Αποικία ονομάζεται η πόλη που χτίζεται σε μια χώρα από κατοίκους μιας άλλης. Την αρχαία εποχή έως και μετά την Αναγέννηση η ίδρυση αποικιών δεν ήταν κάποιο φαινόμενο σπάνιο. Οι Έλληνες μάλιστα είχαν αρχίσει να ιδρύουν αποικίες πριν από το 1.200 π.Χ.
Τέτοιες αποικίες ίδρυσαν οι Ίωνες όπως την Έφεσο, τη Μίλητο, τη Φώκαια κ.ά., οι Αχαιοί τη Λέσβο, την Κύμη, τη Σμύρνη και οι Δωριείς τη Μήλο, τη Δήρα, την Κρήτη, τη Ρόδο κ.ά.
Οι άποικοι στις νέες τους πατρίδες, εκτός από τη γλώσσα τους και τη θρησκεία τους, μετέφεραν και τον πολιτισμό τους. Και μάλιστα οι ελληνικές αποικίες ανάπτυξαν σημαντικό πολιτισμό. Για να γίνει μια αποικία, έπρεπε πρώτα το μαντείο των Δελφών να δώσει χρησμό. Μετά την ίδρυσή της δεν είχε καμιά απολύτως υποχρέωση απέναντι στη Μητρόπολή της, αλλά οι συναισθηματικοί δεσμοί που τους έδεναν ήταν οπωσδήποτε μια βάση για συμμαχικές σχέσεις.
Ας δούμε όμως ποιοι ήταν οι κυριότεροι λόγοι που έκαναν τους αποίκους να εγκαταλείπουν τις πατρίδες τους. Ένας κύριος λόγος ήταν η υπερβολική αύξηση του πληθυσμού και η αδυναμία του εδάφους να θρέψει τα νέα άτομα.
Δεύτερος λόγος, οι κατακτητές που έπαιρναν τους περισσότερους από τους νικημένους και τους πουλούσαν σαν δούλους ή ακόμη τα πολιτικά κόμματα που φυσικά είχαν το καθένα τους δικούς του ευνοούμενους και τους δικούς του ανεπιθύμητους. Έτσι, όσοι ήθελαν να αποφύγουν τη σκλαβιά ή τη δυσμένεια, έφευγαν και ή πήγαιναν σε μια από τις αποικίες ή ίδρυαν νέες.
Οι αποικίες έπαιρναν συνήθως το όνομα του αρχηγού της αποικιακής αποστολής. Κυριότερος, όμως, λόγος για την ίδρυση μιας αποικίας είναι τα πλούτη και το άγνωστο που φαίνεται να υπόσχονται αυτές οι νέες χώρες. Οι σπουδαιότερες αποικίες της αρχαιότητας ήταν των Φοινίκων στα βόρεια παράλια της Αφρικής και των Ελλήνων στα παράλια της Μ. Ασίας, στον Εύξεινο και στη Σικελία.
Μεγάλο αποικιακό ρεύμα άρχισε να εμφανίζεται μετά την Αναγέννηση. Την εποχή αυτή οι μεγάλοι θαλασσοπόροι διευρύνουν τα όρια του μέχρι τότε γνωστού κόσμου και ανακαλύπτουν νέες, πλούσιες και κυρίως ανεκμετάλλευτες περιοχές, ιδανικές για αποικισμό. Από την άλλη μεριά οι άνθρωποι στην Ευρώπη ξυπνούν από τον ύπνο του Μεσαίωνα και ζητούν νέους ορίζοντες και τρόπους ζωής.
Έτσι, σχηματίζονται κυρίως από την Πορτογαλία, Γαλλία, Αγγλία, Ισπανία πολλοί αποικισμοί στις Ινδίες, στην Αφρική και σ’ όλη την αμερικανική ήπειρο. Οι αποικίες αυτήν την εποχή έχουν άμεση εξάρτηση από τη Μητρόπολη. Ακολουθούν την ίδια οικονομική πολιτική και έχουν την υποχρέωση να στέλνουν στη Μητρόπολη μέρος των κερδών.
Ένα βασικό λάθος των αποίκων είναι ότι υποτίμησαν τους ιθαγενείς. Τους έδειχναν σκληρότητα και τους άφηναν στο σκοτάδι της άγνοιας. Με την εξέλιξη, όμως, των αποικιών ήταν φυσικό οι ιθαγενείς να αντιληφτούν πια την εκμετάλλευση και τη σκληρότητα και να προσπαθήσουν με επαναστάσεις να αποκτήσουν την ελευθερία τους πράγμα που κατάφεραν στο μεγαλύτερο βαθμό.
Έτσι, σήμερα, έχουμε σαν αυτόνομα κράτη τις περισσότερες αποικίες.
Χώρες που έχουν ακόμη αποικίες είναι:
- Αυστραλία: Νήσος Νόρφολκ, Παπούα
- Γαλλία: Γουαδελούπη, Γαλλική Γουιάνα, Μαρτινίκα, Γαλλική Πολυνησία
- Η.Π.Α: Γουάμι, Παναμά, οι Παρθένοι Νήσοι, Πουέρτο – Ρίκο
- Ισπανία: Ισπανική Βόρεια Αφρική, Ισπανική Γουινέα, Γκάμπια
- Μεγάλη Βρετανία: Γιβραλτάρ, Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι . Βερμούδες
Ακόμη αποικίες έχουν και η Νέα Ζηλανδία, η Νοτιοαφρικανική Δημοκρατία, η Ολλανδία και η Πορτογαλία.
