Τι είναι Εκκλησία: Πληροφορίες και ιστορικά στοιχεία

Ως εκκλησία ορίζεται η συνάθροιση των χριστιανών. Στην αρχαία Ελλάδα “Εκκλησία του δήμου” λεγόταν η συνάθροιση των πολιτών σε καθορισμένο μέρος και σε ορισμένο χρόνο, για να πάρουν αποφάσεις για τη δημόσια ζωή της πολιτείας.

Εκκλησία του δήμου είχαν όλες οι ελληνικές πόλεις – κράτη όποιο κι αν ήταν το πολίτευμά τους (τυραννικό, αριστοκρατικό κλπ.) και περιόριζε αρκετά την εξουσία των βασιλιάδων και των αρχόντων. Αλλά ο θεσμός αυτός εξελίχθηκε σε ανώτερη και κυρίαρχη εξουσία (ανώτατη αρχή) στα δημοκρατικά πολιτεύματα και ιδιαίτερα στην Αθήνα κατά τους χρόνους της ακμής της (Περικλής).

Στην Εκκλησία του δήμου δεν μπορούσαν να πάρουν μέρος οι δούλοι και οι “άτιμοι”, δηλαδή αυτοί που είχαν χάσει τα πολιτικά τους δικαιώματα. Στις εκκλησίες μιλούσαν οι βασιλιάδες και οι άρχοντες και ο λαός (δήμος) επιδοκίμαζε. Η απόφαση παιρνόταν κατά πλειοψηφία και τα ψηφίσματα γράφονταν σε λίθινη στήλη, που την τοποθετούσαν σε δημόσιο χώρο (στην Αγορά, στην Ακρόπολη ή αλλού) και αποτελούσαν νόμο ή διάταγμα της πόλης – κράτους.

Στην Αθήνα τόπος για συνάθροιση της εκκλησίας του δήμου ήταν η Πνύκα, κοντά στην Αγορά και τον Άρειο Πάγο. Εκεί στο βράχο υπήρχε ένα βήμα, πάνω στο οποίο μπορούσε κάθε πολίτης ν’ ανεβεί για να μιλήσει και να πει ελεύθερα τη γνώμη του για τα θέματα που επρόκειτο να ψηφιστούν. Πολύ παλιότερα η Εκκλησία του δήμου συναθροιζόταν στο ιερό της πανδήμου Αφροδίτης, εκεί όπου είναι σήμερα το Θησείο.

Η Εκκλησία του δήμου στη Σπάρτη λεγόταν Απέλλα. Σ’ αυτήν έπαιρναν μέρος όσοι είχαν συμπληρώσει το 30ο έτος της ηλικίας τους και οι πλούσιοι, εκείνοι δηλαδή που μπορούσαν να συνεισφέρουν στα συσσίτια.

Εκκλησία ονομαζόταν στην Παλιά και Καινή Διαθήκη η σύναξη του λαού του Θεού. Με την εμφάνιση του Χριστιανισμού, η λέξη “Εκκλησία” πήρε δύο σημασίες:

• το σύνολο των πιστών και
• τον τόπο, όπου συγκεντρώνονταν οι πιστοί για να τελέσουν τη λατρεία τους, δηλαδή το ναό. Την Εκκλησία την ίδρυσε ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός, που έστειλε ως αντιπροσώπους του τους αποστόλους να διαδώσουν παντού τις μεγάλες αλήθειες της διδασκαλίας του και να εκτελούν τα μυστήρια.

Σύμφωνα με το “σύμβολο της Πίστης”, η χριστιανική Εκκλησία είναι μία “καθολική και αποστολική”. Τα δόγματα της Εκκλησίας πρέπει να είναι σεβαστά και απαραβίαστα, αλλιώς δημιουργούνται αιρέσεις.Τέτοιες αιρέσεις παρατηρήθηκαν από τους πρώτους αιώνες του χριστιανισμού, με αποτέλεσμα να γίνει μεγάλη αναταραχή στην Εκκλησία και να διαμορφωθούν, τελικά, ιδιαίτερες αυτοκέφαλες και ανεξάρτητες Εκκλησίες. Ο οριστικός χωρισμός των Εκκλησιών χρονολογείται από τον 9ο αιώνα.

Τότε η Ορθοδοξία χωρίστηκε από τον “Καθολικισμό” (παπική Εκκλησία) και έτσι έχουμε την “Ορθόδοξη Ανατολική” και τη “Δυτική Καθολική” Εκκλησία. Αργότερα από τη “Δυτική” χωρίστηκαν οι “Διαμαρτυρόμενοι” που ίδρυσαν δική τους αυτοτελή Εκκλησία (16ος και 17ος αιώνας, προτεσταντισμός).

Δόγματα των τριών Εκκλησιών

1. Η Ανατολική (Ορθόδοξη) Εκκλησία είναι η αρχαιότερη και η πρώτη. (Από αυτήν αποσπάστηκε η Δυτική). Στην Ανατολική Εκκλησία ανήκουν τα Πατριαρχεία Κωνσταντινούπολης, Αλεξάνδρειας, Αντιόχειας και Ιεροσολύμων, οι αυτοκέφαλες εκκλησίες Ρωσίας, Ρουμανίας, Ελλάδας, Βουλγαρίας, Πολωνίας, Αλβανίας και Κύπρου. Δόγμα της Ανατολικής Εκκλησίας είναι: ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται μονάχα απ’ τον Πατέρα (Θεό) αυτό βασίζεται στην Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοση. Αναγνωρίζει 7 μυστήρια: η βάπτιση, το χρίσμα, τη θεία Ευχαριστία, τη μετάνοια, την ιερωσύνη, το γάμο και το ευχέλαιο.
2. Δόγμα της Δυτικής Εκκλησίας (καθολικισμός) είναι: ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται όχι μόνο απ’ τον Πατέρα, αλλά και από τον Υιό (Ιησού Χριστό). Παραδέχεται, με ορισμένες διαφορές, τα 7 μυστήρια, πιστεύει στο “καθαρτήριο πυρ” και πως ο πάπας είναι αλάθητος. Απαγορεύει τη συμμετοχή των πολιτών στην εκκλησιαστική διοίκηση, έχει για επίσημη γλώσσα τη λατινική κ.ά.
3. Η Εκκλησία των Διαμαρτυρόμενων (προτεσταντισμός) τοποθετεί το κριτήριο της πίστης στην Αγία Γραφή, που ο καθένας μπορεί να την ερμηνεύσει σύμφωνα με τις προσωπικές του αντιλήψεις. Θεωρεί την πίστη για μοναδικό μέσο σωτηρίας του ανθρώπου. Από τα μυστήρια παραδέχεται το βάπτισμα και τη Θεία Ευχαριστία και δεν επιτρέπει τη λατρεία των εικόνων των Αγίων και της Θεοτόκου. Δέχεται τη συμμετοχή των πολιτών στη διοίκησή της κι έχει τους τύπους: καλβινισμός, λουθηρανισμός, αγγλικανισμός, πρεσβυτεριανισμός, μεθοδισμός κ.ά.

Υπάρχουν ακόμα και μικρές ομάδες πιστών, που αποσπάστηκαν και από τις τρεις Εκκλησίες και που παρουσιάζουν μικρές δογματικές διαφορές μ’ αυτές, όπως η Αβησσυνιακή Εκκλησία, η Αρμενική, η Κοπτική, των Βαπτιστών κ.ά.