Οι Άλπεις είναι η πιο ψηλή και η πιο μεγάλη οροσειρά της δυτικής Ευρώπης. Το μήκος τους φτάνει ως 1200 χλμ. και το πλάτος τους από 150 ως 300 χλμ. Καλύπτουν περιοχή 330.000 τετρ. χλμ., δηλαδή την Ελβετία, τη βόρεια Ιταλία, τη ΝΔ Γαλλία, τη Δ. Αυστρία και τη νότια άκρη της Γερμανίας. Οι κυριότερες κορυφές των Άλπεων, εκτός από το Λευκό Όρος, είναι: Ο ορεινός Φραγμός των Εκρέν (4.103 μ.) στη Γαλλία, το όρος Ρόζα (4634 μ.) και το Μάττερχορν (4.478 μ.) στα σύνορα Ελβετίας – Ιταλίας, το Γιούγκφραου (4.166 μ.) το Φίνστερααρχορν (4.275 μ.) και το Άλετσχορν (4.18 μ.) στον όγκο του Άαρ στην Ελβετία, το Γκράντε Παραντίζο (4.061 μ.) στη Δ. Ιταλία, η Μπερνίνα (4.052 μ.) μεταξύ Γκριζόν και Ιταλίας και τέλος στην Αυστρία, το Γκρος Γκλόκνερ (3.793 μ.), κορυφή του Άνω Τάουερυ.
Το όνομα των Άλπεων σημαίνει “ψηλό βουνό” και προέρχεται από την κελτική λέξη άλπ (λευκός). Σήμερα οι γύρω κάτοικοί τους ” Άλπεις” ονομάζουν τον τόπο στον οποίο το καλοκαίρι βόσκουν τα ζώα.
Το συγκρότημα των Άλπεων δεν είναι μονοκόμματο, αλλά έχει, ενδιάμεσα, κάμπους και κοιλάδες με γραφικότατες λίμνες με πλούσια βλάστηση, ανοίγματα και διόδους. Έτσι, ευκολύνεται το πέρασμα από κει τρένων κι αυτοκινήτων. Υπάρχουν πάρα πολλοί αυτοκινητόδρομοι κι αρκετές σιδηροδρομικές γραμμές με πέντε μεγάλες κι άλλες μικρότερες σήραγγες που συντομεύουν τις αποστάσεις. Οι σήραγγες αυτές φθάνουν από 8 1/2 ως 20 χλμ. μάκρος η καθεμιά. Επίσης υπάρχουν και “υπέργειες” σιδηροδρομικές συγκοινωνίες και πολλοί δρόμοι.
Από τις Άλπεις πηγάζουν τρεις μεγάλοι ποταμοί της Ευρώπης. Ο Ρήνος και ο Ροδανός έχουν τις πηγές τους στην καρδιά των ελβετικών Άλπεων, ενώ ο Πάδος πηγάζει από τις Δ. Άλπεις. Η αλυσίδα των Άλπεων τροφοδοτεί εξίσου τους κυριότερους παραπόταμους του Πάδου (Τεσσίνο, Άντα και Αδίγκη), δυο μεγάλους παραπόταμους του Ροδανού (Ιζέρ και Ντυράνς) και τους παραπόταμους του Άνω Δούναβη (Λεχ, Ινν και Εμς).
Γεωλογική δομή των Άλπεων
Οι Άλπεις είναι πτυχωσιγενής οροσειρά με πολύπλοκη τεκτονική δομή. Από την παλαιοζωική ήδη εποχή σημειώθηκαν μεγάλες πτυχώσεις, που άφησαν τα ίχνη τους στους κεντρικούς ορεινούς όγκους των γαλλικών Άλπεων (Λευκό Όρος, Πελβού) και στο Μερκαντούρ. Μετά την καταστροφή από τη διάβρωση της αρχαίας αυτής “Ερκυνίου” οροσειράς σχηματίστηκαν μεγάλα, ιζηματογενή αποθέματα κατά τη διάρκεια του μεσοζωικού αιώνα στις θάλασσες που καταλάμβαναν τότε εν μέρει τη σημερινή θέση των Άλπεων.
Ακολούθησαν αναδύσεις και κατά το τέλος του μεσοζωικού αιώνα άρχισαν να εμφανίζονται ορεινές αλυσίδες, προ πάντων προς τις ανατολικές Άλπεις και στη Νοτιοδυτική πλευρά κατά τις αρχές του τριτογενούς, την εποχή που δημιουργήθηκαν και τα Πυρηναία. Οι Άλπεις έχουν υποστεί και άλλες γεωλογικές ζυμώσεις μέχρι τη σημερινή εποχή.
Το κλίμα των Άλπεων διαφέρει από αυτό των γειτονικών περιοχών. Όπως συμβαίνει σ’ όλες τις οροσειρές, οι βροχές αυξάνουν αρχικά, ανάλογα με το ύψος, για να ελαττωθούν στη συνέχεια.
Στο σύνολό τους οι Άλπεις δέχονται πολλές βροχές. Οι ετήσιες βροχοπτώσεις που υπερβαίνουν το 1 μ. και μερικές φτάνουν τα 2 μ. αποτελούν κανόνα. Σε άλλες περιοχές το κλίμα είναι θερμό. Έτσι το κλίμα στις Άλπεις παρουσιάζει πολλές παραλλαγές, μεταβαλλόμενο κατά αποστάσεις χιλιομέτρων. Το κοινό χαρακτηριστικό είναι η ταχύτητα της ανοιξιάτικης ανάπτυξης σε όλες τις περιοχές σε σχέση με τη χειμερινή νάρκη.
Επίσης οι άνθρωποι εκμεταλλεύτηκαν τις αναρίθμητες κλιματικές ποικιλίες για την ανάπτυξη της γεωργίας. Οι γεωργικές τέχνες προωθήθηκαν πολύ, γιατί συνδύαζαν τις καλλιέργειες στα διάφορα ύψη με την εκμετάλλευση των βοσκοτόπων. Η αδιάκοπη κίνηση έδινε ζωή σε ολόκληρο το όρος. Έτσι στο Βαλαί καλλιεργούσαν δημητριακά και κατόπιν πατάτες στις παρακείμενες κοιλάδες σε ύψος 1000 ή 1500 μ.
Αργότερα, επειδή αναπτύχθηκε ο πληθυσμός και δεν υπήρχαν πόροι για να επιβιώσουν οι κάτοικοι, εισχώρησε στις αλπικές περιοχές η βιομηχανία κατασκευής αντικειμένων (οργάνων μουσικής, ρολογιών, γλυπτών ξύλινων και προ πάντων υφασμάτων) που πουλιόνταν από πλανόδιους εμπόρους.
Ο τουρισμός στην περιοχή των Άλπεων έχει αναπτυχθεί. Πολλοί άνθρωποι από τις πόλεις έρχονται στο όρος το καλοκαίρι και μερικοί το χειμώνα. Ο τουρισμός αφήνει πολλά έσοδα στους κατοίκους.
