Για κάποιους η ζωή μου, που περιλαμβάνει πόλεμο, φτώχεια, βιασμούς, μπορεί να μοιάζει με δραματική ταινία. Εγώ, όμως, θα κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου για να έχει χαρούμενο τέλος.
Από τη Λούσι, όπως τα διηγήθηκε στην απεσταλμένη της ActionAid στη Ρουάντα
Το 1994, κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας στη Ρουάντα, ήμουν 14 χρόνων. Για πάνω από τρεις μήνες η ζωή μας έμοιαζε με κόλαση – αν και η συνέχεια, όπως αποδείχτηκε, θα ήταν εξίσου σκληρή.
Δεν μπορώ να φανταστώ πώς μπορεί να ακούγονται όλα αυτά σε κάποιον που ζει στην Ευρώπη ή στην Αμερική, αλλά εκείνη η χρονιά ήταν η πιο άγρια περίοδος της Ρουάντα. Πόνος, απώλειες, τρόμος και στρατιώτες που βίαζαν τις γυναίκες πριν τις σκοτώσουν μαζί με τα παιδιά τους. Μας έλεγαν μάλιστα να τους δώσουμε χρήματα αν θέλαμε να μας σκοτώσουν με σφαίρα. Η άλλη εναλλακτική ήταν να μας σφάξουν με μασέτες.
Χωρίς οικογένεια
Σε μια επιδρομή έπεσα κι εγώ θύμα βιασμού. Κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας ο βιασμός ήταν ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Από τύχη κατάφερα να γλιτώσω τη ζωή μου, αν και δεν ήμουν σίγουρη ότι την ήθελα, αφού κατά τη διάρκεια των ταραχών έχασα και τους δυο μου γονείς.
Όταν βιώνεις μια τραγωδία, πιστεύεις ότι ζεις την πιο σκληρή δοκιμασία που θα μπορούσε να σου συμβεί. Αυτό όμως μόνο μέχρι να σου συμβεί και κάτι ακόμα: Λίγους μήνες αργότερα κατάλαβα ότι ήμουν έγκυος, και μάλιστα όχι μόνο σε ένα παιδί. Στις αρχές του 1995 γέννησα τα δίδυμά μου. Ένα αγόρι κι ένα κορίτσι.
Η ζωή μου έγινε ακόμα πιο δύσκολη, καθώς δεν είχα ρούχα να τα ντύσω, ούτε φαγητό να τα ταΐσω. Δεν με ένοιαζε που προέκυψαν από βιασμό, ήταν παιδιά μου και τα αγαπούσα απ’ όταν ήταν ακόμα στην κοιλιά μου. Το μόνο που με ένοιαζε ήταν να βρω τρόπο να τα μεγαλώσω. Η μόνη μου στήριξη ήταν τα αδέρφια μου, με τα οποία μέναμε όλοι μαζί στο ίδιο σπίτι. Όμως, και αυτό δεν θα κρατούσε για πολύ.
Never ending nightmare
Η ζωή συνεχιζόταν· δύσκολα, αλλά συνεχιζόταν. Τα παιδιά μεγάλωναν, οι μνήμες και οι σκληρές εικόνες άρχισαν να δίνουν τη θέση τους στα προβλήματα της καθημερινότητας και υπήρχαν στιγμές που πίστευα ότι πραγματικά θα τα καταφέρναμε.
Το 2005, όταν τα παιδιά μου ήταν 10 χρόνων, έμαθα ότι είμαι οροθετική.
Ο βιαστής μου όχι μόνο με είχε αφήσει έγκυο, αλλά μου είχε κολλήσει και τον ιό του HIV/AIDS. Υπό κανονικές συνθήκες, το μόνο που μπορεί να σε κάνει να νιώσεις καλύτερα σε μια τέτοια κατάσταση είναι η οικογένειά σου. Όμως, όταν τα αδέρφια μου έμαθαν ότι είμαι άρρωστη, μου φέρθηκαν με πολύ άσχημο τρόπο. Φοβούμενοι ότι μπορεί να τους μεταδώσω την ασθένεια, με έδιωξαν από το σπίτι. Δεν με ήθελαν εκεί, ούτε εμένα ούτε τα παιδιά μου, κι έτσι μείναμε στο δρόμο.
Together we stand
Ο τρόπος που τα αδέρφια μου μας γύρισαν την πλάτη ήταν απάνθρωπος, αλλά εκείνη τη στιγμή δεν προλάβαινα να στενοχωρηθώ. Δεν είχα πού να πάω και το μόνο που με απασχολούσε ήταν πώς θα προστατέψω τα παιδιά.
Τότε με βρήκαν κάποιες γυναίκες του χωριού, μας μάζεψαν στο σπίτι τους, μας φρόντισαν σαν να ήμασταν οικογένειά τους και μου μίλησαν για έναν αγροτικό συνεταιρισμό που είχαν δημιουργήσει οι ίδιες. Σε απόλυτη αντίθεση με ό,τι είχα μάθει στο παρελθόν, ότι δηλαδή όταν όλα μοιάζουν τραγικά, πάντα μπορεί να σου συμβεί κάτι ακόμα χειρότερο, κατάλαβα ότι μπορεί να συμβεί και το αντίθετο: ένα θαύμα εκεί που δεν το περιμένεις.
Έγινα αμέσως μέλος στο συνεταιρισμό και ξεκίνησα να εργάζομαι στο χωράφι καλλιεργώντας πατάτες. Ο συνεταιρισμός ξεκίνησε με 12 μέλη και σήμερα έχουμε γίνει 39. Είμαστε όλες γυναίκες με AIDS, που ενωθήκαμε για να καταφέρουμε το πιο απλό: να επιβιώσουμε ανάμεσα σ’ αυτούς που δεν μας ήθελαν.
Στη γωνία
Πολλές από τις γυναίκες του συνεταιρισμού έχουν να διηγηθούν ιστορίες παρόμοιες με τη δικιά μου. Είναι κυρίως χήρες, που οι άντρες τους πέθαναν κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας και οι περισσότερες κόλλησαν AIDS μετά από βιασμό. Όμως, βρήκαμε τη δύναμη να συνεχίσουμε και να φτιάξουμε κάτι δικό μας όταν όλοι οι άλλοι μάς απέφευγαν.
Στη Ρουάντα είναι πολύ συνηθισμένο οι γείτονες να πηγαίνουν στα σπίτια των άλλων και να κάθονται για κουβέντα και παρέα. Στα δικά μας σπίτια δεν ερχόταν ποτέ κανείς. Κανείς δεν μας μιλούσε ούτε μας χαιρετούσε, ήμασταν μόνες.
Μέχρι σήμερα πολλές φορές κοροϊδεύουν τα παιδιά μας στο μάθημα και τους λένε ότι οι μητέρες τους είναι άρρωστες. Εμείς όμως θέλουμε να συνεχίσουν να πηγαίνουν στο σχολείο. Ακόμα κι αν έχουν «πάρει» την αρρώστια, θέλουμε να μάθουν να ζουν με το AIDS και να έχουν θετική στάση για τη ζωή.
Υου gotta fight
Δύο χρόνια αργότερα, το 2007, και ενώ ήδη, ως μέλη του συνεταιρισμού, αισθανόμασταν ότι έχουμε τη δύναμη να επιβιώσουμε και να ελπίσουμε, μας πλησίασαν οι άνθρωποι της ActionAid και μας μίλησαν για τα δικαιώματά μας, κάτι άγνωστο για εμάς. Μας εκπαίδευσαν, μας κινητοποίησαν, κι εγώ πήρα δύναμη και αποφάσισα να πάω στο δικαστήριο, για να διεκδικήσω τη γη των γονιών μου από τα αδέρφια μου.
Η Ρουάντα είναι από τις λίγες αφρικανικές χώρες όπου οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα να έχουν γη στο όνομά τους, αν και πολλές φορές τους την παίρνουν. Τις διώχνουν, όπως έδιωξαν κι εμένα. Με την υποστήριξη της οργάνωσης και του συνεταιρισμού κατάφερα και πήρα πίσω το σπίτι μου. Ήταν πολύ σημαντικό βήμα για εμένα. Τώρα μένω εδώ μαζί με τα δύο παιδιά μου, τα οποία είναι 16 χρόνων και, ευτυχώς, δεν αρρώστησαν όπως εγώ.
Ο επιμένων νικά
Σήμερα είμαι 32 χρόνων και νιώθω δυνατή. Παίρνω τα φάρμακά μου και νιώθω καλά. Δουλεύω κάθε μέρα στο χωράφι καλλιεργώντας και ταΐζοντας τα ζώα που μας προσέφερε η ActionAid, ενισχύοντας το συνεταιρισμό. Πλέον καταφέρνω να επιβιώνω και να έχω ένα μικρό κέρδος με τη δουλειά μου στο χωράφι, ενώ το απόγευμα επιστρέφω σπίτι για να μαγειρέψω για τα παιδιά. Είμαι ευτυχισμένη και ευγνώμων στους ανθρώπους που μου μίλησαν για τα δικαιώματά μου, κι έτσι κατάφερα να πάρω πίσω τη γη που δικαιούμουν.
Ξέρω ότι υπάρχουν κι άλλες γυναίκες που είναι όπως ήμασταν εμείς πριν ενωθούμε και φτιάξουμε το συνεταιρισμό, πριν καλυτερεύσουμε τη ζωή μας. Πρέπει κι εκείνες να βοηθηθούν, για να καταλάβουν τα δικαιώματά τους, να δουν ότι υπάρχει ελπίδα· να δραστηριοποιηθούν, να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους και να προχωρήσουν όσο καλύτερα μπορούν. Όπως κι εμείς.
Ηasta L\’ activista
Εσύ, για παράδειγμα, τι θα μπορούσες να κάνεις για να βοηθήσεις στην καταπολέμηση της φτώχειας;
Φαίνεται πως υπάρχουν αρκετοί που κάνουν αυτή την ερώτηση στον εαυτό τους και με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ανακαλύπτουν τους Activista, ένα από τα πιο δυναμικά κύτταρα της ActionAid. Παρόλο που μερικές φορές οι έννοιες της προσφοράς, του εθελοντισμού, του ακτιβισμού κ.ο.κ. μας φέρνουν στο μυαλό κάτι μακριά από εμάς ή ακόμα και κάτι βαρετό, οι Activista του δίνουν και καταλαβαίνει: Συμμετέχουν σε μουσικά φεστιβάλ, διοργανώνουν δημόσια δρώμενα, κινηματογραφικές προβολές και συναυλίες, γράφουν σε blogs, ενημερώνουν τον κόσμο, εκπροσωπούν την οργάνωση ως ομιλητές.
Επίσης εκπαιδεύονται, ταξιδεύουν και κερδίζουν νέες εμπειρίες, όπως οι έξι Activista που συμμετείχαν στην αποστολή στην πατρίδα της Λούσι, τη Ρουάντα, και κατέγραψαν τις πλούσιες εντυπώσεις τους! Για να τις διαβάσεις μπορείς να μπεις στο actionaid.yooblog.gr, ενώ για να γίνεις μέλος του Δικτύου Δράσης μπορείς να στείλεις τα στοιχεία επικοινωνίας σου στο activista.hellas@actionaid.org. Τέλος, για να δεις πώς μπορείς να γίνεις ανάδοχος παιδιού (είναι πανεύκολο!), μπαίνεις στο actionaid.gr, καλείς στο 801 11 900 800 ή μπαίνεις στη σελίδα της ActionAid Hellas στο Facebook.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών, ο αριθμός γυναικών και κοριτσιών που υπέστησαν βιασμό κατά τη γενοκτονία της Ρουάντα κινείται ανάμεσα στις 250.000-500.000, ενώ σύμφωνα με έκθεση του Organization of African Unity’s International Panel of Eminent Personalities του 2000 «μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι σχεδόν όλες οι γυναίκες που επιβίωσαν από τη γενοκτονία ήταν άμεσα θύματα βιασμού ή άλλων μορφών σεξουαλικής βίας ή έχουν επηρεαστεί σημαντικά από αυτήν».
