Όταν πρωτοάρχισε η στήλη Sci-tech, ο μικρό Στέλιος ήξερε εξαρχής πως το έργο του θα ήταν “δύσκολο” και “παράξενο“. Αυτό δεδομένου πως οι άνθρωποι είναι “δύσκολα” και “παράξενα” όντα, και πως αυτή η τόσο ξακουστή επιστήμη είναι έργο ανθρώπων — δεν μάσησε όμως ο Στέλιος ήταν εκπαιδευμένο στα δύσκολα, βοήθησε αρκετά που στην υπόγα του είθισται να δαμάζει ανθρώπους.
Το τι είναι η επιστήμη θα το βρεις ως εξωραϊσμένο επίσημο ορισμό σε αρκετά βιβλία πρωτοετών θετικών σπουδών, όπως επίσης θα το βρεις σε διάφορες μορφές στην καθομιλουμένη — όπως όταν η μαμάκα σου συστήνει το μούλικό της σε υποψήφιους μνηστήρες ως “επιστήμων“. Εγώ, θα σου δώσω έναν αντιορισμό που ουσιαστικά θα είναι η ψυχή του σημερινού άρθρου… Αν σήμερα ψάχνεις για μπόλικο γέλιο, μπορείς να αλλάξεις στήλη/ιστοσελίδα σε αυτό ακριβώς το σημείο.
Η επιστήμη δεν είναι αυτό που ψάχνεις, αν γυρεύεις δογματικές απαντήσεις που απαντούν δια παντός και αμετάκλητα σε οποιοδήποτε ερώτημα (βλέπε: οποιαδήποτε θρησκεία), αν γυρεύεις εξωραϊσμούς της ανθρώπινης φύσης σου ή “απλά λογάκια“. Η επιστήμη δεν είναι “καλή” ή “κακή“, παρα μόνο εξαρτάται απο την χρήση της. Τέλος, η επιστήμη αν και στο ορισμό της ακούγεται εξιδανικευμένη, η εφαρμογή της απέχει πολλές φορές παρασάγγας από τα “καλά και αγαθά” του ορισμού της — ο ορισμός της αποτελεί μάλλον το ιδανικό που θα ήταν έξυπνο ο κάθε επιστήμονας να προσπαθεί να φτάσει (να ίσως το μόνο στο οποίο θα έπρεπε να μοιάζει με θρησκείες και λοιπά φιλοσοφικά συστήματα).
Μέσα στα παραπάνω εμπεριέχεται πως η επιστήμη, σε αντίθεση με τα λόγια “πεφωτισμένων” ή μη θρησκειών, έχει στον κεντρικό κορμό της το να μπορεί να αυτοαναιρεθεί και να αναδημιουργηθεί, όταν τα δεδομένα που προκύψουν ανάγκασουν τον επιστήμονα να θεωρήσει πως ένα άλλο μοντέλο από το “καθιερωμένο” περιγράφει ελαφρώς καλύτερα τον κόσμο γύρω μας. Μέχρι και η πορδογιαγιά σου στο χωριό έχει ακούσει κάτι περι φυσικής και φωνάζει εξιταρισμένη “ου λε λε λε λε, το φως είναι το γρηγορότερο απ’ όλα παιδάκι μου, δες όμως τα πρόσφατα δεδομένα με τα νετρίνα που μάλλον δείχνουν πως κάτι τέτοιο ίσως αναιρεθεί και κατά συνέπεια πολλές θεωρίες που βασίζονται σε αυτό το μέχρι πρότεινος “γεγονός“.
Το παραπάνω χαρακτηριστικό της επιστήμης πρέπει να είναι το πιο παρεξηγημένο απο όλα, πιο παρεξηγημένο παγκοσμίως και απο τα ευγενή αισθήματα του Michael Jackson προς τα παιδιά. Θα δεις κοσμάκη να το σηκώνει ως λάβαρο έλλειψης εμπιστοσύνης προς την επιστήμη που “λέει και ξελέει” — ουσιαστικά τέτοια άτομα ψάχνουν μια θρησκεία και όχι την επιστήμη. Θα δεις επίσης κοσμάκη να το χρησιμοποιεί ως επιχείρημα πως “όλα είναι δυνατά” νομίζοντας πως έτσι δικαιολογεί πλήρως την τρελούτσικη θεωρία του ή την όποια παράξενη πεποίθησή του.
Κοινώς, ο κοσμάκης κάνει ότι τον βολεύει την εκάστοτε στιγμή, ουκ ολίγες φορές θα δεις επίσης να χρησιμοποιεί και όρους που δεν καταλαβαίνει, αν νομίζει πως αυτοί εξυπηρετούν τις πεποιθήσεις του (βλέπε την καραμέλα “κβαντική φυσική“). Κάπου εδώ όμως αρχίζω να σε κερνάω πολύ πρόλογο και “ηθική” ακόμα και για τα γούστα μου, οπότε ας περάσουμε στην όλη ιστορία με τους ημικρυστάλλους: μια ιστορία κλειστομυαλιάς, επαναστατικότητας και δουλειάς, που στην τελική αποδίδει μετα κόπων και βασάνων και άμα λάχει χαρίζει και το Νόμπελ σε κάποιον τυχερό (διάβαζε: δουλευταρά).
Μια ιστορία κλασικής, ανθρώπινης επιστήμης!
Τι είναι Ημικρύσταλλοι
Σωστά, εδώ δεν γνωρίζεις τι είναι οι κρύσταλλοι, θα μιλήσουμε για ημικρύσταλλους (αγγλικά: quasicrystals); Για να μάθεις για το τι μιλάμε και να διαφημίσω συνάμα ένα προηγούμενό μου άρθρο πάνω στους κρύσταλλους, ας τσιμπήσουμε τον απλοϊκότατο ορισμό που έδωσα εκεί:
«Ως κρύσταλλος ορίζεται ένα οποιοδήποτε στερεό υλικό του οποίου τα μόρια διατάσσονται στον τρισδιάστατο χώρο σε επαναλαμβανόμενα μοτίβα (πες το και “κανονική γεωμετρική διάταξη” και πάλι είσαι μέσα).Με απλά λογάκια, τα μόρια ή τα άτομα ενός κρυστάλλου παίρνουν πολύ συγκεκριμένες θέσεις το ένα σε σχέση με το άλλο,το ένα επηρεάζει και ορίζει την θέση στο χώρο του διπλανού του μορίου, κάνοντας έτσι να εμφανιστούν συγκεκριμένες δομές».
Αυτό που δεν τόνισα και είναι βασικότατο για την κατανόηση του σημερινού άρθρου είναι πως αυτά τα μοτίβα, σύμφωνα με τον ορισμό περι κρυστάλλων, πρέπει οπωσδήποτε να έχουν περιοδικότητα (να είναι βασικές μονάδες επαναλαμβανόμενες με “τάξη“) και είναι τοποθετημένα με τέτοιο τρόπο ώστε να μην αφήνουν “κενά” στον χώρο.
Για να πιάσεις την σημαντικότητα της παραπάνω δήλωσης, θα σε χώσω στην τουαλέτα σου, θα σε βάλω στα τέσσερα -έλα συνηθισμένος είσαι- και θα σε αναγκάσω να… στρώσεις πλακάκι! Θα δεις πως ορισμένα μόνο σχήματα δεν θα σου αφήσουν κενά άσχημα στο μάτι: τετράγωνα, τρίγωνα, εξάγωνα, ορθογώνια. Θα δεις πως με ορισμένα άλλα σχήματα αυτό δεν ισχύει, δεν μπορείς να “στρώσεις” συμμετρικά και επαναλαμβανόμενα το πάτωμα- πράγμα που ισχύει και για τα στερεά αναπτύγματά τους (π.χ. παράδειγμα στερεού αναπτύγματος του τετραγώνου είναι ο κύβος).
Αυτό έχει σημασία διότι όταν μιλάμε για κρυστάλλους μιλάμε για μόρια στον χώρο, άρα για στερεά (κύβους, πυραμίδες κτλ). Οι ημικρύσταλλοι (quasicrystal) κάνουν ακριβώς αυτό που δεν κάνουν οι κρύσταλλοι: στρώνουν το κρυσταλλικό τους πλέγμα με στερεά που “κανονικά” θα άφηναν κενά, με στερεά που κανονικά δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν σε κρυσταλλική μορφή, διότι θα έπαυε να ήταν κρύσταλλος (σύμφωνα με τον ορισμό) αυτό που θα έφτιαχναν. Αυτό το καταφέρνουν αλλάζοντας την “περιοδικότητα” που διακρίνει έναν κρύσταλλο και “γεμίζοντας” τα κενά με άλλα στερεά σχήματα. Ως όψη είναι αρκετά παράξενοι σε μοριακό επίπεδο διότι αν και διατηρούν την συμμετρία τους, χάνουν την αυστηρή περιοδικότητά τους.
Τέτοιες δομές κυρίως θα δεις σε κράματα μετάλλων — χμ ίσως να υπάρχουν παρόμοιες δομές και σε συγκρυσταλλώσεις οργανικών ενώσεων; Εκτός αυτών οι ημικρύσταλλοι έχουν και μια άλλη ιδιότητα: προκαλούν χοντρά μαλώματα ανάμεσα σε ακαδημαϊκούς, αναστατώνουν την επιστημονική κοινότητα και τα κάνουν όλα μπάχαλο στο πέρασμά τους.
Η ανακάλυψη του “ημί” των “ημικρυστάλλων” άφησε πολλά άτομα πικραμένα και έκανε απαράδεκτα ad hominem να ειπωθούν — στάση που δεν ταιριάζει σε “σοβαρούς” κατα τα άλλα επιστήμονες, έτσι κανακάρη μου;
Γιατί τόσος ντόρος με τους ημικρύσταλλους;
Χμ, ναι, ουσιαστικά για ένα “ημί” τα σπάσαν! Σίγουρα δεν ακούγεται τόσο σημαντικό αλλά αυτό οφείλεται σε δικιά σου διανοητική έλλειψη, όχι του γράφοντος ή του Dan Shechtman.
Βλέπεις, έχεις συνηθίσει ή έστω φαντάζεσαι έναν επιστήμονα που θα τον σνομπάρουν να έχει προτείνει κάτι ριζοσπαστικό που θίγει μεγάλα συμφέροντα. Ξέρεις για ποιον μιλάω, μην κάνεις τον μαλάκα: εκείνον τον επιστήμονα που βρήκε την θεραπεία του καρκίνου και οι φαρμακοβιομηχανίες έφριξαν και τον φίμωσαν, εκείνον που αποκαλύπτει την συνομωσία γύρω απο τον ιό του AIDS και πως αυτός είναι φτιαγμένος σε εργαστήρια, τον άλλον με τα εμβόλια που θα υποδουλώσουν τον πληθυσμό κ.ο.κ.
Αν και το παραπάνω “κοινά αποδεκτό” και λαϊκιστικό μιμίδιο σου επιτρέπει να αγκαλιάζεις θερμά οποιαδήποτε τρελούτσικη θεωρία σε συγκινεί ως “αιρετική άρα σωστή“, ο κύριος Dan δεν έθιξε μεγάλα συμφέροντα ούτε αποκάλυψε κάποια σάπια πλευρά του “συστήματος” την οποία “όλοι γνωρίζαμε αλλά τώωωωωωωρα έχουμε αποδείξεις“.
Ο Εβραίος Dan -μέλι για τους εβραιοφοβικούς- τάραξε συθέμελα την βαρετή για τους αμύητους θεωρία της κρυσταλλικής δομής και πιθανότατα έθιξε την “ακαδημαϊκοσύνη” ορισμένων “ανώτερών” του. Το “ημί” που έβαλε μπροστά στην λέξη “κρυστάλλος” έμελλε να αλλάξει όλη την θεωρία των κρυστάλλων διότι έθιγε κάτι βασικότατο: τον ίδιο τον ορισμό του τι είναι ένας κρύσταλλος. Ένας κρύσταλλος δεν μπορεί να είναι “ημί” όσον αφορά την περιοδικότητά του, διοτί αν είναι ημί δεν είναι κρύσταλλος: κάτι τέτοιο θα παραβίαζε τις αρχές τις κρυσταλλογραφίας αλλα και παραδοχών της φυσικής όσον αφορά την στερεά κατάσταση.
Γύρω στο 1982 ο Dan Shechtman μελετούσε σε ηλεκτρονικό μικροσκόπιο ένα κράμα μετάλλων, που αποτελούταν απο μαγγάνιο και αλουμίνιο όταν σηκώθηκε αναφωνώντας μεταφορικά “δεν γίνεται να υπάρχει τέτοιο ζώο!“. Σημείωσε στο τετράδιό του τις παρατηρήσεις του, βάζοντας δίπλα μπόλικα ερωτηματικά. Αυτό που μόλις είδε ήταν ένα “σπάσιμο” της περιοδικότητας στο μεταλλικό κρυσταλλικό πλέγμα του κράματος που μελετούσε, κάτι το οποίο σύμφωνα με την επικρατούσα θεωρία περι κρυσταλλικών πλεγμάτων “δεν ήταν δυνατόν“, διότι κάτι τέτοιο δεν είναι δείγμα “κρυστάλλου” και το συγκεκριμένο υλικό ήταν σίγουρο πως άνηκε στους κρυστάλλους! Η μήπως όχι;
Ο Dan συνέχισε την δουλειά του αναλύοντας περαιτέρω αυτό το παράξενο κρυσταλλικό πλέγμα με ακτίνες Χ (περίθλαση) και δύο χρόνια αργότερα , το 1984 δημοσίευσε τα αποτελέσματά του. Εκεί χαρακτήριζε και περιέγραφε αυτό που ο ίδιος ονόμασε “ημικρύσταλλο” — ένας κρύσταλλος… όχι και τόσο κρύσταλλος! Μετά απο αυτή την δημοσίευση ο Dan Shechtman αναγκάστηκε να αλλάζει ομπρέλες συχνότερα απο ότι άλλαζε σώβρακα διότι βρέθηκε εν μέσω ισχυρότατης σκατοθύελλας από τους συναδέλφους του. Από την αρχή των παρατηρήσεών του τον είχαν πλησιάσει λέγοντάς του πως ίσως αυτό που βλέπει είναι εύρημα των μηχανημάτων (μηχανικό λάθος).
Ο Dan επέμενε ξανατρέχοντας τα πειράματά του και αξιοποιώντας και άλλες μεθόδους μπας και μια μέθοδος ήταν αυτή που έδινε στραβά αποτελέσματα, αλλά πάλι τα ίδια – η κατάσταση χειροτέρευε δεδομένου ότι παρατηρούσε τα ίδια φαινόμενα και σε άλλα υλικά! Εκεί πάνω οι συνάδελφοί του συνέχιζαν να τον παίρνουν “με το καλό” λέγοντάς του πως ίσως ο ίδιος δεν ερμήνευσε καλά τα δεδομένα, όπως είπαν και στον πατέρα σου στο μαιευτήριο όταν γεννήθηκες: “ανθρώπινο είναι, όλοι κάνουμε λάθη“.
Ο εργαστηριοποντικούλης μας όμως είχε πειστεί πως σκόνταψε πάνω σε κάτι πολύ ενδιαφέρον, οπότε συνέχισε να επιμένει πως εδώ δεν βλέπουμε ένα τερτίπι των μηχανημάτων ή ένα ανθρώπινο λάθος αλλά κάτι καινούργιο — πράγμα που οδήγησε στην δημοσίευση. Τότε η μελωδία που έπαιζε ο αυλός άλλαξε απότομα.
Ο Dan Shechtman άρχισε να απολαμβάνει τον χλευασμό των συναδέλφων του, ορισμένοι από τους οποίους μάλιστα του έφεραν επιδεικτικά βιβλία για πρωτοετείς φυσικούς όπου περιείχαν τον ορισμό των κρυστάλλων μπας και μάθει αυτά που “προφανώς” ξέχασε απο τα πανεπιστημιακά του έτη. Φημολογείται επίσης πως εκτός απο την καθημερινή καζούρα επί του θέματος, ο εργοδότης του τον απείλησε με απόλυση — βλέπεις είναι ντροπή να ισχυρίζεσαι κάτι το οποίο έρχεται σε κόντρα με βασικότατες αρχές της επιστήμης σου, δεν μπορεί ο εργοδότης σου να έχει στο εργαστηριό του άτομο με τέτοιες “πεποιθήσεις” που μάλιστα τις εκφράζει δημόσια.
Το χοντρότερο χτύπημα ήρθε πιθανότατα απο τον Linus Pauling ο οποίος δήλωσε πως “δεν υπάρχουν ημικρύσταλλοι, μόνο ημιεπιστήμονες“, ένα χτύπημα που θα λύγιζε αρκετούς.Γιατί; Διότι ο Linus Pauling ήταν διπλά νομπελίστας (ένα στην χημεία, ένα ειρήνης), θεωρούταν αυθεντία, αν όχι πατέρας της θεωρίας των κρυστάλλων και είχε ένα πλούσιότατο βιογραφικό που περιελάμβανε μπόλικες συνεισφορές στο πεδίο της χημείας και της βιοχημείας. Εδώ ο κύριος Pauling θα άξιζε και τρίτο “αντί-nobel” αποδεικνύοντας περίτρανα πως ένας νομπελίστας μπορεί να κάνει λάθος και στο ίδιο του το πεδίο!
Ο Shechtman όμως δεν αποκαρδιώθηκε και τίμησε τον επιστημονικό του τίτλο επάξια, πλησιάζοντας λίγο πιο κοντά στον εξειδανικευμένο ορισμό της επιστήμης. Όχι, δεν ξέφυγε ουρλιάζοντας πως τον πνίγει το σύστημα, ούτε εξαπέλυσε προσωπικές επιθέσεις σε όποιον διαφωνούσε μαζί του: ανταπέδωσε εφαρμόζοντας το “δηλώσεις με αρχίδια απαιτούν πειστήρια με αρχίδια” και άπαξ και η δικιά του δήλωση είχε χοντρά κοχόνες από ημικρυσταλλικό μεταλλικό κράμα, έφερε τις αντίστοιχες αποδείξεις.
Συνάμα αποδείξεις άρχισαν να φέρνουν και άλλα, ανεξάρτητα εργαστήρια που επιβεβαίωσαν πως ο Dan ούτε παλαβός είναι ούτε… ημιεπιστήμονας. Έτσι το 1992 παγκόσμιοι οργανισμοί που άπτονται θέματα χημειάς αναγκάστηκαν να αλλάξουν τον ορισμό τους για το “τι είναι κρύσταλλος” και αργότερα, το 2011 o Dan πήρε το βραβείο Nobel. Ναι, αργεί κάπως αυτή η απονομή των βραβείων, πάλι καλά που το πήρε εν ζωή να λες.
Τι με ενδιαφέρουν εμένα οι ημικρύσταλλοι;
Ω Ναι, σε ενδιαφέρουν! Για να σε ξε-επιστημονιάσω λίγο, διότι μου τρόμαξες λίγο με τα παραπάνω και πήγες προς τουαλέτα να αυνανιστείς κλαίγοντας, η δομή των ημικρυστάλλων ήταν… γνωστή στην τέχνη! Πολλά ισλαμικά αραβουργήματα και ψηφιδωτά έχουν δομή παρόμοια με αυτή των ημικρυστάλλων διότι το οπτικό αποτέλεσμα που δίνουν είναι εξαίσιο!
Επίσης απαντάει στο καλλιτεχνικό/οικοδομικό ερώτημα του πως μπορείς να χωρέσεις στον χώρο σε επαναλαμβανόμενα μοτίβα, σχήματα τα οποία αφήνουν κενά μεταξύ τους και “χαλάνε” την αισθητική: σπάζοντας ή παραλλάσοντας που και που την περιοδικότητά τους!
Το παραπάνω εκτός απο καλλιτέχνες και τον τυπά που σου περνάει τα πλακάκια στο μπάνιο ενδιέφερε πολύ και τους μαθηματικούς, οι οποίοι για την μελέτη του χώρου και των στερεών είχαν φτιάξει “σειρές σχημάτων” που παρουσιάζουν τις παράξενες χωροταξικές ιδιότητες των ημικρυστάλλων, ουσιαστικά… μαθηματικοποιώντας τα αραβουργήματα! Τέτοιες σειρές είναι η σειρά Girih (βασική για τα αραβουργήματα και γνωστή απο το 1200), η σειρά Robinson και η σειρά Wang.
Εκτός αυτών, οι ημικρυσταλλικές δομές έχουν βρεθεί και στην φύση σε φυσικά ορυκτά. Πέραν του ωραίου και του “ωωωω!“, θα σε επαναφέρω στην επιστήμη διότι οι ημικρύσταλλοι έχουν πολλές εφαρμογές. Μην ξεχνάς εξάλλου ότι το βραβείο Nobel δεν το παίρνει κάποιος με μια ουάου ανακάλυψη, αλλά το παίρνει κάποιος με μια ουάου ανακάλυψη που μπορεί να προσφέρει στην ανθρωπότητα συνολικά.
Οι ημικρύσταλλοι εκτός από ”όμορφοι σε μοριακό επίπεδο“, έχουν παράξενες ιδιότητες ως υλικά. Αναλόγως τον τύπο του ημικρυστάλλου και την γεωμετρική δομή του παρουσιάζονται διαφορετικές αγωγιμότητες στο ηλεκτρικό ρεύμα, όπως επίσης και στην θερμότητα: ορισμένοι μάλιστα είναι πολύ κακοί αγωγοί της θερμότητας διότι την… μετατρέπουν σε ηλεκτρικό ρεύμα! Κατά συνέπεια οι ημικρύσταλλοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για καλύτερη μετατροπή της θερμότητας σε ηλεκτρισμό. Επίσης ήδη χρησιμοποιούνται για την κατασκευή υλικών με μεγαλύτερη μηχανική αντοχή (θωράκιση), για την κατασκευή αντικολλητικών επιφανειών (βλέπε το τηγάνι της μάνας σου) όπως επίσης και για την κατασκευή LED φωτών που είναι τόσο μοδάτα και τόσο χρήσιμα.
Η καλύτερη κατανόηση και περιγραφή αυτών των υλικών θα οδηγήσει σε καλύτερη κατασκευή καλύτερων υλικών με ιδιότητες που θα αφήσουν κάμποσα στόματα ανοιχτά — του Linus Pauling ήδη έχει άνοιξει άπαξ και αναγκάστηκε να κάνει την ατάκα του γαργάρα, ας ανοίξει κάποιος το φέρετρο να του το κλείσει.
Περαιτέρω πληροφορίες
Σε έχω συνηθίσει να σου δίνω Cocktail Party Facts που “φτιάχνουν” το πάρτυ κάνοντας τους γύρω σου να χασμουριούνται, σε αυτό το άρθρο θα σου δώσω γενικά factoids επιστήμης απο την ίδια σάλτσα που έφτιαξα και την εισαγωγή, ικανά να χαλάσουν το πάρτυ πολλών και να σε βάλουν στην black list πολλών “ομαδών αναζήτησης“.
Συνήθως το επιστημονικό status quo δεν ανατρέπεται απο ουρλιαχτά και τυφλή επιμονή στις θέσεις κάποιου, ούτε με επικλήσεις σε συνομωσίες και φίμωση — εκτός φυσικά αν η φίμωση αναφέρεται στο πέος του ουρλιάζοντα, εκεί όλοι οφείλουμε να πάμε πάσο. Μερικές ανακαλύψεις βασίζονται σε παρατηρήσεις λεπτών ή δευτερολέπτων που όμως χρειάζονται δεκαετίες επιμονής, έρευνας και σκληρής δουλειάς για να καθιερωθούν — μέχρι να έρθει η επόμενη θεωρία που εξηγεί καλύτερα τα γεγονότα για να τις ανατρέψει.
Μεγάλη προσοχή αν κάποιος σε οποιαδήποτε συζήτηση αναφέρει “κβαντικά φαινόμενα“, “κβαντική φυσική” ή υποκεφάλαιά τους όπως “αρχή απροσδιοριστίας“/”αρχή σχετικότητας” και προσπαθήσει να τα δέσει με φιλοσοφία ή μεταφυσική. Ρώτα τον να σου εξηγήσει την θεωρεία στην οποία αναφέρεται, ρώτα τον επίσης να σου δείξει την μαθηματική εξήγηση/έκφραση αυτών των θεωριών. Θα απογοητευτείς από το ότι η πλειοψηφία των ατόμων που αναφέρουν αυτές τις θεωρίες δεν τις γνωρίζουν, είναι τόσο θεωρητικές που για να τις γνωρίζεις πρέπει να γνωρίζεις τα μαθηματικά από πίσω τους. Όταν ο συνομιλητής σου δεν απαντήσει, μπορείς να προχωρήσεις άνετα να τον κάνεις πούστη μπροστά σε όλη την παρέα — δεδομένου φυσικά ότι εσύ θα έχεις φροντίσει να τις γνωρίζεις ε!
Η επιστήμη “οφείλει” να έχει και “ανθρωπιστικό στέλεχος” και μέρος αυτού είναι η προσφορά της πληροφορίας σε μορφή που να μπορεί να την καταλάβει και η τελευταία τρύπα του ζουρνά. Προσοχή όμως διότι η υπερβολική εκλαϊκευση μπορεί να οδηγήσει σε παρανοήσεις. Sorry παίδες, κάποια πράγματα δεν γίνεται να εξηγηθούν “πιο απλά” ή να κατανοηθούν απο κάποιον που αγνοεί βασικές αρχές του φυσικού κόσμου όπως τις διδάσκουν στο δημοτικό.
Φοβού τις αυθεντίες από όπου και να προέρχονται. Η τυφλή προσήλωση σε αυτές είναι δείγμα κλειστομυαλιάς, η τυφλή απαξίωσή τους δείγμα “επαναστάτη χωρίς αιτία“. – Όχι, όλοι οι ριζοσπάστες επιστήμονες δεν είναι τρελάρες, το ότι είσαι τρελάρας δεν σε κάνει ριζοσπάστη — ούτε επίσης το ότι το “κατεστημένο” θεωρεί τις απόψεις σου γελοίες σε κάνει “επαναστάτη” ή “πρωτεργάτη” στον τομέα σου
