Πολλοί τον έχουν χαρακτηρίσει αντικοινωνικό, άλλοι υποστηρίζουν ότι είναι ιδιαίτερα ντροπαλός και βρίσκεται σε πολύ δυσάρεστη θέση όταν καλείται να αντιμετωπίσει κάμερες και δημοσιογράφους – φέτος στις Κάννες η απουσία του Τέρενς Μάλικ ήταν διπλά αισθητή, αφού δεν παραβρέθηκε ούτε καν για να παραλάβει τον Χρυσό Φοίνικα που κέρδισε με «Το δέντρο της ζωής».
Όσοι όμως τον έχουν γνωρίσει καλύτερα, όπως ο ηθοποιός και πολύ στενός του φίλος Martin Sheen, μιλάνε για έναν άνθρωπο με πολλές ευαισθησίες και για έναν καλλιτέχνη, που η μόνη απαίτηση που έχει από το εμπορικό κομμάτι του κινηματογραφικού συστήματος, είναι να του επιτρέπει να υπηρετεί με σεβασμό την τέχνη του. Aκόμα και αν αυτό για τον ίδιο μεταφράζεται με μια πολύ επιφυλακτική στάση απέναντι στα φώτα της δημοσιότητας, και μεγάλα διαστήματα αποχής – μπορεί και είκοσι χρόνια μερικές φορές – ανάμεσα στις ταινίες του.
Ο 77χρονος Μάλικ που έχει σπουδάσει φιλοσοφία στο Χάρβαρντ και έχει διδάξει στο ΜΙΤ, ασχολείται με το σινεμά από το 1969. Η πρώτη του ταινία ήταν το μικρού μήκους “Lanton Mills”, διάρκειας μόλις δώδεκα λεπτών, με πρωταγωνιστές δυο καουμπόηδες που ξεκινάνε ένα μικρό ταξίδι με σκοπό να ληστέψουν μια τράπεζα. Θα ακολουθήσουν μόλις πέντε ταινίες, μοιρασμένες σε διάστημα περίπου 38 ετών. Η εξέλιξη του σκηνοθέτη όσο και του ανθρώπου μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια είναι εμφανής.
Ο διάλογος που ανοίγει ο Τέρενς Μάλικ με το κοινό του είναι ερωταπαντήσεις αναλογικά με την σχέση και των δύο πλευρών γύρω από την φύση, τον Θεό, την προσωπική ηθική και ενίοτε τον έρωτα. Με τα χρόνια ο τρόπος κινηματογράφησης του γίνεται πιο άμεσος, με τον σκηνοθέτη να ζει από λεπτό σε λεπτό την κάθε ανάσα του ήρωα του. Η κάμερα στα χέρια του παύει να είναι ένα άψυχο τεχνολογικό επίτευγμα, οι κινήσεις της γίνονται η προέκταση των συναισθημάτων που βιώνουν οι ήρωες.
Badlands (1973)
Ο κεντρικός χαρακτήρας της ταινίας είναι ένας νεαρός εικοσιπεντάχρονος άντρας που έχει πρότυπο τον επαναστάτη James Dean, ενώ η συμπρωταγωνίστρια είναι ένα δεκαπεντάχρονο κορίτσι με νοητική στέρηση. Το μόνο που θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν συνδετικό στοιχείο ανάμεσα στους αντίθετους κόσμους τους δεν είναι άλλο από τον έρωτα. Και έτσι συμβαίνει, όταν θα συναντηθούν θα δημιουργήσουν έναν ακραίο ερωτικό δεσμό και θα αποφασίσουν να μοιραστούν την ζωή τους.
Το πρώτο από τα πολλά θύματα που θα ακολουθήσουν είναι ο πατέρας της ανήλικης ηρωίδας που στην προσπάθεια του να χωρίσει το καταραμένο ζευγάρι δολοφονείται από το χέρι του νεαρού. Η συνέχεια γράφεται στα Badlands της Μοντάνα όπου και καταφεύγουν τα δύο παιδιά. Το πρώτο φιλμ του Τέρενς Μάλικ που προβλήθηκε το 1973 και στην αρχική του ιδέα θυμίζει κάτι από Μπόνι και Κλάιντ, αλλά με λίγο πιο σύγχρονα στοιχεία, είναι η μεταφορά της αληθινής ιστορίας ενός ζευγαριού που στα τέλη της δεκαετίας του ’50 σκόρπισε το θάνατο σε εννέα ανθρώπους.
Η Λεπτή Κόκκινη Γραμμή (1998)
Η πορεία μιας ομάδας στρατιωτών προς τον θάνατο. Οι δεσμοί που δημιουργούνται ανάμεσα σε ανθρώπους που μέχρι πριν από λίγα λεπτά πίστευαν ότι δεν είχαν απολύτως τίποτα κοινό. Τα συναισθήματα και οι σκέψεις που σε κρατάνε ζωντανό όταν η ελπίδα για ζωή φαντάζει παιδικό όνειρο. Ένα μεγάλο σάπιο ιδανικό κρέμεται πάνω από τα κεφάλια τους. Η απολύτως ρεαλιστική καταγραφή του Μάλικ ξεπερνάει την ανθρώπινη λογική. Το πιθανότερο είναι ότι τα ερωτήματα που βαραίνουν την κάθε σκηνή της ταινίας δεν θα βρουν ποτέ μια ικανοποιητική απάντηση.
Τα μεγέθη με τα οποία καταπιάνεται δεν είναι μετρήσιμα, γεγονός το οποίο φαίνεται να έχει αποδεχτεί και ο ίδιος ο σκηνοθέτης. “Προχωρήστε στο εσωτερικό μέχρι να βρείτε την γραμμή!” διατάζει ένας ανώτερος αξιωματικός αλλά ξεχνάει να προειδοποιήσει “… ότι κι αν γίνει μην περάσετε την γραμμή” Ο Μάλικ δεν παρουσιάζει ένα μεμονωμένο περιστατικό από ένα πόλεμο και μας ζητάει να πάρουμε θέση, αντιθέτως μας παρακινεί να αναθεωρήσουμε όσα πιστεύαμε ότι αξίζουν σαν να ήταν αληθινά.
Το Δέντρο της Ζωής (2011)
Η ταινία Το δέντρο της ζωής θα μπορούσε να είναι μια προσευχή, ίσως και μια παράκληση. Πλούσια σε αλληγορικά στοιχεία και συμβολισμούς, αυτή η ταινία του Μάλικ είναι φτιαγμένη από νερό, αέρα και φωτιά, μπορείς να την νιώσεις να σε ζεσταίνει, μπορείς να την μυρίσεις ακόμα και να την γευτείς. Ο πατέρας που απαιτεί από τα παιδιά του να τον προσφωνούν “κύριε!” και τα τιμωρεί για να μην του μοιάσουνε, η μάνα φύλακας – άγγελος, και ο γιος που παλεύει να ξεφύγει από την μοίρα για την οποία τον προορίζει ο πατέρας του.
Ο Τέρενς Μάλικ βλέπει ψυχές να δημιουργούν σχηματισμούς στον ουρανό και αναρωτιέται από πόσο μακριά μπορείς να ακούσεις μια καρδιά να χτυπά. Απευθύνεται σε αυτό που η θεολογία ονομάζει Υπέρτατο Ον και σαν από θαύμα, κάποιος του απαντά. Για το τέλος, ο σκηνοθέτης μας αφήνει με μια υπόσχεση. Μπορεί το ταξίδι να είναι μεγάλο, αλλά αξίζει να ελπίζουμε ότι ίσως κάποτε ξαναβρεθούμε…
Φιλμογραφία
- 2011 – The Tree of Life (Το Δέντρο της Ζωής)
- 2005 – The New World (Άγνωστος Κόσμος)
- 1998 – The Thin Red Line (Η Λεπτή Κόκκινη Γραμμή)
- 1978 – Days Of Heaven (Μέρες Ευτυχίας)
- 1973 – Badlands
