Η Σιβηρία είναι περιοχή που καταλαμβάνει μεγάλο τμήμα της Βόρειας Ασίας και αποτελεί κυριαρχικό έδαφος της Ρωσίας. Εκτείνεται από τα Ουράλια μέχρι το Βερίγγειο πορθμό και από το Βόρειο Παγωμένο ωκεανό μέχρι τα υψώματα της Κιρκισίας και τις προσβάσεις των οροσειρών της Υψηλής Ασίας. Έχει έκταση: 12.512.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, πληθυσμό 36.000.000 κατοίκους (εκτίμηση 2017) και πυκνότητα: 2,7 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο.
Γεωγραφία της Σιβηρίας
Μεγάλη πεδιάδα της Δυτικής Σιβηρίας
Η Σιβηρία εκτείνεται ανάμεσα στα Ουράλια και τον ποταμό Γενισέι. Είναι αχανές βαθύπεδο, έκτασης 2.500.000 τ. χλμ. Το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής καλύπτεται από πυκνό δάσος “τάιγκα”, που διακόπτεται από έλη και τυρφώνες, ενώ το βορειότερο είναι τούνδρα. Σ` ορισμένα δασοστεπώδη μέρη βρίσκονται πολλές λίμνες, βάλτοι με πόες και αλμυρά εδάφη. Τις ψηλότερες κορυφές της περιοχής τις διαμορφώνουν τα όρη Αλτάι (4.520 μ.), που στους πρόποδές τους σχηματίζουν και μεγάλη ζώνη θερμοπηγών.
Κεντρική Σιβηρία
Περιλαμβάνει τη χώρα μεταξύ του Γενισέι και του Λένα. Στα βόρεια είναι πεδινή, με μορφή τούνδρας. Προχωρεί κατά μήκος του Λένα ποταμού και σχηματίζει το βαθύπεδο της Γιακουτίας. Το υπόλοιπο τμήμα είναι ορεινό και αποτελεί τα υψίπεδα της Κεντρ. Σ. Και η κεντροσιβηρική περιοχή καλύπτεται από δάσος “τάιγκα”, αποτελεί λεκάνη απορροής των ποταμών Γενισέι και Λένα και διασχίζεται από τους παραπόταμούς τους. Εδώ ο πληθυσμός συγκεντρώνεται κυρίως κοντά στον Γενισέι.
Ορεινά συγκροτήματα της Βορειοανατολικής Σιβηρίας
Αποτελούνται από μεγάλες οροσειρές, με μέσο ύψος 2.500 – 2.900 μ. Ψηλότερη κορυφή είναι η Παμπέντα (3.150 μ.). Κυριότερες οροσειρές: Γιαμπλοβόι, Βερχογιάνσκ, Κολίμα, Τσέρσκι, Αναντίρ. Διαγράφουν χαρακτηριστικό κοίλο τόξο από το Λένα μέχρι το Βερίγκειο πορθμό. Εδώ σχηματίζεται η ηφαιστειογενής χερσόνησος της Καμτσάτκας.
Οροσειρές του νότιου και νοτιοανατολικού τμήματος
Την τέταρτη ζώνη αποτελούν οι οροσειρές του νότιου και ΝΑ τμήματος, όπου εκτείνονται τα Αλτάι, Τάνου Ολά και Σαγιάν Σιλότε – Αλίν. Το ύψος των Αλτάι κυμαίνεται μεταξύ 3.000 – 4.500 μέτρα. Η Μπελούχα (4.500 μ.) είναι η ψηλότερή τους κορυφή. Εδώ υπάρχουν και μεγάλοι παγετώνες. Οι μεγαλύτεροι ποταμοί της Σ., όπως ο Γενισέι, ο Λένα και ο Ομπ, έχουν τις πηγές τους στα βουνά αυτά. Το μεγαλύτερο τμήμα καταλαμβάνουν τα δάση “τάιγκα” με κωνοφόρα δέντρα. Στην περιοχή αυτή βρίσκεται και η Βαϊκάλη, η πιο μεγάλη λίμνη της Σ., που έχει και το μεγαλύτερο βάθος λίμνης στον κόσμο.
Το κλίμα του συγκεκριμένου γεωγραφικού τμήματος, είναι πολύ ψυχρό, όπου παρατηρούνται διαρκώς ψυχρότατοι και παρατεταμένοι χειμώνες, με θερμοκρασία που κυμαίνεται από 32 βαθμούς Κελσίου μέχρι 70 βαθμούς κάτω από το μηδέν. Η διαδοχή της σχεδόν ανύπαρκτης βλάστησης είναι κατά ζώνες: τούνδρα, τάιγκα, στέπα. Εξάλλου οι κλιματικές συνθήκες περιορίζουν σημαντικά τις γεωργικές καλλιέργειες και εμποδίζουν τον εποικισμό κατοίκων. Τα δάση όμως είναι άφθονα και αποτελούνται κυρίως από κωνοφόρα δέντρα (έλατα, σημύδες) και λεύκες. Εκεί μέσα ζουν ποικίλα ζώα που δίνουν το πολύτιμό τους δέρμα, όπως ο σκίουρος, η αλεπού, η άλκη, η ερμίνα, ο τάρανδος, η λευκή αρκούδα κ.ά., που αποτελούν αξιόλογη πηγή πλούτου.
Σημαντική είναι επίσης η αλιεία, αφού στις θάλασσες και τα γλυκά νερά της ψαρεύονται κάθε λογής ψάρια και κυρίως φάλαινες, φώκιες, βακαλάοι. Πλουσιότατο είναι το υπέδαφος της Σ. Εξορύσσονται γαιάνθρακες, σίδηρος, μόλυβδος, μαγγάνιο, πετρέλαιο, χρυσός. Δύο τεράστιοι υδροηλεκτρικοί σταθμοί (του Κρασνογιάρσκ και του Μπρατσκ), εξυπηρετούν την περιοχή και αποτέλεσαν τη βάση για τη συγκρότηση της βαριάς βιομηχανίας (κυρίως μεταλλουργίας).
Πολιτική εξέταση
Ο πληθυσμός της Σιβηρίας σημείωσε μία αξιόλογη αύξηση ιδίως μετά την κατασκευή το περίφημου Υπερσιβηρικού Σιδηροδρόμου. Οι κάτοικοί της είναι διάφορων φυλών: Αλτάιοι, Χακάσοι, Μουριάτοι, Χάντοι, Σαμογέτες, Εσκιμώοι, Σόρτσοι, Καλμούχοι, Γιακούτοι, Τάταροι, Τουβινιάνοι, Μάνσοι κ.ά. Σημαντικότερες πόλεις είναι το Νοβοσιμπίρσκ (1.304.000 κάτ.), το Ομσκ (1.026.000 κάτ.), οικονομικό και πνευματικό κέντρο, το Νοβοκουζνέτσκ (537.000 κάτ.), το Κεμέροβο (454.000 κάτ.), η Μπαρναούλ (522.000 κάτ.), το Ιρκούτσκ (532.000 κάτ.), η Ουλάν – Ουντέ (308.000 κάτ.), το Κομσομόλσκ (252.000 κάτ.), το Βλαδιβοστόκ (565.000 κάτ.).
Ιστορική εξέταση
Από τη Νότια Κεντρική Σιβηρία ξεκίνησαν οι Μογγόλοι, οι Ούνοι, οι Τούρκοι και οι Μαντσού για τις μεγάλες τους κατακτήσεις. Γενικά η Σ. άνοιξε για τους Ρώσους μόνο από το 15ο αι. μ.Χ. Έτσι το 1587 ιδρύθηκε το Τομπόλσκ, το 1632 το Γιακούτσκ και η Καμτσάτκα έγινε προσιτή το 1648. Ιδιαίτερη φροντίδα για τον εποικισμό της αχανούς Σ. έδειξαν ο Μέγας Πέτρος και η Αικατερίνη η Μεγάλη, παρόλο που μέχρι το 1899 ήταν τόπος εξορίας καταδίκων. Τον εποικισμό διευκόλυνε αφάνταστα η κατασκευή του Υπερσιβηρικού Σιδηρόδρομου (1892 – 1905). Ο Ρωσοϊαπωνικός πόλεμος σταμάτησε προσωρινά τη ρωσική επέκταση, αλλά η αύξηση του πληθυσμού συνεχιζόταν. Μετά την εγκαθίδρυση του σοβιετικού καθεστώτος και κατά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο η Σ. έγινε τόπος υποδοχής νέων βιομηχανιών. Νέοι άποικοι εγκαταστάθηκαν στη χώρα με την ανακάλυψη παρθένων καλλιεργήσιμων εκτάσεων.
