Ένα από τα φαινόμενα που απασχολούν εδώ και καιρό κάθε ελεύθερα σκεπτόμενο άνθρωπο είναι εκείνο της καταστρατήγησης των ατομικών ελευθεριών, που επιτυγχάνεται μέσα από την εξέλιξη της τεχνολογίας της πληροφορικής.
Η βιντεοεπίβλεψη αναπτύσσεται με εκπληκτικά γρήγορους ρυθμούς και μπαίνει σταθερά σε όλους τους τομείς της καθημερινής μας ζωής με όλο και πιο νέες ικανότητες ελέγχου των κινήσεών μας: προγράμματα προσωπικής αναγνώρισης, αναγνώριση συμπεριφορών που ξεχωρίζουν από το γενικό σύνολο μέσα σε δημόσιους χώρους, πολύπλοκα συστήματα ασφαλείας που συνδυάζουν κάμερες και ηλεκτρονικές κονκάρδες σε γραφεία εταιρειών και επιχειρήσεων κλπ. Στις μεγάλες άλλωστε πρωτεύουσες του κόσμου, χιλιάδες κάμερες στήνονται στα κέντρα τους όπως και στα μετρό τους, στους σταθμούς λεωφορείων και τρένων και γενικώς σε περιοχές με μεγάλη ροή και άθροιση του ανθρώπινου στοιχείου.
Διάφοροι αλλά και συγκεκριμένοι τύποι εξουσίας παίρνουν στα χέρια τους τα μέχρι σήμερα υπάρχοντα τεχνολογικά επιτεύγματα και δημιουργούν μια κατάσταση απόλυτου και γενικευμένου ελέγχου, τόσο πιο αυταρχικό αλλά και αόρατο όσο αυτός καλύπτεται πίσω από κράχτες τύπου “δημόσια και εθνική ασφάλεια” των ΜΜΕ που κυριαρχούν παντού. Η επιτυχία εκπομπών τύπου BigBrother κλπ μας κάνει να σκεφτούμε ότι γίνεται όλο και περισσότερο επιθυμητό εκ μέρους του απλού πολίτη να ζει υπό το διαρκές και επίμονο βλέμμα ενός ηλεκτρονικού χαφιέ. Κι αυτό γιατί η νέα αυτή ολοκληρωτική οπτική της κοινωνίας μας απαιτεί όχι μόνο την υποταγή μας αλλά και την συγκατάθεσή μας και κατ’ επέκταση την ενεργό συμμετοχή μας.
Στον τόπο της εργασίας λειτουργεί όχι τόσο σπάνια ένα ολόκληρο οπλοστάσιο αστυνόμευσης με τα πιο εξελιγμένα εργαλεία (προγράμματα υπολογιστή, κάμερες, ηλεκτρομαγνητικές κονκάρδες στο πέτο των υπαλλήλων με τη μορφή ταμπελάκι αρμοδιοτήτων) που καταγράφουν την παραμικρή κίνηση του εργαζομένου. Έχουν εντοπιστεί στις ΗΠΑ πόρτες σε μεγάλες επιχειρήσεις που καταγράφουν με εκπομπή υπέρυθρης ακτινοβολία ποιος περνά από εκεί, τι ώρα, πόσο κάθεται κλπ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα εκείνο της ΙΒΜ που κάνει λίστες ολόκληρες με το πόσο χρόνο πέρασε ο καθένας στην τουαλέτα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Προγράμματα υπολογιστή συνδέονται απευθείας με τους υπαλλήλους ώστε να ξέρει ανά πάσα στιγμή η διεύθυνση ποια είναι η ροή παραγωγής της επιχείρησης, γεγονός που επιτρέπει να γίνεται αυτομάτως γνωστό ποιος είναι εκείνος ο υπάλληλος που επιβραδύνει το ρυθμό της παραγωγής. Πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα νέο πρόγραμμα (το οποίο έπεσε και στα χέρια του υπογράφοντος αυτό το άρθρο) το οποίο επιτρέπει να βλέπει ο διευθυντής ή ο προϊστάμενος της επιχείρησης στην οθόνη του υπολογιστή του εκείνο ακριβώς που υπάρχει εκείνη τη στιγμή στην οθόνη των υπαλλήλων του. Ο χρόνος παραμονής ενός οποιουδήποτε ανύποπτου πολίτη στο internet αναλύεται εύκολα και δίνει πρόσβαση στο να σχηματισθεί το ψυχολογικό προφίλ του χρήστη μέσα από τις ιστοσελίδες που έχει επισκεφθεί.
Έτσι, πολλές είναι οι επιχειρήσεις -πιστεύουμε όχι ακόμα στην Ελλάδα- που προσλαμβάνουν τα διευθυντικά τους στελέχη μέσα από την μελέτη των προφίλ τους που εύκολα μπορούν να βρουν από τις εταιρείες Ανθρώπινων Πόρων που αρχίζουν να φυτρώνουν παντού σαν μανιτάρια.
Απέναντι λοιπόν σε όλα αυτά; Από ότι φαίνεται, ο απλός πολίτης είναι εντελώς αδύναμος να σηκώσει το ανάστημά του. Και αυτό κυρίως γιατί έχει κι ο ίδιος πειστεί ότι όλα γίνονται για το δικό του καλό. Είναι σαν ακριβώς έναν κροκόδειλο που έχει χάσει το δρόμο του και μπαίνει σε ένα εργαστήριο που φτιάχνει τσάντες από δέρμα κροκόδειλου για να ζητήσει πληροφορίες…
