Η πρώτη μου επίσκεψη στην ακριτική Κάρπαθο προέκυψε από μια συνωμοσία της τύχης, της καλής μου τύχης, φυσικά. Δεν είναι εύκολο, άλλωστε, να πάρεις απόφαση να κάνεις αυτό το τόσο μακρινό ταξίδι (γιατί αν δεν βρεις αεροπορικό εισιτήριο η διαδρομή με το καράβι μπορεί να φτάσει ακόμη και το 24ωρο), χωρίς να σου έχει γεννηθεί έντονα η επιθυμία. Αρχικά διάφοροι γνωστοί και φίλοι μου μίλησαν για το νησί περιγράφοντας εμπειρίες μοναδικές. Η αλήθεια είναι ότι μόνο καλά λόγια είχαν να πουν όσοι βρέθηκαν στην Κάρπαθο στη διάρκεια του καλοκαιριού. Συνέπεσε, όμως, εκείνη τη χρονιά να συναντηθώ και με εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης του νησιού, που με προσκάλεσαν να το επισκεφτώ, διαβεβαιώνοντάς με ότι θα έφευγα από εκεί με τις καλύτερες αναμνήσεις. Και όπως, τελικά, αποδείχτηκε, η Κάρπαθος ήταν από τους λίγους ταξιδιωτικούς μου προορισμούς που κέρδισε όχι μόνο τις αισθήσεις αλλά και την καρδιά μου.
Το νησί της Καρπάθου έχει διατηρήσει αυτό που χάνουν με τον καιρό όλα τα τουριστικά – πολυδιαφημισμένα νησιά μας: την αυθεντικότητά της. Το γεγονός ότι το ταξίδι με το καράβι ως εκεί είναι μια διαδικασία για γερά νεύρα έχει αναμφίβολα παίξει το ρόλο του σ’ αυτό, αφού οι τουρίστες της άνεσης και της κοσμικότητας δεν θα σκέφτονταν ποτέ να φτάσουν στην άκρη του Αιγαίου για τις διακοπές τους. Έτσι, ως αυτήν εδώ την τόσο λίγο γνωστή γωνιά του έρχονται μόνο οι πραγματικοί λάτρεις της περιπέτειας, οι αληθινοί «εξερευνητές» της ελληνικής φύσης. Και, φυσικά, όλοι αυτοί αποζημιώνονται, και με το παραπάνω, γι αυτή τους την επιλογή.
Και όμως, η δική μου πρώτη επαφή με το νησί, κάθε άλλο παρά ευχάριστη ήταν, καθώς μετά από το 24ωρο ταξίδι, βρεθήκαμε στην Αρκάσα να αναζητούμε ένα δωμάτιο που δεν μας είχαν κλείσει ποτέ. Αυτό, όμως, το γεγονός μας βγήκε σε καλό, αφού η αναζήτηση καταλύματος που ακολούθησε μας οδήγησε σε μια από τις πιο όμορφες πλευρές του νησιού. Καθώς ο ήλιος έπεφτε η ματιά μας γαλήνευε με τη θέα του καταπληκτικού ηλιοβασιλέματος και του χρυσού φωτός που έπεφτε πάνω στις καταπράσινες πευκόφυτες πλαγιές του βουνού, στην περιοχή του Λευκού. Όταν φτάσαμε, πλέον, στη διασταύρωση προς την παραλία του Λευκού, είχαμε ήδη ηρεμήσει και κάτι μας έλεγε ότι η απροσδόκητη αυτή περιπέτεια θα είχε το καλύτερο τέλος. Στην κατηφόρα για το Λευκό ανακαλύψαμε τις «Μούσες», έναν καινούργιο ξενώνα, κτισμένο με σεβασμό στην τοπική αρχιτεκτονική και με λίγα, αλλά πολύ όμορφα, δωμάτια, κάποια από τα οποία διέθεταν το «καρπάθικο», μια μικρή ξύλινη εξέδρα μέσα στο κυρίως δωμάτιο, που χρησιμεύει για τον ύπνο και που είναι φτιαγμένη σύμφωνα με τα στοιχεία της τοπικής παράδοσης.
Οι δέκα ημέρες που περάσαμε στον Άη Γιώργη, τον μικρό οικισμό που βρίσκεται στη διασταύρωση της δυτικής διαδρομής με το δρόμο που οδηγεί στην παραλία του Λευκού, ήταν αξέχαστες, με τον κυρ Δημήτρη, την κυρία Ματίνα και την ατίθαση κόρη τους την Ευδοξία να προσφέρουν τη φιλοξενία τους, όχι γιατί περίμεναν κάτι περισσότερο από εμάς, αλλά γιατί έτσι ένιωθαν πραγματικά, έχοντας κρατηθεί μακριά από τις τυπικότητες και την αλλοτρίωση που επιβάλλει, σε άλλα μέρη, η ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη.
Και όσο κι αν αυτό το κείμενο έχει καθαρά δημοσιογραφικό χαρακτήρα, σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να μην κάνει αναφορά στη φιλοξενία αυτών των ανθρώπων, που εκτός από τις τουριστικές υπηρεσίες που μας πρόσφεραν, μας ξενάγησαν, ανήμερα της Παναγίας, στο χωριό τους, ένα από τα ωραιότερα χωριά του Αιγαίου, το Μεσοχώρι της Καρπάθου. Αφού χαθήκαμε για αρκετή ώρα στα δαιδαλώδη στενά, πλάι στις αυλές με τα γεράνια, καταλήξαμε στο τέρμα του χωριού, και απολαύσαμε το αναψυκτικό μας, μπροστά στη θάλασσα, στο ήσυχο καφέ της Σκοπής.
Το Μεσοχώρι ήταν το πρώτο από τα υπέροχα δώδεκα χωριά του νησιού που γνωρίσαμε, και όχι το δημοφιλέστερο, αφού, ακόμη βορειότερα, μας περίμενε η ξακουστή Όλυμπος.
Η Όλυμπος έχει κρατήσει, ακόμη, τις ρίζες της με το παρελθόν περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο χωριό του Αιγαίου, αν και όσες ημέρες μείναμε στο νησί, ακούσαμε, αλλά και αντιληφθήκαμε προσωπικά, ότι κάποια από τα στοιχεία που διατηρούνται εδώ, έχουν σαν στόχο την τουριστική προβολή και το κέρδος. Ό,τι, όμως, κι αν ισχύει, το μόνο σίγουρο είναι ότι η Όλυμπος είναι εξαιρετικά γραφική, έτσι όπως κρέμεται πάνω στις απότομες πλαγιές του βουνού κι όπως ζεστά την χαϊδεύουν οι χρυσαφένιες ακτίνες του ήλιου στο μοναδικό της ηλιοβασίλεμα.
Τόσο την πρώτη φορά, όσο και τις άλλες δυο που βρεθήκαμε στο χωριό, φροντίσαμε να είμαστε εκεί πριν το δείλι, για να ρουφήξουμε κάθε στάλα της απόλαυσης που προσφέρει η θέα του ηλιοβασιλέματος, από την κορυφογραμμή των παλιών, πέτρινων ανεμόμυλων. Φάγαμε τις παραδοσιακές μακαρούνες στην ταβέρνα που βρίσκεται σε έναν από τους ανεμόμυλους της κορυφογραμμής, ενώ την αμέσως επόμενη φορά κατεβήκαμε μέχρι το κοντινό Διαφάνι, το επίνειο της Ολύμπου, όπου και απολαύσαμε φρέσκα ψάρια σε πολύ καλές τιμές.
Αλλά και η διαδρομή ως την Όλυμπο, αν και κατάλληλη περισσότερο για 4χ4, είναι εξαιρετική, καθώς περνάει από όμορφα πευκοδάση, την ίδια ώρα που απολαμβάνεις από ψηλά την υπέροχη θέα προς την ανατολική ακτή και το απέραντο γαλάζιο, ανάμεσα στη Ρόδο και τις μικρασιατικές ακτές. Σε όλη αυτή την περιπλάνηση συντροφιά κρατάει, σχεδόν πάντοτε, ο δυνατός αιγαιοπελαγίτικος άνεμος, και αυτός πανάρχαιος σαν την ιστορία του νησιού.
Σε αυτή την πλευρά βρίσκονται και οι ωραιότερες παραλίες του. Μπορεί η πρόσβαση σε αυτές να μην είναι ό,τι ευκολότερο, αλλά αξίζει να προσπαθήσετε να φτάσετε μέχρι τον Άγιο Μηνά και το Φορόκλι. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι το νησί διαθέτει αναρίθμητες πανέμορφες παραλίες που απαιτούν δεκάδες μικρές εκδρομές για να κολυμπήσει κανείς στα νερά τους. Η πιο δημοφιλής από αυτές είναι τα Άπελλα, η ακτή που αναδείχθηκε, πρόσφατα, ως η ομορφότερη της Μεσογείου. Οι επιλογές, πάντως, είναι, έτσι κι αλλιώς, πάρα πολλές.
Στην καρδιά μας θα μείνει το Φορόκλι (βρίσκεται κοντά στην Όλυμπο), τα Άπελλα και στην πλευρά του αεροδρομίου πολλές διαδοχικές πανέμορφες αμμουδιές. Στις ολιγοήμερες διακοπές μας κατορθώσαμε να δούμε από κοντά τις περισσότερες από τις παραλίες της Καρπάθου. Εκτός, δηλαδή, από τις παραπάνω, άξιες αναφοράς είναι η Αμμοοπή, ο Αφιάρτης, ο Λευκός, τα Πηγάδια, ο Άγιος Νικόλαος, ο Μακρύγιαλος, η Κυρά Παναγιά, η Φοινίκη. Αν, τώρα, κάποιος είναι πολύ τολμηρός και θέλει να αναμετρηθεί με τα στοιχεία της φύσης, η Κάρπαθος προσφέρει ατελείωτα χιλιόμετρα μονοπατιών για πεζοπορία, ποδήλατο βουνού αλλά και θάλασσες που δεν τους λείπει ο άνεμος για το πανί της ιστιοσανίδας σας.
Εμείς, πάντως, νιώσαμε ιδιαιτέρως τυχεροί που γνωρίσαμε από κοντά τους ανθρώπους και την παράδοση του νησιού. Είδαμε την εσωτερική διακόσμηση των σπιτιών με τα πολύ ιδιαίτερα και αναγνωρίσιμα στοιχεία. Η παράδοση αυτή δίνει το παρόν σε όλα τα χωριά της Καρπάθου και, φυσικά, στην Όλυμπο και αυτοί που το γνωρίζουν περνούν ώρες ατελείωτες περπατώντας στα σοκάκια, αλλά και μπαίνοντας στα Καρπαθίτικα σπίτια για να θαυμάσουν τον τρόπο με τον οποίο είναι διαμορφωμένο το εσωτερικό τους.
Όταν, μάλιστα, μιλάς με τους νέους ανθρώπους της Καρπάθου, αντιλαμβάνεσαι αμέσως πόσο κοντά εξακολουθούν να αισθάνονται στην πολιτιστική τους κληρονομιά. Μας έκανε πραγματικά εντύπωση το πάθος με το οποίο οι μαθητές του λυκείου διεκδικούν μια θέση στο χορευτικό σύλλογο του νησιού και πόσο περήφανοι νιώθουν όταν χορεύουν στους σκοπούς του τόπου τους, ντυμένοι με τις τοπικές φορεσιές. Ξαφνιαστήκαμε, επίσης, βλέποντας πόσο πολύ αγαπούν τον τόπο τους τα παιδιά των μεταναστών της Καρπάθου, που επισκέπτονται ανελλιπώς τον τόπο των προγόνων τους, μαθαίνουν καλά τα ελληνικά και ονειρεύονται την ημέρα που θα μπορέσουν να έρθουν και να ζήσουν μόνιμα στο νησί τους.
Για να μπορέσουμε κι εμείς να βιώσουμε μια στάλα από αυτή τη νοσταλγία περιηγηθήκαμε σε όλο το νησί, ξεκινώντας από την πρωτεύουσα. Εκεί είδαμε τα ερείπια της παλαιοχριστιανικής βασιλικής της Αγίας Φωτεινής, ενός από τα χαρακτηριστικότερα μνημεία του νησιού. Στην τοποθεσία Μύλη επισκεφτήκαμε τη σπηλιά του Ποσειδώνα. Δυτικότερα της Καρπάθου, στο χωριό Μενετές είδαμε από κοντά την εκκλησία της Παναγίας, τις Βυζαντινές εκκλησίες του Αγίου Μάμα και του Αγίου Αντωνίου και την αρχαιολογική συλλογή που φιλοξενείται στο χωριό, με ευρήματα από τη γύρω περιοχή.
Στην άλλη πλευρά του Αιγαίου, στο χωριό Αρκάσα, το ξωκλήσι της Αγίας Σοφίας βρίσκεται πάνω στα ερείπια τριών παλαιότερων βασιλικών, χτισμένων της μιας πάνω στην άλλη, ενώ μέσα στο χωριό θα δείτε και το αρχαιολογικό Μουσείο. Αν ακολουθήσει κανείς το μονοπάτι που φεύγει από εκεί, φτάνει στην τοποθεσία Σώκαστρο, με απομεινάρια κυκλώπειων τειχών και αρχαίων ναών. Συνεχίζοντας την περιήγησή μας βορειότερα φτάσαμε στο χωριό Πυλές και στη συνέχεια συναντήσαμε το πανέμορφο χωριό Όθος, όπου επισκεφτήκαμε το ενδιαφέρον Λαογραφικό του Μουσείο. Για το Μεσοχώρι διαβάσατε ήδη.
Οι επισκέπτες του έχουν την ευκαιρία να δουν παραδοσιακά Καρπαθίτικα σπίτια και να θαυμάσουν την ξυλόγλυπτη διακόσμηση και το χαρακτηριστικό ψηφιδωτό δάπεδο, βασικά στοιχεία και τα δύο της διακοσμητικής παράδοσης της Καρπάθου. Αξιοθέατο του χωριού είναι η εκκλησία της Παναγίας της Βρυσιανής, που ονομάστηκε έτσι επειδή το ιερό της είναι χτισμένο πάνω στη δίοδο πηγής. Στην κάτω πλευρά της εκκλησίας μπορεί να γεμίσει ο οδοιπόρος τα παγούρια του με νερό από τις πέτρινες βρύσες για να συνεχίσει το οδοιπορικό του.
Στο βορειότερο κομμάτι του νησιού υπάρχει ένα νησάκι, η Σαρία, που κάποτε ήταν ενωμένη με την υπόλοιπη Κάρπαθο. Όσοι φτάνουν ως εδώ θαυμάζουν την παλιά πόλη Παλάτια που χτίστηκε τον 9ο και 10ο αιώνα μ.Χ. από πειρατές που λυμαίνονταν τη Μεσόγειο. Κατά τη διάρκεια της αρχαιότητας υπήρχε στην ίδια τοποθεσία μια άλλη πόλη, τα ερείπια της οποίας βρίσκονται στο βυθό της θάλασσας, ανάμεσα στη Σαρία και την Κάρπαθο. Άξιο προσοχής είναι εκεί κοντά και το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Βουργούντα, χωμένο σε βάθος 100 σκαλοπατιών μέσα στη γη, που γιορτάζει με ένα μεγάλο πανηγύρι, στις 29 Αυγούστου.
Η πρώτη μου επαφή με την Κάρπαθο ήταν μια αληθινή αποκάλυψη. Το νησί πραγματικά με μάγεψε και άλλαξε εντελώς την εντύπωση που είχα διαμορφώσει εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης. Γνωρίζοντας την Κάρπαθο ορκίζεσαι ότι θα την ξαναδείς πολύ σύντομα και το κάνεις. Είναι ένα νησί που δεν του λείπει τίποτα για να κάνει κανείς εκεί τις ιδανικές του διακοπές. Και ίσως οι μόνοι που δεν θα έμεναν ικανοποιημένοι από την Κάρπαθο θα ήταν οι πιστοί φίλοι της Μυκόνου και του τρελού ξεφαντώματος και της κραιπάλης.
Ωστόσο, ούτε η νυχτερινή ζωή λείπει από την Κάρπαθο, αφού στην πρωτεύουσά της, τα Πηγάδια, υπάρχουν καφετέριες, κλαμπ και κέντρα διασκέδασης, για όλα τα γούστα, κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Αρκεί να ατενίσει κανείς το ηλιοβασίλεμα από τους ανεμόμυλους της Ολύμπου, την ώρα που ο δυνατός άνεμος θα ανακατεύει τα μαλλιά του, για να αφήσει πίσω του την καθημερινότητα και να χαθεί στο γαλάζιο της θάλασσας και το βαθυκόκκινο του ορίζοντα της Δύσης.
Πως θα πάτε στην Κάρπαθο
Η Κάρπαθος συνδέεται με την Αθήνα τόσο ακτοπλοϊκώς όσο και αεροπορικώς. Στο αεροδρόμιο του νησιού φτάνουν πτήσεις και από άλλες χώρες της Ευρώπης, κατά τους θερινούς μήνες. Από θάλασσα τα πλοία φτάνουν στα λιμάνια Διαφάνι και Καρπάθου, αφού ακολουθήσουν μια μικρή οδύσσεια μέσω Αγίου Νικολάου – Σητείας, που στην καλύτερη περίπτωση διαρκεί 20 ώρες, ενώ συνδέεται και με τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου.
Τι θα φάτε στην Κάρπαθο
Μέσα σε γιορτινές καταστάσεις που φτιάχνονται στα πολλά πανηγύρια και τις χαρές το κρασί θα συνοδεύσετε με μακαρούνες Καρπαθίτικες, σαρδέλα, ψωμί ζυμωτό, ξηροτήγανα, στιφάδο κατσίκι βουνού, και με επιδόρπιο μυζηθροπίτια και μπακλαβά Καρπάθου (Καρπαθίτικη δίπλα). Αν ψάχνετε για κάτι πολύ ιδιαίτερο, όχι φανταχτερό, αλλά παραδοσιακό μπείτε στον κεντρικό πεζόδρομο στο χωριό Πυλές και μπείτε στο καφενεδάκι που βρίσκεται μετά από 50 μέτρα στα αριστερά. Ο ιδιοκτήτης ήταν παλιός μάγειρας στα καράβια και τα πιάτα που προσφέρει είναι πεντανόστιμα και χορταστικά. Αν του ζητήσετε να σας μαγειρέψει κάτι ιδιαίτερο δεν θα διστάσει να δώσει τον καλύτερο εαυτό του.
Τι θα αγοράσετε στην Κάρπαθο
Από τα προϊόντα που σχετίζονται με την παράδοση της Καρπάθου θα διαλέξετε τα αναμνηστικά του ταξιδιού σας στην Κάρπαθο. Αναζητήστε τα παραδοσιακά υφαντά, τις λίρες, τα ξυλόγλυπτα, ενώ στο χωριό Όθος ζητήστε τον λαϊκό ζωγράφο Γιάννη Χάψη και δείτε τους πίνακές του. Στην πόλη της Καρπάθου, άλλος ένας ζωγράφος, περισσότερο μοντέρνος, ο Μηνάς Βλάχος, εκθέτει στην γκαλερί του τους δικούς του πίνακες.
Όλυμπος Καρπάθου
Ο Όλυμπος είναι το πιο γνωστό χωριό της Καρπάθου, επειδή είναι αυτό που κατόρθωσε να διατηρήσει το δέσιμό του με την παράδοση και τα τη φυλάξει μέχρι και σήμερα. Τα σπίτια του είναι βαμμένα με ζωντανά χρώματα, ενώ το εσωτερικό τους είναι διακοσμημένο με όσα απαιτεί η παράδοση του νησιού. Πολλά από τα σπίτια έχουν στην αυλή τους ένα ξωκλήσι και έναν πέτρινο ανεμόμυλο. Αυτό που εντυπωσιάζει περισσότερο είναι το γεγονός ότι οι γυναίκες του Ολύμπου είναι ντυμένες πάντοτε με παραδοσιακές φορεσιές, οι γηραιότερες από αυτές όχι για να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των τουριστών, αλλά γιατί αυτό αποτελεί μέρος της καθημερινότητάς τους, αναπόσπαστο στοιχείο του τρόπου ζωής τους. Οι γυναίκες του Ολύμπου ψήνουν το ψωμί τους σε πέτρινους φούρνους, όπως έκαναν οι πρόγονοί τους, εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Αλλά και η τοπική διάλεκτος χαρακτηρίζεται από πολλά δωρικά στοιχεία και ιδιώματα. Όλα αυτά τα στοιχεία διαμορφώνουν μια ατμόσφαιρα ηρεμίας και γαλήνης που ταιριάζει στην Κάρπαθο και τους ανθρώπους της.
