Τι είναι ο Νόμος του Μουρ (Moore’s law)

Η μόδα που έχει να κάνει περισσότερο με τη συλλογική συμπεριφορά παρά με τους νόμους της φύσης.

Τί είναι ο Νόμος του Μουρ (αγγλικά Moore’s law); Η διατύπωση ενός ενιαίου σαφή ορισμού έχει αποδειχθεί ότι είναι αρκετά δύσκολη. Σε όλη την ιστορία του, ο Νόμος του Moore έχει συνεχώς αναδιατυπωθεί, ώστε να διατηρήσει την ακρίβειά του. Ταυτόχρονα, επαναλαμβάνεται από μελλοντολόγους και οικονομολόγους για ειδικότητες που δεν έχουν σχέση με την ολοκληρωμένη κατασκευή κυκλωμάτων, όπως για παράδειγμα η ηλιακή ενέργεια και τα ξυραφάκια. Στην πραγματικότητα, δεν θα γιορτάζαμε την ημι εκατονταετηρίδα του νόμου του Moore, αν δεν ήταν τόσο δεκτικός σε συνεχή επανερμηνεία.

Εγείρεται έτσι το εξής ερώτημα: Τι είδους πράγμα είναι ο νόμος του Moore; Είναι σαφές ότι ο νόμος του Moore δεν είναι ένας νόμος της φύσης σε οποιαδήποτε κοινώς αποδεκτή έννοια. Ως ιστορικός ο David Brock το έθεσε σε ένα βιβλίο για τον εορτασμό της 40ης επετείου, “Ο Νόμος του Moore δεν έχει και δεν πρόκειται να συμβεί από μόνος του.” Αν, για παράδειγμα, η παγκόσμια οικονομία είχε χαλάσει ή η αγορά μικροεπεξεργαστών είχε εξατμίστει, το κεφάλαιο και το κίνητρο θα ήταν ανεπαρκές για τις επιχειρήσεις να συνεχίσουν το Νόμο του Moore.

Υπάρχει, βέβαια, σχέση μεταξύ του νόμου του Moore και τους νόμους της φύσης. Η φυσική συμπεριφορά όλων των στοιχείων που έχουν συμβάλει στη δημιουργία τσιπ – το πυρίτιο, το διοξείδιο του πυριτίου, το αλουμίνιο, ο χαλκός, οι φωτοχημικές αντιστάσεις, το πλάσμα, οι φωτολιθογραφικές μάσκες – διαδραμάτισαν κάποιο ρόλο στην ικανότητα των μηχανικών να κρατήσουν το Νόμο του Moore ζωντανό. Μερικοί συγγραφείς ισχυρίζονται ότι ο νόμος του Moore είναι πραγματικά έμφυτος στα υλικά της μικροηλεκτρονικής και ως εκ τούτου δεν υπάρχουν πολλά που μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να τον επιταχύνουν και ίσως δεν έχουμε και πολλά που μπορούμε να κάνουμε για να τον επιβραδύνουμε.

Ο Brock έχει αντίθετη άποψη, ότι ο νόμος του Moore είναι περισσότερο ένας νόμος που ψηφίστηκε από το Κογκρέσο των ΗΠΑ. Με αυτό εννοεί, χονδρικά, ότι τα κορυφαία ιδρύματα της βιομηχανίας ημιαγωγών έχουν συμφωνήσει, ή “νομοθετήσει,” να διατηρήσουν το νόμο του Moore, διότι είναι ένας χρήσιμος μηχανισμός συντονισμού. Υπάρχει ανάγκη για μια τέτοια διευθέτηση, διότι η κατασκευή ημιαγωγών απαιτεί πολλά και πολύπλοκα, αλληλεξαρτώμενα στάδια της διαδικασίας.

Αλλαγές σε κάθε βήμα απαιτεί συντονισμό όχι μόνο των επιχειρήσεων που κάνουν τα εργαλεία και τα υλικά που εμπλέκονται σε αυτό το ένα βήμα, αλλά και τις επιχειρήσεις που εμπλέκονται στα ενδιάμεσα βήματα. Λόγω αυτής της πολυπλοκότητας, οι αλλαγές της διαδικασίας θα πρέπει να προγραμματιστούν πολύ πριν υπάρχει η γενιά τσιπ που τα χρειάζεται.

Ο συντονισμός εκτείνεται πολύ πέρα από την αίθουσα συνεδριάσεων και των εργοστασίων, σε εργαστήρια για τη διενέργεια έρευνας μεγάλης εμβέλειας, κι έχει ζωτική σημασία. Από το 1965, η ικανότητα της μικροηλεκτρονικής κατασκευαστών να κάνει την έρευνα αυτή σε εγκαταστάσεις εντός έδρας έχει μειωθεί. Στην πραγματικότητα, ο ίδιος ο Gordon Moore οδήγησε σε αυτή την τάση. Η Fairchild Semiconductor και η Intel Corp. διατηρούσαν τους δικούς τους ερευνητές κοντά – σωματικά και πνευματικά – στο εργοστάσιο και έτσι ήταν σε θέση να μετατρέψουν την έρευνά τους σε προϊόντα μέσα σε μήνες, όχι δεκαετίες. Ειδικά τα πρώτα χρόνια της η Intel άκμασε εν μέρει, αφήνοντας μεγάλου βεληνεκούς και βασική έρευνα σε εταιρείες όπως η IBM και η RCA. Η επιτυχία του μοντέλου της Intel ενθάρρυνε τις επιχειρήσεις κατασκευής ημιαγωγών για να μετατοπίσει το βάρος της έρευνας μεγάλης εμβέλειας σε προμηθευτές εξοπλισμού, τα πανεπιστήμια, κοινοπραξίες, πολιτειακές και ομοσπονδιακές κυβερνήσεις και φιλανθρωπικά ιδρύματα.

Έτσι, η καινοτομία κατασκευής ημιαγωγών κατανέμεται μεταξύ πολλών οργανισμών που είναι αλληλένδετοι, αλλά επίσης δεν είναι πλήρως διαφανής ο ένας στον άλλο. Για να λειτουργήσει αυτό, κάποια στόχος απαιτείται ώστε όλοι να γνωρίζουν ποιός είναι ο στόχος, ακόμη και αν δεν ξέρουν ακριβώς τι κάνει ο καθένας. Στην ερμηνεία των νόμων, ο Νόμος του Moore παρέχει αυτού του είδους το στόχο. Σήμερα, ο Νόμος του Moore έχει δημιουργήσει σημεία αναφοράς για σχεδόν κάθε πιθανή πτυχή της διαδικασίας παραγωγής που κάθε επιχείρηση, οργανισμός, ή πανεπιστήμιο μπορεί να λειτουργήσει μελλοντικά προς μια και μόνο κατεύθυνση, την διατήρηση του νόμου.

Ο νόμος του Moore είναι ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα. Όπως και με τη νομοθεσία, όμως, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μικρό και μόνο έμμεσο λόγο στην κατασκευή του έργου. Στην καθημερινή ζωή μας, ο Νόμος του Moore μοιάζει περισσότερο σαν ένα γεγονός της ζωής από ό, τι μια μεγάλη, συντονισμένη προσπάθεια.

Ακόμη και οι διευθύνοντες σύμβουλοι των εταιρειών κατασκευής ημιαγωγών ή οι διαχειριστές του έργου στο Διεθνές χάρτη πορείας της Τεχνολογίας, είναι σε μεγάλο βαθμό δεσμευμένοι στον νόμο του Moore, επειδή πιστεύουν ότι οι συνεργάτες και οι ανταγωνιστές τους είναι κι αυτοί κλειδωμένοι σε αυτόν. Όλοι, τόσο οι παραγωγοί όσο και οι καταναλωτές της μικροηλεκτρονικής, λαμβάνουν μέτρα που απαιτούνται για να διατηρηθεί ο Νόμος του Moore, αλλά η εμπειρία του καθενός είναι ότι υπόκεινται σε αυτό.

Υπό αυτή την έννοια, ο Νόμος του Moore μοιάζει περισσότερο με τους εμπειρικούς νόμους που οι οικονομολόγοι διατυπώνουν για να περιγράψουν τη συμπεριφορά των ανθρώπινων συλλογικοτήτων, όπως τους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης. Οικονομικοί νόμοι, όπως ο Νόμος του Moore, διαμορφώνονται από υλικό ισχυρογνωμοσύνης, ορισμένα αγαθά γίνονται όλο και σπανιότερα ή πιο δύσκολο να γίνουν από κάποια άλλα, αλλά επίσης προκύπτουν από τις ασυνείδητες τάσεις και την ανθρώπινη συλλογικότητα. Και όμως, οι νόμοι αυτοί επηρεάζονται επίσης από τις συνειδητές δηλώσεις ορισμένων παραγόντων και θεσμών: προέδρους, πρυτάνεις, κεντρικές τράπεζες, και ούτω καθεξής.

Ομοίως, ενώ υπάρχουν σημαντικοί περιορισμοί για το πόσο γρήγορα μπορούμε να μάθουμε να μικραίνουμε τα εμπορικά ολοκληρωμένα κυκλώματα, η μαζική παραγωγή είναι κατ ‘ανάγκη μια κοινωνική διαδικασία ή οποία έχει διαμορφωθεί τόσο από τις συλλογικές εισροές, όπως η ζήτηση των καταναλωτών, καθώς και από μεμονωμένες δηλώσεις για το πόσο γρήγορος θα πρέπει να είναι ο κύκλος των επιχειρήσεων.

Ο κοινωνιολόγος Donald MacKenzie είπε κάποτε ότι η οικονομία είναι «μια μηχανή, όχι μια φωτογραφική μηχανή.” Αυτό που εννοούσε ήταν ότι η οικονομία δεν είναι ένα στιγμιότυπο του πώς οι άνθρωποι θα ασκούν τις εμπορικές τους δραστηριότητες, εφόσον οι οικονομολόγοι δεν είναι παρόντες. Αντίθετα, οι οικονομολόγοι ενεργά βοηθούν στο να δημιουργηθεί το περιβάλλον για το εμπόριο. Ο νόμος του Moore είναι το ίδιο πράγμα και έχει αποδειχθεί ότι είναι πράγματι μια πολύ ανθεκτική μηχανή.