Ο τρισδιάστατος κινηματογράφος (3D cinema film), όσες φορές κι αν λανσαρίστηκε στη διάρκεια του 20ού αιώνα, δεν κατάφερε να γίνει μέρος της ζωής των θεατών. Ωστόσο, οι ενορχηστρωτές της τωρινης επαναφορας του, υποστηρίζουν πως τα πράγματα είναι διαφορετικά. και μάλλον θα πρέπει να τους πιστέψουμε.
Χάνα Μοντάνα
Κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς ποια είναι η Χάνα Μοντάνα. Αξιοποιώντας το Google μαθαίνει κάποιος πως πρόκειται για την έφηβη ηρωίδα μιας εξαιρετικά επιτυχημένης τηλεοπτικής σειράς στις ΗΠΑ. Η Χάνα Μοντάνα είναι μια διάσημη σταρ της ποπ. Ζει διπλή ζωή, καθώς το «Χάνα Μοντάνα» είναι παρατσούκλι και ελάχιστοι γνωρίζουν την πραγματική της ταυτότητα, εκείνη δηλαδή του καθημερινού κοριτσιού με το όνομα Μάιλι Στιούαρτ. Η Χάνα Μοντάνα είναι σαν τον Σούπερμαν. Υπάρχει, από τη μία, η διάσημη ενσάρκωση, ο υπεράνθρωπος μύθος (και οι προσπάθειες διαχείρισής του, με τις οποίες καταπιάνεται η σειρά) κι από την άλλη το καθημερινό κορίτσι, το οποίο προσπαθεί να μην τραβά την προσοχή, ο «Κλαρκ Κέντ» των 00s. Την ηρωίδα με τη διπλή ζωή υποδύεται η Μάιλι Σάιρους, κόρη του τραγουδιστή της κάντρι, Μπίλι Ρέι Σάιρους.
Η επιτυχία της τηλεοπτικής σειράς στις ΗΠΑ και τον Καναδά είναι σαρωτική. Τα αμερικάνικα περιοδικά -όχι μόνο εκείνα που απευθύνονται σε παιδιά- δημοσιεύουν τις ασόβαρες πραγματείες διαφόρων αυτόκλητων γκουρού της ποπ κουλτούρας σχετικά με το γιατί τα πιτσιρίκια ταυτίζονται τόσο με τη διπλή ζωή της ηρωίδας, καταλήγοντας να αποδίδουν την επιτυχία της σειράς μέχρι και σε συνειρμούς σχετικά με τις περσόνες που δημιουργούν και διαχειρίζονται τα βλαστάρια της υπερδύναμης στο διαδίκτυο (βλέπε Second Life, Myspace, κ.λπ.). Η δε Χάνα Μοντάνα περιοδεύει ανά την Αμερική -στ αλήθεια. Η Μάιλι Σάιρους τραγουδά στη διάρκεια των συναυλιών της πότε ως ο εαυτός της και πότε ως Χάνα Μοντάνα -εκείνο που αλλάζει είναι απλά το μαλλί- και τα πιτσιρίκια επευφημούν. Μάλιστα, η πρώτη περιοδεία της Χάνα Μοντάνα κινηματογραφήθηκε.
Το «Ηannah Montana / Miley Cyrus: Best of Both Worlds Concert» θα προβληθεί και στις ελληνικές αίθουσες. Παρ όλο που τα ελληνόπουλα δεν έχουν την παραμικρή ιδέα για το ποια είναι η κυρία (η σειρά της Disney δεν προβάλλεται από κάποιο ελληνικό κανάλι), οι υπεύθυνοι προφανώς θεώρησαν πως η ταινία διαθέτει ένα συστατικό που μπορεί να την καταστήσει προσοδοφόρα. Θα προβληθεί τρισδιάστατη. Προηγήθηκε η επιτυχημένη προβολή του «U2-3D», της συναυλίας των Ιρλανδών σούπερ σταρ σε τρισδιάστατη κόπια, μα όποιος στοιχηματίσει πως ο Μπόνο και τα πρωτοπαλίκαρά του έχουν περισσότερους θαυμαστές στην ημεδαπή από τη Χάνα Μοντάνα, μάλλον δεν θα χάσει τα χρήματά του.
Η Μεγάλη Επιστροφή
Δεν υπάρχουν, όμως, μόνο οι συναυλίες. Γύρω στα Χριστούγεννα (πότε άλλοτε, αλήθεια;) προβλήθηκε στην Ελλάδα η αναθεωρημένη, τρισδιάστατη εκδοχή του «Χριστουγεννιάτικου Εφιάλτη» του Χένρι Σέλικ. Μπορούσες σχεδόν να ακουμπήσεις τις ψηφιακές μαριονέτες. Ο Τζακ Σκέλινγκτον τραγουδούσε και το ολοστρόγγυλο φεγγάρι ήταν όντως πίσω του, σαν μια τεράστια κίτρινη σφαίρα, αιωρούμενη μπροστά, στο βάθος της αίθουσας. Η πόλη των Χριστουγέννων και η πόλη του Χάλογουιν, απέκτησαν μια ακόμη διάσταση. Και οι κλωστές της Σάλι σχεδόν γαργαλούσαν το λαιμό των θεατών.
Ωστόσο, το μεγάλο (τρισδιάστατο) πείραμα έλαβε χώρα με το «Βeowulf» και ήταν επιτυχημένο. Δεν ήταν πείραμα μονάχα για την Ελλάδα. Μια ταινία στην οποία εμφανίζεται (περίπου) γυμνή η μεγαλύτερη σταρ του καιρού μας (Αντζελίνα Τζολί), συνυπογράφεται από το παιδί-θαύμα-για-πάντα Ρότζερ Εϊβερι, τον εξαιρετικό κομίστα Νιλ Γκάιμαν και τον «Μίδα» Ρόμπερτ Ζεμέκις και βασίζεται στην αρχαιότερη βρετανική ιστορία όλων των εποχών δεν είναι και εύκολο να αποτύχει, άλλωστε.
Ωστόσο, εκείνο που τη διαχώρισε καθοριστικά από το σωρό των μωροφιλόδοξων παραγωγών του Χόλιγουντ ήταν το γεγονός πως επρόκειτο για την πρώτη τρισδιάστατη παραγωγή προορισμένη για μαζική (κινηματογραφική) κατανάλωση, έπειτα από πολλά χρόνια. Και μάλιστα χρησιμοποιώντας μια νεότευκτη τεχνολογία η οποία διαφημίστηκε ως «η πιο σύγχρονη που έχουμε διαθέσιμη».
Την επόμενη ημέρα από την προβολή της ταινίας, σε κάποια Comic Con συνάντηση στις ΗΠΑ, όσοι παρευρέθηκαν δήλωναν εκστατικά τον ενθουσιασμό τους. Φόρεσαν τα μαύρα τρισδιάστατα γυαλιά, εκείνα που μοιάζουν με τα κλασικά Wayfarers των «Βlues Βrothers» και βυθίστηκαν στον σκοτεινό κόσμο της ταινίας. Ο Μπέογουλφ πετούσε το σπαθί του στο κοινό, η Αντζελίνα Τζολί ξεπεταγόταν ως θελκτική μάγισσα μέσα από μια νοτερή, απαγορευμένη σπηλιά. Ολα αυτά, ενώ πίδακες από πτώματα εκσφενδονίζονταν από παντού. Ο Μάικλ Λιούις, υπεύθυνος της εταιρείας Real D, δήλωσε : «Προσπαθούμε να παρουσιάσουμε συναρπαστικές και ρεαλιστικές ιστορίες στο κοινό.
Η νέα γενιά του 3D μάς επιτρέπει να κάνουμε το κοινό μέρος της ταινίας. Το καινούργιο σύστημα δημιουργεί μια ακόμα πιο αληθοφανή εμπειρία. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να βλέπεις σινεμά». Και ο Εϊβερι θα πρόσθετε βγαίνοντας από την αίθουσα: «Ηταν σαν να άνοιξε ένα τρίτο μάτι στο μέτωπό μου. Όταν βγήκα από την αίθουσα ήθελα και ο έξω κόσμος να μοιάζει έτσι».
Πάμε σαν άλλοτε
Η πρώτη ταινία που προβλήθηκε ποτέ τρισδιάστατη ονομαζόταν «Τhe Power of Love». Η προβολή της έγινε στις 27 Σεπτεμβρίου του 1922 στο ξενοδοχείο Ambassador του Λος Αντζελες. Ο παραγωγός της, Χάρι Κ. Φερόλ, είχε καταφέρει να προσαρτήσει στην κάμερα τον κατάλληλο εξοπλισμό ώστε η ταινία να αξιοποιήσει την ήδη διαθέσιμη στερεοσκοπική τεχνοτροπία και να καταφέρει να προβληθεί περίπου σαν τρισδιάστατη. Προβλήθηκε σε δύο στρώσεις φιλμ (πράσινη και κόκκινη) και το κοινό φορούσε τα ειδικά γυαλιά. Ακολούθησαν μερικές ακόμα απόπειρες τρισδιάστατων απεικονίσεων κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 20, οι οποίες διακόπηκαν απότομα προς το τέλος της, εξαιτίας τoυ οικονομικού κραχ.
Καθώς, ωστόσο, το New Deal είχε επιδιορθώσει τις οικονομικές δυσλειτουργίες των ΗΠΑ και ενώ μέχρι το 1952 είχε αναπτυχθεί περαιτέρω η τεχνολογία των μηχανών Polaroid και της τρισδιάστατης φωτογραφίας, όλα προμήνυαν πως ο τρισδιάστατος κινηματογράφος θα επανερχόταν στο προσκήνιο, πιο δυναμικά από ποτέ. Το ημερολόγιο έδειχνε 1952. Ο Χάρι Τρούμαν ένιωθε τις κατηγορίες για διαφθορά των Ρεπουμπλικάνων να καταπνίγουν κάθε προοπτική παραμονής του στην Προεδρία και ο συντηρητικός Αϊζενχάουερ έτριβε τα χέρια του.
Τότε, στο ομιχλώδες Σικάγο, ο Ιρλανδοβαυαροεβραίος Αρκ Ομπόλερ έγραφε και σκηνοθετούσε την πρώτη έγχρωμη τρισδιάστατη ταινία, το «Βwana Devil» και υποσχέθηκε στους απελπισμένους από την επέλαση της τηλεόρασης κινηματογραφικούς παραγωγούς πως θα επαναφέρει τον κόσμο στις αίθουσες.
Η τεχνική την οποία χρησιμοποιούσε ονομαζόταν Natural Vision και είχε σχεδιαστεί από τα αδέρφια Γκούντσμπεργκ. Ακολούθησε η άνθηση. Μέσα στα δύο επόμενα χρόνια, δεκάδες ταινίες γυρίστηκαν τρισδιάστατες και εκατομμύρια Αμερικανοί έφηβοι (και μη) στήριξαν στα αυτιά τους τα τρισδιάστατα (χαρτονένια, πια) γυαλιά. Ανάμεσα στις ταινίες της εποχής ήταν και το «Τηλεφωνήστε Ασφάλεια Αμέσου Δράσεως» του Αλφρεντ Χίτσκοκ.
Περίπου το 1955, ωστόσο, οι τρισδιάστατες προβολές είχαν αραιώσει θεαματικά. Ηταν δυσβάσταχτο οικονομικά για τα στούντιο να χρηματοδοτούν ταινίες γυρισμένες σε τρισδιάστατο φορμά, καθώς η συγκεκριμένη τεχνολογία τους ήταν εξαιρετικά χρονοβόρα και περίπλοκη. Κάτι αντίστοιχο συνέβαινε και με τις αίθουσες, καθώς οι τρισδιάστατες ταινίες απαιτούσαν δύο προβολατζήδες, ενώ ήταν επίσης πολύ εύκολο οι δύο κόπιες που παίζονταν ταυτόχρονα να αποσυγχρονιστούν και το αποτέλεσμα όχι μόνο να μην συνιστά ψυχαγωγία αλλά να προκαλεί πονοκέφαλο και κούραση στα μάτια των θεατών.
Ακολούθησαν μικρές -και αποτυχημένες- αναβιώσεις του τρισδιάστατου σινεμά τις δεκαετίες του 60 και του 70. Η τελευταία και πιο οργανωμένη τέτοια προσπάθεια επιχειρήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 80, όταν καθετί το οποίο έδειχνε φουτουριστικό και ρετρό ταυτόχρονα ανακηρυσσόταν άμεσα (και, εχμ, βλακωδώς) σε επικρατούσα μόδα. Ωστόσο, ακόμα και τότε, το κοινό δεν φάνηκε να εκτίμησε ιδιαίτερα τις προσπάθειες των στούντιο να αποδώσουν στα δημιουργήματα τους μία ακόμη διάσταση και έτσι η ιδέα της «τρισδιάστατης επανάστασης» εγκαταλείφθηκε σχεδόν οριστικά. Μέχρι πέρσι.
Το μέλλον είναι εδώ
Πλέον, όπως και το 52, το Χόλιγουντ βρίσκεται και πάλι αντιμέτωπο με νέα μέσα. Το ίντερνετ καλπάζει, οι τηλεοπτικές σειρές γίνονται ολοένα και περισσότερο κινηματογραφικές και τα σύγχρονα συστήματα οικιακού σινεμά υπόσχονται εμπειρία αντίστοιχη με εκείνη του κινηματογράφου. Κι έτσι, η βιομηχανία των ονείρων χρειάζεται ακόμη περισσότερο όνειρο για να πουλήσει. Το βρήκε -και είναι τρισδιάστατο. 20 τρισδιάστατες ταινίες έχουν προγραμματιστεί για έξοδο στις αίθουσες τα επόμενα δύο χρόνια. Και πρόκειται για διόλου αμελητέους τίτλους.
Παραφορτωμένος με τα αμύθητα κέρδη του «Τιτανικού» πριν μια δεκαετία, ο Τζέιμς Κάμερον έβαλε μπρος το μεγαλεπίβολο σχέδιό του, να αναπτύξει υποβρύχια τρισδιάστατη κάμερα και να επιστρέψει με κάτι εξαιρετικά μεγαλεπίβολο, όπως δηλαδή περιγράφει ο ίδιος την επόμενη (πολυαναμενόμενη) ταινία του, το «Αvatar». Ο δε Ρόμπερτ Ζεμέκις, μετά το «Βeowulf» και το «Πολικό Εξπρες», εμφύσησε και στον αδιαμφισβήτητο μάστορα του κινηματογραφικού εντυπωσιασμού, Στίβεν Σπίλμπεργκ, τα μεγαλόπνοα πλάνα του σχετικά με το τρισδιάστατο σινεμά. Κι έτσι ο μικρός της παρέας των σπουδαίων σκηνοθετών των 70s σχεδίασε μαζί με τον Πίτερ Τζάκσον ένα φιλόδοξο πρότζεκτ, την τριλογία ταινιών βασισμένων στον ήρωα των κόμικς Τεν Τεν. Και -καλά το καταλάβατε- το τσουλούφι του Βέλγου καλόπαιδου θα ανεμίζει κι αυτό τρισδιάστατο στις αίθουσες του χρόνου.
Πρόκειται για αδιαμφισβήτητο γεγονός: Το τρισδιάστατο σινεμά χτυπά για άλλη μια φορά την πόρτα των διψασμένων για νεωτερισμούς σινεφίλ, πιο ελκυστικό και φιλόδοξο από ποτέ. Και το μέλλον του, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν προβλέπεται τόσο βραχύβιο όσο τις προηγούμενες φορές που αποπειράθηκε κάτι τέτοιο. Ρωτήστε και τη Χάνα Μοντάνα, αν δε μας πιστεύετε, που βρέθηκε στα καλά του καθουμένου να ταξιδεύει στην Ελλάδα.
Ένας αιώνας στερεοσκοπικά γυαλιά
1900: Δεν πρόκειται ακριβώς για στερεοσκοπικά γυαλιά αλλά για έξτρα εξοπλισμό στις φωτογραφικές μηχανές, ώστε να μπορούν να παίρνουν τρισδιάστατες φωτογραφίες.
1952: Τα αναγλυφικά γυαλιά, δημοφιλή στη χρυσή εποχή του τρισδιάστατου κινηματογράφου, με κόκκινους και πράσινους φακούς.
1986: Τα γυαλιά τεχνοτροπίας ΙΜΑΧ με φωτοφράκτες υγρών κρυστάλλων οι οποίοι ανοιγοκλείνουν γρήγορα, εναλλασσόμενα στο αριστερό και το δεξί μάτι.
2005: Τα γυαλιά του συστήματος Real D με αντίστοιχα πιο εξελιγμένους φωτοφράκτες υγρών κρυστάλλων.
2007: Η τεχνοτροπία Dolby αντικατέστησε τους φωτοφράκτες με έναν περιστρεφόμενο χρωματιστό τροχό με φακούς συγχρονισμένους με χρώματα που φράσσουν τα μάτια.
2007: Τα εξελιγμένα νέας τεχνολογίας γυαλιά της Samsung για να παρακολουθείτε τρισδιάστατα τηλεόραση.
Things to come
Μερικές ταινίες που θα διεκδικήσουν τη θέα των στερεοσκοπικών γυαλιών σας τα επόμενα τρία χρόνια.
2008.
«Ηannah Montana & Miley Cyrus: Best of Both Worlds Concert in Disney Digital 3D» : Η γνωστή (όχι στην Ελλάδα) ποπ τραγουδίστρια σε ένα τρισδιάστατο λάιβ.
«Final Destination 4» : Η συνέχεια της σαχλής σειράς εφηβικών θρίλερ θα διαθέτει μια επιπλέον διάσταση.
2009.
«Μonsters vs. Αliens» : Ριμέικ της κλασικής ταινίας με πρωταγωνιστές τέρατα των 50s.
«Αvatar» : Η υπερπαραγωγή (190 εκ. δολ.) του Τζέιμς Κάμερον με τη Μισέλ Ροντρίγκεζ και τη Σιγκούρνι Γουίβερ.
«Χριστουγεννιάτικος Εφιάλτης»: Και πάλι τρισδιάστατος στις αίθουσες, λίγο πριν μυρίσουν τα μελομακάρονα του 2009.
«Α Christmas Carol» : Η κλασική Χριστουγεννιάτικη Ιστορία του Καρόλου Ντίκενς με τον Τζιμ Κάρεϊ να πρωταγωνιστεί ως Σκρουτζ.
«Ηow To Train Your Dragon»: Εφηβική περιπέτεια με δράκους και Βίκινγκς, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Κρεσίντα Κάουελ. >«Crood Αwakening» : Κωμωδία που εκτυλίσσεται στη λίθινη εποχή δια χειρός του Κρις Σάντερς («Λίλο και Στιτς»).
«Τin Τin» : Το μόνο που γνωρίζουμε προς το παρόν για τo πρώτο μέρος της τρισδιάστατης τριλογίας είναι πως τη σκηνοθεσία θα αναλάβει είτε ο Πίτερ Τζάκσον ή ο Στίβεν Σπίλμπεργκ.
«Τim Burtons Alice in Wonderland»: Ο μεγάλος Αμερικανός παραμυθάς δεν θα μπορούσε να παραμείνει εκτός του τρισδιάστατου χορού.
2010
«Shrek 4» : Ο συμπαθής τερατάκος της Πολύ, Πολύ Μακρινής Χώρας στην τέταρτη συνέχεια των περιπετειών του.
«Χριστουγεννιάτικος Εφιάλτης»: Ναι. Πάλι.
«Μaster Μind» : Μια παρωδία των ταινιών υπερηρώων για την οποία δεν γνωρίζουμε και πολλά ακόμα.
«Τin Tin 2» : Το δεύτερο μέρος της τριλογίας.
, όσες φορές κι αν λανσαρίστηκε στη διάρκεια του 20ού αιώνα, δεν κατάφερε να γίνει μέρος){kind=link}