Ανά τακτά χρονικά διαστήματα ο εκάστοτε ηχολήπτης αναλαμβάνει εργασίες που αφορούν την χειραγώγηση του ηχητικού υλικού που του έχει δοθεί είτε από συγκροτήματα, είτε από καλλιτέχνες, ή και από ραδιοφωνικούς σταθμούς και δισκογραφικές εταιρίες. Το πώς θα επιβληθεί επάνω στο μουσικό υλικό και κατά πόσο θα επέμβει στον ήχο διαχωρίζει την εργασία αυτή σε δυο διαφορετικές: η μια αποκαλείται μείξη και η δεύτερη παραγωγή. Έχει μεγάλη σημασία το να γνωρίζει και ο ηχολήπτης αλλά και ο μουσικός την διαδικασία της κάθε εργασίας, αλλά και τις σημαντικές διαφορές μεταξύ τους. Αρχίζοντας, θα δούμε την σημασία κάθε ονομασίας των ατόμων που εμπλέκονται σε αυτό το έργο.
Ηχολήπτης (μηχανικός ήχου)
Τον ηχολήπτη ή αλλιώς μηχανικό ήχου μπορούμε και να τον συναντήσουμε και με αρκετά άλλα ονόματα όπως: τεχνικό ήχου (audio technician), τεχνολόγο ήχου (audio technologist), μηχανικό ηχογράφησης (recording engineer), μηχανικό ήχου (sound engineer), χειριστή ήχου (sound operator ή sound technician). Είναι η ειδικότητα που έχει να κάνει με την χρήση μουσικών μηχανημάτων για την μείξη και αναπαραγωγή των ήχων.
Ο τομέας αυτός έχει βάσεις σε πολλούς άλλους καλλιτεχνικούς και επαγγελματικούς τομείς, όπως αυτοί των ηλεκτρονικών, της ακουστικής, της ψυχοακουστικής αλλά και της μουσικής. Είναι πολύ σημαντικό για έναν μηχανικό ήχου να γνωρίζει άριστα τον κάθε επεξεργαστή ήχου που έχει στην κατοχή του, όπως επίσης και τους κλασικούς επεξεργαστές και μονάδες εφέ, για να είναι ικανός να φέρει εις πέρας οποιαδήποτε εργασία που του ανατεθεί. Πλέον είναι βασική και η γνώση υπολογιστή αλλά και διαφόρων DAW, μιας και ένα μεγάλο ποσοστό εργασιών γίνεται με αυτό το μέσο.
Μουσικός παραγωγός (producer)
Ο μουσικός παραγωγός εργάζεται στον τομέα της μουσικής βιομηχανίας και η δουλειά του είναι να επιβλέπει και να διαχειρίζεται το ηχητικό και μουσικό αποτέλεσμα ενός δίσκου ή τραγουδιών γενικότερα. Η εργασία του επάνω σε ένα δίσκο είναι πολλαπλή, μιας και μπορεί να αναλάβει αρκετούς ρόλους που σχετίζονται με τον τομέα του για την ολοκλήρωσή του. Αυτό περιλαμβάνει το να συγκεντρώσει μουσικές ιδέες για τον εμπλουτισμό τον τραγουδιών που έχει αναλάβει, το να ασχοληθεί με την δομή τους, να επιβάλει την άποψή του επάνω στο μελωδικό κομμάτι ενός τραγουδιού, να μεταβάλει ακόμα και τα μικρότερα σημεία του κομματιού είτε μέσω βοήθειας του μουσικού είτε μόνος του, για την καλυτέρευση του ήχου και του ολικού αποτελέσματος — να ελέγχει γενικώς το θέμα των ηχογραφήσεων, της μείξης και του mastering.
Σε μικρότερες παραγωγές που δεν απαιτούν ένα μεγάλο μέρος μηχανικών στον τομέα της ηχογράφησης, της μείξης και της παραγωγής, ο παραγωγός αναλαμβάνει ένα συγκεκριμένο μέρος της όλης εργασίας και συνήθως είναι αυτό του υβριδίου μεταξύ ηχολήπτη που αναλαμβάνει την μείξη των κομματιών, του μουσικού που ελέγχει και μεταβάλει μουσικά σημεία μέσα στο κομμάτι και του mastering engineer που μετατρέπει μια άριστη μείξη στο τελικό προϊόν (mastered audio).
Mastering engineer
Είναι ο μηχανικός που αναλαμβάνει το unmastered υλικό, μια μείξη δηλαδή που την έχει αναλάβει ένας παραγωγός ή ένας ηχολήπτης, και της προσθέτει το τελικό φινίρισμα ώστε το αποτέλεσμα να είναι αρεστό και ευδιάκριτο σε όλα τα ηχητικά συστήματα, φροντίζοντας αρκετές φορές η έντασή τους να βασίζεται σε εργοστασιακά στάνταρντ. Βέβαια, ένα καλό mastering βασίζεται και σε μια καλή μείξη. Άπαξ και η μείξη είναι κατώτερου επιπέδου, ένα mastering μπορεί να καταστρέψει εντελώς το τελικό αποτέλεσμα ή ανάλογα με τις δεξιότητες του μηχανικού mastering, ο τελευταίος ίσως διορθώσει κάποιες ατέλειες και μέρος του συνόλου.
Πολλές φορές μια μείξη μπορεί να είναι τόσο καλή, που το μόνο πράγμα που θα χρειαστεί να κάνει ένας mastering engineer είναι το να αυξήσει την ένταση του κομματιού μέσω limiter.
Οι εργασίες του ηχολήπτη και του παραγωγού
Μηχανικός ήχου
Ο μηχανικός ήχου αφού του έχουν δοθεί τα κανάλια του μουσικού κομματιού ή αφού τα έχει ηχογραφήσει η ίδιος, αναλαμβάνει συγκεκριμένες διαδικασίες προς την βελτιστοποίηση του ηχητικού αποτελέσματος — κάτι που απαιτεί κριτική ικανότητα αλλά και γνώση βιομηχανικών στάνταρ που ορίζουν “από μόνα τους” τα διάφορα μουσικά είδη.
Η πρώτη κίνηση είναι το να ελεγχθούν όλα τα κανάλια για λάθη ή προβληματικά σημεία — ή να γίνει η ηχογράφηση εκ νέου μέχρι να υπάρχει ένα σύνολο ήχων που δεν θα δημιουργήσει πρόβλημα μετά. Ο καθαρισμός των συχνοτήτων που δεν πρέπει να υπάρχουν στην μείξη επιβάλλεται, εκτός κι αν ο ηχολήπτης ανήκει στην κάστα των purists, που εκεί ακολουθούμε ένα διαφορετικό μοτίβο (ας μην ανοίξουμε αυτή τη συζήτηση ακόμα).
Αφού τελειώσει το θέμα του καθαρισμού, έχουμε τις διαδικασίες του panning, της επιλογής του equalizer και της επιλεκτικής συμπίεσης ήχου στα κανάλια που πρέπει (compression). Κατόπιν, o ηχολήπτης αναλαμβάνει το θέμα του leveling: να φέρει στα κατάλληλα επίπεδα έντασης τα κανάλια, κάτι που έχει άμεση σχέση με το είδος μουσικής που μειξάρει.
Το θέμα επιλογής των ήχων, της μορφοποίησης και της επιπλέον πρόσθεσης στοιχείων για την βελτιστοποίηση του κομματιού είναι επιλογή του παραγωγού ή του μουσικού που έχει επιμεληθεί το κομμάτι και όχι του μηχανικού ήχου.
Παραγωγός
Ο παραγωγός, όπως είπαμε πιο πάνω, αναλαμβάνει ένα πιο δύσκολο κομμάτι από αυτό του μηχανικού ήχου, γιατί ο ρόλος του μεταβάλλεται με βάση τις απαιτήσεις και αδυναμίες του συγκροτήματος. Μπορεί να ασχοληθεί με το θέμα τις μείξης, έχοντας όμως την δυνατότητα να μεταβάλει την σύνθεση αλλά και τον ήχο του κάθε οργάνου, προσθαφαιρώντας στοιχεία του είτε μέσω επιλογών που προτείνουν οι μουσικοί είτε δικών του.
Στο θέμα της παραγωγής, ο μουσικός είναι που πρέπει να επιλέξει έναν συγκεκριμένο επαγγελματία για να βελτιώσει το τελικό αποτέλεσμα του ήχου και της μουσικής, βάζοντας την δικιά του πινελιά, ξέροντας ότι το τελικό αποτέλεσμα θα μπορέσει να συμπορευθεί μαζί με ανάλογες παραγωγές ανά τον κόσμο.
Η κοστολόγηση μιας παραγωγής ξεπερνάει κατά πολύ αυτή της μείξης διότι ο όγκος λεπτομέρειας που πρέπει αναλυθεί και να επεξεργαστεί ξεπερνάει τις εργατοώρες που θα χρειαστούν για μια μείξη.
Όταν πάντως ένα συγκρότημα θέλει να διαφημίσει κατάλληλα το υλικό του θα πρέπει να δώσει μεγάλη βάση σε όλα τα στάδια της παραγωγής: από αυτό της ηχογράφησης, της μείξης, της διόρθωσης του μουσικού υλικού, του mastering αλλά και του δίσκου και των συναυλιών. Ποτέ κάτι όμορφο δεν έχει βγει αν ο μουσικός συμπεριφέρεται στο έργο του ως κάτι μη-άξιο, που από το τίποτα θα γίνει επιτυχία.
