λάθος.
Αυτή είναι η πρώτη ιστορία γένεσης μιας ράτσας ανθρώπων με τη βοήθεια θεού-Τοτέμ που περιγράφεται από την Π. Δ.
Τέλος του πρώτου μέρους.
Ο Θεός μας (Μέρος δεύτερο)
Μια δεύτερη ιστορία αρκετά ενδιαφέρουσα είναι όταν γέννησε η γκαστρωμένη από τον θεό σύζυγος του Ισαάκ, η Ρεβέκκα,. Όπως ξέρουμε της έφτιαξε δίδυμα, τον Ισαύ και τον Ιακώβ.
Όταν ήρθε η ώρα που τα παιδιά γεννηθήκανε, αξίζει να προσέξουμε πως περιγράφει η Π. Δ. την γέννηση του Ησαύ η οποία κατά την γνώμη μου παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον.
«Και ότε επληρώθησαν αι ημέραι αυτής(της Ρεβέκκας)δια να γεννήση, ιδού, ήσαν δίδυμα εν τη κοιλία αυτής. Και εξήλθε ο πρώτος ερυθρός, και όλος ως δέρμα δασύτριχος. Και εκκάλεσαν το όνομα αυτού Ησαύ» (Γεν. Κε 24-25 )
Όπως και η προηγούμενη ιστορία το Τοτέμ-Γιαχβέ, σαρκοβόρο ζώο προσπαθούσε να δημιουργήσει μια ράτσα ανθρώπων. Γκάστρωσε λοιπόν την Ρεβέκκα μα το ένα της παιδί έμοιασε του ζώου-θεού. Η «προπατόρισά μας» γέννησε έναν άνθρωπο, τον Ιακώβ και ένα ζώο, τον Ησαύ. Το συμπέρασμά μας ενισχύεται από το γεγονός ότι: «..έγεινεν ο μεν Ησαύ άνθρωπος έμπειρος εις το κυνήγιον, άνθρωπος του αγρού, ο δε Ιακώβ, άνθρωπος απλούς κατοικών εν σκηναίς.» Κε 27-28
Δηλαδή ο Ησαύ δεν κατοικούσε στη σκηνή μαζί με την οικογένειά του μα στο δάσος σαν ένα αγρίμι «έμπειρος εις το κυνήγιον».
Ο Ισαάκ τον αγαπούσε ιδιαίτερα «διότι το κυνήγιον ήτο τροφή εις αυτόν(τον Ισαάκ)»
Τα παιδιά μεγαλώσανε και το καθένα πήρε το δικό του δρόμο. Ο μεν Ισαύ δραστήριος, εργατικός, αγαπητός στον πατέρα, επειδή πήγαινε κυνήγι και έφερνε φαγητό στο σπίτι, (ζώο, κυνηγός = σκύλος;)ο δε Ιακώβ ένα μαμμόθρεφτο που δεν έβγαινε από την σκηνή παρά μόνο για να κατουρήσει, όλη μέρα πίσω από την μαμά και πολύ αγαπητός από αυτήν.
Όταν ο Ισαάκ τυφλός και γέροντας αισθάνθηκε το τέλος του να πλησιάζει κάλεσε τον Ησαύ, σαν πρωτότοκος που ήταν, για να τον ευλογήσει.
Γέρασα, του είπε, δεν γνωρίζω την ημέρα του θανάτου μου, πάρε λοιπόν την φαρέτρα και το τόξο σου και πήγαινε να κυνηγήσεις και κάνε μου το φαγητό που αγαπάω για να σε ευλογήσω πριν πεθάνω. Τελικά την ευλογία την πήρε ο Ιακώβ. Λογικό είναι διότι ο Γιαχβέ σαν «θεός» που ήταν άνθρωπο προσπαθούσε να φτιάξει, και δημιούργησε τον Ιακώβ τον προπάτορα των Εβραίων ή το πιθανότερο των Χαλδαίων, και τον σκύλο, τον Ισαύ, πιστό φύλακα και υπηρέτη του ανθρώπου.
Μεταξύ των άλλων ευχήθηκε ο Ισαάκ στον Ιακώβ: «Λαοί να σε δουλεύσωσι και έθνη να σε προσκυνήσωσι.» Γεν. Κζ 29 Ακόμα και ‘μεις οι Έλληνες τον προσκυνάμε!
Όταν ο Ισαύ επέστρεψε από το κυνήγι και με έτοιμο το φαγητό πήγε προς τον πατέρα για την ευλογία, δοκίμασε την έκπληξη της ζωής του. Την ευλογία ο μπαμπάς την είχε δώσει στον Ιακώβ.
Όταν ο Ισαύ τον ρώτησε «δεν εφύλαξας δι’ εμέ ευλογίαν;» Κζ 35 ο Ισαάκ απάντησε: «Κύριόν σου έκαμα αυτόν,(τον Ιακώβ) και πάντας τους αδελφούς αυτού έκαμα δούλους αυτού» Γεν. Κζ 37
Η απάντηση του Ισαάκ ήρθε για να επιβεβαιώσει την σκυλίσια καταγωγή του όταν του είπε:
«Η κατοίκησή σου θέλει είσθαι εις το πάχος της γης, και εις την δρόσον του ουρανού άνωθεν.» Γένεσης Κζ 39 όπως είναι η κατοίκηση όλων των ζώων της Γης
Μια τρίτη ιστορία της ζωικής καταγωγής του Γιαχβέ υπάρχει στο τρίτο βιβλίο της Π. Δ το Λευιτικό.
«Εάν τις από σας προσφέρει δώρον προς τον Κύριον, θέλετε προσφέρει το δώρον σας από των κτηνών, από των βοών, ή από των προβάτων.» Λευιτ. Α 2 έδωσε ην εντολή ο Κύριος προς τον Μωυσή.
Τον Κύριο τον είχανε κλεισμένο μέσα σε μια σκηνή, σήμερα την ονομάζουμε εκκλησία, και μια μέρα οι υιοί Ααρών, υπηρέτες του Κυρίου πήγαν προς αυτόν.. «Και λαβόντες οι υιοί Ααρών, Ναδάβ και Αβιούδ, έκαστος το θυμιατήριον αυτού, έβαλον πυρ εις αυτό, και επ’ αυτό έβαλον θυμίαμα, και προσέφεραν ενώπιον του Κυρίου(….) Και εξήλθε πυρ παρά του Κυρίου και κατέφαγεν αυτούς.» Ι 1-2
Είναι τρομερά επικίνδυνο να πλησιάζεις σαρκοβόρο ζώο με άδεια χέρια, χωρίς να έχεις κάτι να του προσφέρεις για φαγητό. Στο τέλος θα φάει εσένα, και αυτό πάθανε οι γιοι του Ααρών.
Μετά από αυτό το συμβάν ο Κύριος κάλεσε τον Μωυσή και τον προειδοποίησε: «Λάλησον προς Ααρών τον αδελφό σου, να μη εισέρχητε πάσαν ώρα εις το αγιαστήριον(….) ούτω θέλει εισέρχεσθε ο Ααρών εις το αγιαστήριον, μετά μόσχου εκ βοών δια προσφοράν, και κριού δια ολοκαύτωμα. Ιστ 2-3
Τουλάχιστον χωρίς δύο ζώα στο χέρι δεν θα με ξανά πλησιάσετε, ήταν η ρητή εντολή του θεού.
Όσο για την υπόθεση τότε που ο θεός-σαρκοβόρο έψαχνε να φάει τον Μωυσή το έχω αναφέρει σε προηγούμενο σημείωμά μου.
Ευτυχώς που η γυναίκα του η Σεπφώρα είχε την ιδέα να κόψει την ακροβυστία του γιου της(του έκανε περιτομή) και να την ρίξει στα πόδια του «θεού». «Ενώ δε ο Μωϋσής ήτο εν τη οδώ, εν τω καταλύματι, συνήντησεν αυτόν ο Κύριος, και εζήτει να θανατώση αυτόν. Και λαβούσα η Σεπφώρα λιθάριον κοπτερόν, περιέτεμνε την ακροβυστίαν το υιού αυτής, και έρριψεν εις τους πόδας αυτού,(του Κυρίου)λέγουσα, βεβαίως νυμφίος αιμάτων είσαι εις εμέ. Και απήλθεν από αυτο. Έξοδος Δ 24-25.
Με αυτόν τον τρόπο σώθηκε ο Μωυσής και «χαθήκαμε» εμείς!!