Είναι 17η Νοεμβρίου του 2005 και στην ελλαδα, τα ΜΜΕ, αναλώνονται με τα συνήθη έκτροπα που συμβαίνουν κατά τον εορτασμό του πολυτεχνείου (sic).
Την ίδια ώρα και μια ήπειρο πιο πέρα, 20 άνθρωποι μεταμφιεσμένοι σε κλόουν, έστησαν γρήγορα μια παράσταση στη τεχνόπολη του Saclay (ΗΠΑ), στην οποία κατέστρεψαν 2 βιομετρικούς ελεγκτές. Η ζημιά ανέρχεται σε πάνω από 15.000 ευρώ. 3 άτομα προσάχθηκαν, ανακρίθηκαν και τελικά συνελήφθηκαν από την αστυνομία. Ένα χρόνο αργότερα, την 17η Φλεβάρη 2006 καταδικάστηκαν σε τρεις μήνες φυλάκισης και 5000 ευρώ.
Με ένα από τα συνήθη παιχνίδια της μνήμης, θυμήθηκα το παραπάνω συμβάν, όταν πρόσφατα διάβαζα, στους «New York Τimes» για το διαβόητο «BOSS» (Βιομετρικό Σύστημα Οπτικής Παρακολούθησης), το πρόγραμμα που αναπτύσσει με φρενήρεις ρυθμούς η υπηρεσία Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ και το οποίο θα καθιστά δυνατή τη σάρωση πλήθους και την αυτόματη αναγνώριση προσώπων, επιβεβαίωσα ότι όσο και να νομίζεις ότι αντιστέκεσαι, το παιχνίδι είναι χαμένο.
Με όλα τα δεδομένα που αφορούν NSA, εθνικές παρακολουθήσεις (ΕΥΠ) και κάθε είδους παραβίαση της ιδιωτικότητας και των ατομικών ελευθεριών και όλα όσα καιρούς διαδίδονται για πιο εξελιγμένες τεχνολογίες που βάζουν στο μικροσκόπιο την ζωή των ανθρώπων, η ανησυχία είναι έκδηλη, καθώς πλέον μιλάμε για υπόδουλα πνεύματα, για κοινωνίες που θα ζουν κάτω από εκφοβισμό και νομικούς εκβιασμούς.
Βασικά, ήδη συμβαίνει.
Ακόμα και το αμερικάνικο «Time», σε άρθρο του που φιλοξένησε στο προηγούμενο τεύχος του (Σεπτέμβριο 2013), η ιδιωτικότητα του δυτικού πολίτη σκιαγραφείται ως η απόλυτη ψευδαίσθηση. Βασικός ένοχος, επισημαίνεται, παραμένει η τεχνολογία, ηθικοί αυτουργοί όμως παραμένουμε τελικά εμείς, λόγω των ευκολιών που αναζητούμε, θυσιάζοντας όλα τα υπόλοιπα.
Αν τα μέτρα που λαμβάνουμε τώρα για την ιδιωτικότητά μας, μοιάζουν με ένα εξοχικό κλειδαμπαρωμένο σπίτι, όπου ασφαλίζουμε πόρτες και παράθυρα, εξαλείφοντας τον κίνδυνο να μπουν διάφορα ζώα και έντομα, μα παρ’ όλα αυτά, δεν αποτελούν κανένα μέτρο, στη τεράστια μπουλντόζα που έρχεται από μακρυά, μπορώντας να ισοπεδώσει όποιο μέτρο πήραμε, ακόμα και ολόκληρους τους τοίχους.
Και αυτή η “μπουλντόζα”, είναι κάτι το υπαρκτό, έχει όνομα και ο βρυχηθμός της ακούγεται όλο και πιο δυνατά, πλησιάζοντάς μας.
Το άρθρο είναι μεγάλο. Παραθέτει στοιχεία και απόψεις. Καταλαβαίνω πως στη σημερινή εποχή τα μεγάλα αναγνώσματα είναι ανεπιθύμητα, όμως δεν είμαστε η Εσπρέσο ή το tsantiri, το newsit και τα λοιπά.
Το συγκεκριμένο άρθρο, είναι αποτέλεσμα έρευνας και αν και αρκετά του στοιχεία υπάρχουν στο ελληνικό διαδίκτυο είναι διάσπαρτα και με ακόμα πιο μεγάλα κείμενα (και με ορολογίες), ενώ από την άλλη κανείς δεν έχει αναφερθεί ως τώρα στις επιπτώσεις του θέματος.
Ακούει στο όνομα: Βιομετρία και είναι ένα ακόμα από αυτά τα επιτεύγματα της τεχνολογίας, τα οποία χρησιμοποιούνται μερικώς και κατά πρόφαση για κοινή ωφέλεια και ο βασικότερος σκοπός με την πλήρη απόδοσή τους, χρησιμοποιείται για έλεγχο στις κοινωνίες.
Είναι πραγματικά τραγελαφικό όλο αυτό, καθώς η δαπάνη της ανάπτυξης επιβαρύνεται από σκοπούς στρατηγικής και δόλιους και όχι από την ανάγκη για καλύτερες κοινωνίες και πραγματική ευημερία στην καθημερινότητα των ανθρώπων.
Βιομετρία και Βιοπολιτική (ως μέτρο αύξησης της κρατικής καταστολής)
Στις σύγχρονες κοινωνίες έχουν αυξηθεί μαζικά τόσο οι υποσχέσεις όσο και οι προσδοκίες για ασφάλεια. Στις σχέσεις κράτους-πολίτη έχει επανέλθει η αρχή του πρώιμου συνταγματισμού που στόχευε στην ενίσχυση των εγγυήσεων ασφάλειας, και όχι τόσο στο σεβασμό των ελευθεριών. Η προτεραιότητα δίνεται πρωτίστως στην ασφάλεια, και δευτερευόντως στην ελευθερία. Το δίκαιο είναι ένα από τα μέσα, και ίσως το σημαντικότερο, που καλείται να απαντήσει σε αυτή την πρόκληση, ιδίως σήμερα που η ασφάλεια ως συλλογικό αγαθό, κρατικά επιβαλλόμενο, οδηγεί σε μια ανασφάλεια των δικαιωμάτων.
Εδώ όμως ελλοχεύει και η εγγενής αντίφαση: ο πολίτης εγείρει προς τη δημόσια διοίκηση αιτήματα για ασφάλεια και προστασία και εκφράζει ταυτόχρονα δυσπιστία ως προς τη δυνατότητα του κράτους να είναι αποτελεσματικό στην προστασία των θεμελιωδών εννόμων αγαθών του, δηλαδή της ζωής και της ασφάλειάς του.
Το κράτος, προκειμένου να είναι αποτελεσματικό, οδηγείται συχνά στην υιοθέτηση μέτρων που σχετικοποιούν την προστασία των δικαιωμάτων, και κατά περίπτωση νοθεύει τη νομιμότητα. Αυτή η σχετικοποίηση της συνταγματικής νομιμότητας, νομιμοποιείται στην συνείδηση του πολίτη ως δικαιολογημένο μέτρο, προκειμένου να του παρασχεθεί ασφάλεια.
Με το πρόσχημα της προστασίας του κοινωνικού συνόλου από κινδύνους όπως η τρομοκρατία, οι δημόσιες αρχές στις σύγχρονες κοινωνίες έχουν την τάση να βλέπουν σε κάθε πολίτη ένα δυνητικό παραβάτη. Ο λεγόμενος πόλεμος κατά της τρομοκρατίας έχει λειτουργήσει ως άλλοθι που ευνόησε την συγκέντρωση ενός ολόκληρου τεχνολογικού και νομικού οπλοστασίου που επιτρέπει την υλοποίηση αυτού που θα ονομάζαμε καθολικός κοινωνικός έλεγχος.
Σ’ ένα κόσμο όπου οι κυρίαρχες ταυτότητες που μας κληροδότησε η νεοτερικότητα κλονίζονται, η εθνική ταυτότητα αμφισβητείται και όπου οι επιμέρους ταυτίσεις που μας εντάσσουν σε ποικίλα υποσύνολα(επαγγελματικά, θρησκευτικά, πολιτιστικά) αδυνατούν να παράγουν ευρύτερες συναινέσεις, έρχεται η βιοπολιτική να εγγράψει στο σώμα μας, στο γενετικό μας κώδικα, ένα ανεξάλειπτο σημάδι ταυτοποίησης. Με τον τρόπο αυτό ασκείται μιας μορφής κυριαρχία που δεν ακολουθεί το δεσπόζον δίκαιο πολιτικό πρότυπο της κυριαρχίας εντός του κράτους.
Η βιομετρία είναι μια από τις πλέον διαδεδομένες μεθόδους της σύγχρονης βιοπολιτικής, δηλαδή της πολιτικοποίησης της ζωής στο στενά βιολογικό της επίπεδο, εκεί όπου το σώμα και η «γυμνή ζωή» αποτελούν το αντικείμενο των μηχανισμών εξουσίας. Η βιοπολιτική δεν αντιδιαστέλλεται προς τις παραδοσιακές εξουσιαστικές σχέσεις που συνδέονται με τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του κράτους, αλλά συναρθρώνεται με αυτούς, προκειμένου να διατυπωθεί μια περισσότερη σύνθετη έννοια της εξουσίας.
Αφού η εξουσία έχει την ικανότητα να εγγράφεται στο ίδιο το σώμα, η βιομετρία δεν είναι παρά μια από τις μεθόδους για ολοκληρωτική κυριαρχία που να περιλαμβάνει τη γυμνή ζωή. Σήμερα είναι εμφανές ότι οι εξελίξεις στην βιοτεχνολογία, η αρχειοθέτηση πληροφοριών για την υγεία, τη διατροφή, τις προσωπικές συνήθειες, τις ερωτικές, πολιτικές, πολιτισμικές ή άλλες επιλογές, τα βιομετρικά δεδομένα των πολιτών, συγκροτούν ένα πλήρες προσωπικό προφίλ πληροφοριών, συνήθως εν αγνοία του φορέα, που δημιουργεί σημαντικούς κινδύνους τόσο για την ιδιωτική ζωή όσο και για την λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Αναμφίβολα, οι σημαντικότεροι κίνδυνοι απειλούν το άτομο στο πεδίο της προσωπικής του αυτονομίας και στην ίδια την ιδιωτικότητά του. Ο συσχετισμός πληροφοριών από διάφορες εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής του ατόμου ως καταναλωτή, εργαζόμενου, ασφαλισμένου, η χρήση και η δημοσίευσή τους, διαταράσσουν την ηρεμία του ατόμου και παραβιάζουν την εύλογη επιθυμία του να διαχειρίζεται και να δημοσιοποιεί κατά βούληση προσωπικά του στοιχεία. Αυτή είναι μια πρωτογενής απειλή, οι κίνδυνοι της οποίας αφορούν την ιδιωτικότητα υπό την παραδοσιακή της έννοια ως έκφραση δηλαδή του δικαιώματος για μόνωση και περιχαράκωση στο χώρο του στενά ιδιωτικού βίου.
Ωστόσο, οι κίνδυνοι δεν αφορούν μόνο την αξιοποίηση σύγχρονων πληροφοριών: εξίσου απειλητική είναι η αξιοποίηση δεδομένων περί την δράση του ατόμου στο παρελθόν. Τα δεδομένα αυτά, που μπορεί να αφορούν σε αρνητικά γεγονότα του παρελθόντος, (π.χ παράνομες πράξεις που έχουν παραγραφεί, έκτιση ποινής γι αποινικά αδικήματα, καταδικαστικές αποφάσεις για χρέη που τελικά εξοφλήθηκαν, ποινικές κατηγορίες για τις οποίες ο κατηγορούμενος αθωώθηκε κλπ.) γίνονται αντικείμενο αρχειοθέτησης και ηλεκτρονικής επεξεργασίας και διατηρούνται σε τράπεζες πληροφοριών.
Οι πληροφορίες αυτές μπορούν να ανασυρθούν σε οποιαδήποτε στιγμή του βίου του ατόμου και να αποτελέσουν μεγάλο πρόσκομμα στην προσπάθειά του να αναπτύξει την προσωπικότητά του. Έτσι το άτομο εγκλωβίζεται σε μια εικόνα του παρελθόντος, από την οποία ενδέχεται να επιθυμεί να απομακρυνθεί και η οποία όμως, ακόμα τον καταδυναστεύει, στερώντας του κάθε αυθορμητισμό. Γι’ αυτό το λόγω οι ψηφιακές πληροφορίες πρέπει να έχουν, με ελάχιστες εξαιρέσεις, ημερομηνία λήξης.
Το αρχείο βιομετρικών δεδομένων λόγω των μόνιμων χαρακτηριστικών ενός ατόμου που ενσωματώνει, ανήκει σε αυτές τις εξαιρέσεις και για αυτό το λόγο τα ζητήματα ασφάλειας που θέτει είναι και περισσότερο κρίσιμα.
(Πρόκειται για ανάλυση που είχε κάνει ο κύριος Παναγιώτης Μαντζούφας – Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο ΑΠΘ)
H Βιομετρία, ως ορισμός
Εν’ τάχει, ως Βιομετρία (Biometry ή Biometrics), θα ορίζαμε την εξειδικευμένη επιστήμη, που το αντικείμενο της έρευνάς της είναι η ανάλυση των βιολογικών στοιχείων με στατιστικές και μαθηματικές μεθόδους.
Αναλύει με δική της μεθοδολογία και ειδικά όργανα τα βιομετρικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 είχαμε τα πρώτα δείγματα για την έλευση της βιομετρικής τεχνολογίας. Στην συνέχεια, μέσω των εφαρμογών της πληροφορικής στις επιχειρήσεις, η Βιομετρία εισήλθε δυναμικά στην ασφάλεια των εγκαταστάσεων.
Πλέον η βιομετρία αντικαθιστά τον παραδοσιακό έλεγχο της πρόσβασης (access control) με κάρτες pin, login κ.λ.π., σε διαβαθμισμένες περιοχές, με συστήματα Βιομετρικού ελέγχου.
Προϊόντα και Υπηρεσιές Βιομετρικού Ελέγχου, είναι διαδεδομένα στις ταχύτατα αναπτυσσόμενες τεχνολογίες στον τομέα της ασφάλειας. Είναι αναμφισβήτητα ο Βιομετρικός έλεγχος, ο οποίος αποτελεί την πλέον προηγμένη και ασφαλή μέθοδο πιστοποίησης της ταυτότητας ενός ατόμου, με βάση κάποια χαρακτηριστικά, που είναι μοναδικά σε κάθε άνθρωπο (δακτυλικά αποτυπώματα, ίριδα οφθαλμού, γεωμετρία προσώπου – χεριού, φωνή, σχήμα παλάμης) με σκοπό την αυτόματη αναγνώριση και επαλήθευση της ταυτότητας ενός φυσικού προσώπου.
Γιατί η βιομετρία προκαλεί προστριβές
Προφανώς, όταν κάποιοι λένε όχι σε κάποιες τεχνολογίες και εναντιώνονται σε αυτές, δεν είναι επειδή δεν τις επιθυμούν ή είναι οπισθοδρομικοί. Λένε όχι στους σκοπούς αυτών που τις ελέγχουν.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν ο Galion στην Αγγλία ξεκινούσε τις έρευνές του πάνω στα αποτυπώματα και ο Bertillon στη Γαλλία ανακάλυπτε την δικαστική φωτογραφία για “ανθρωπομετρική ταυτοποίηση” (όρος της εποχής), διαδικασίες σαν αυτές προορίζονταν αποκλειστικά για τους κατά συρροήν εγκληματίες.
Σήμερα, αντικρύζουμε την αυγή μιας κοινωνίας η οποία προορίζει για όλους τους πολίτες της αυτά που ως τώρα προόριζε για τους παραβάτες. Σύμφωνα με ένα σχέδιο που έχει ήδη αρχίσει να υλοποιείται, η φυσική σχέση του Κράτους με αυτούς που ο Rousseau αποκαλούσε μέλη της επικράτειας, θα είναι βιομετρική, που πάει να πει, γενική καχυποψία.
Το 2005, ο καθηγητής Giorgio Agamben (καθηγητής φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο της Βενετίας, στην Ιταλία και συγγραφέας. Αρνήθηκε τη θέση του στο πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης προκειμένου να μην υποβληθεί σε βιομετρικό έλεγχο), με άρθρο του που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Le Monde, (5 Δεκεμβρίου 2005), ήταν σαφέστατος, όσο αφορά την Βιομετρία και την επικείμενη χρήση της:
Υπό την πίεση της αύξουσας αποθράσσυνσης των μεταβιομηχανικών κοινωνιών, η έννοια του πολίτη προοδευτικά οδεύει από αυτή της απόλυτης πολιτικής συμμετοχής στην ολοένα και πιο έντονη συμπεριφορά σαν σε δυνάμει εγκληματίες. Έτσι το πολιτικό σώμα μετατρέπεται σε εγκληματικό σώμα. Οι κίνδυνοι μιας τέτοιας κατάστασης είναι φανεροί σε όλους, εκτός από όσους δεν θέλουν να δουν. Δεν μπορούμε να ξέρουμε καλά-καλά αν οι φωτογραφίες που επέτρεπαν στους ναζιστές αστυνομικούς να εντοπίσουν και να χαρτογραφήσουν τους εβραίους στις κατεχόμενες χώρες, επισπεύδοντας έτσι τη μετανάστευσή τους, ήταν αρχικά επαγγελματικές κάρτες ή δελτία ταυτότητας. Τι θα συμβεί όταν μια εξουσιαστική δύναμη κάνει χρήση των βιομετρικών δεδομένων ενός ολόκληρου πληθυσμού; Γίνεται όλο και πιο ανησυχητικό που οι ευρωπαϊκές χώρες, αφού επέβαλαν τη βιομετρική επιτήρηση στους μετανάστες, τώρα ετοιμάζονται να την επεκτείνουν σε όλους τους κατοίκους τους. Οι αιτιολογίες της ασφάλειας που δικαιολογούν μια τέτοια πρακτική δεν είναι καθόλου πειστικές, μιας και ακόμα κι αν μπορούν να αποτρέψουν κάποιον “σεσημασμένο” να εγκληματίσει ξανά, δεν μπορούν να σταματήσουν το πρώτο έγκλημα ή μια πράξη “τρομοκρατίας”. Από την άλλη, είναι απόλυτα αποτελεσματικές για τον μαζικό έλεγχο των ατόμων. Την ημέρα που η βιομετρική επιτήρηση θα γενικευθεί και η επιτήρηση από κάμερες θα εγκατασταθεί σε όλους τους δρόμους, κάθε κριτική και κάθε αξιοπρέπεια θα είναι αδύνατες. Οι νέοι φοιτητές που στις 17 Νοέμβρη (2005) κατέστρεψαν τις βιομετρικές πύλες στο εστιατόριο της σχολής του Gir-sur-Yvette έδειξαν ότι νοιάζονται περισσότερο για τις ατομικές μας ελευθερίες και την δημοκρατία από όσους αποφάσισαν ή αποδέχτηκαν την εγκατάσταση των πυλών αυτών αδιαμαρτύρητα. Εκφράζω την αλληλεγγύη μου με αυτούς τους Γάλλους σπουδαστές και δημόσια δηλώνω ότι θα αρνηθώ να υποβληθώ σε κάθε βιομετρική επιτήρηση και ότι είμαι πρόθυμος να αρνηθώ το διαβατήριό μου καθώς και κάθε δελτίο ταυτότητας.
Η Βιομετρία σε εφαρμογή ως όπλο στον πλανήτη
Ίσως, για μια ακόμα φορά, στα δεδομένα της εποχής μας, αρκετοί να πέσουν από τα σύννεφα, αν μάθουν πως η χρήση τους είναι ευρεία και σε καθημερινή εφαρμογή και μάλιστα επάνω σε ολόκληρους πληθυσμούς.
Πρώτα από όλα στην Αφρική, όπου οι κάτοικοι, για ιατρικούς λόγους, υπόκεινται σε βιομετρικές ταυτότητες. Βέβαια, το γιατί ποτέ δεν βελτιώθηκε το προσδόκιμο ζωής και η πρόσβαση σε βασικά αγαθά στην Αφρική, την πλουσιότερη σε υπέδαφος και πόρους ήπειρο, είναι άλλη υπόθεση. Ίσως, με μια απλή συλλογιστική, μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως τον ρόλο θεικών σωτήρων, όπως ο Gates και άλλων, οι οποίοι συγκαταλέγονται στο 2% του παγκοσμίου πληθυσμού.
Το ίδιο έχει συμβεί σε πολλές κατεχόμενες χώρες, όπως στην Παλαιστίνη, μα και σε χώρες της Δυτικής Αφρικής και Ασίας, ενώ όπως δείχνει, σειρά σε αυτό έχουν τα Βαλκάνια, καθώς είναι άρρηκτα δεμένα και με την στήριξη του καπιταλιστικού συστήματος. Περισσότερα φτηνά εργατικά χέρια και λαοί χωρίς να διεκδικούν, κάτω από τον φόβο, είναι το ζητούμενο για τους καταναλωτές των ευημερούντων δυτικών χωρών.
Πιο απλά, όταν ακούτε για επέμβαση του ΝΑΤΟ και “ειρηνευτικών δυνάμεων”, να ξέρετε πως αυτό συνεπάγεται με βιομετρία για τον πλήρη έλεγχο των αντιφρονούντων πληθυσμών. Μιλάμε δηλαδή, για ολόκληρες χώρες.
Βιομετρικές ταυτότητες, έχουν μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες, σε πολλές χώρες. Από στρατιώτες, πολιτικούς υπάλληλους, κυβερνητικοί αξιωματούχοι, υπάλληλοι πολυεθνικών και πολλοί ακόμα.
Για να γίνουν πιο κατανοητά αυτά, μεταφέρω μια τυχαία είδηση (από την Ελευθεροτυπία τον Ιανουάριο [19/1] του 2011):
Αναλυτικές πληροφορίες, βιογραφικά, οικονομικά και βιομετρία στοιχεία των Παλαιστίνιων ηγετών αλλά και των επαφών των Ισραηλινών αξιωματούχων ζητούσε η κυβέρνηση Μπους από τους διπλωμάτες που υπηρετούσαν στη Μέση Ανατολή, σύμφωνα με έγγραφο που διέρρευσε από το Wikileaks. Σύμφωνα με αυτό, η αμερικανική κυβέρνηση ζητούσε λεπτομέρειες για τις κινήσεις και τις ιδιωτικές επαφές Ισραηλινών πολιτικών και στρατιωτικών αξιωματούχων καθώς και το προφίλ ηγετών της Χαμάς και της ηγετικής ομάδας της Παλαιστινιακής Αρχής στη Γάζα, τη Δυτική Όχθη και αλλού. Μάλιστα, οι Αμερικανοί διπλωμάτες στο Τελ Αβίβ, την Ιερουσαλήμ και πολλές αραβικές χώρες λάμβαναν, με πρόσχημα τις ανάγκες Αμερικανών αναλυτών, έναν κατάλογο με δεδομένα που αφορούν “παλαιστινιακά ζητήματα” και εντολές να δοθούν περαιτέρω πληροφορίες. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται “αποδείξεις ότι η κυβέρνηση του Ισραήλ υποστηρίζει ή αντιτίθεται σε ενέργειες για τον περιορισμό και/ή τη μείωση των οικισμών και την ανάπτυξη βάσεων” στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη.
Πιο πίσω ακόμα, τον Οκτώβριο του 2003, για να αναφέρουμε και τα του ελλαδικού χώρου, απο 20 ως και 22 Οκτώβρη, μια… “ερευνητική ομάδα” από πράκτορες της CΙΑ, στρατιωτικούς και άλλους παράγοντες των ΗΠΑ, θα έχει πολύπλευρες επαφές στο παρασκήνιο, με κυβερνητικούς παράγοντες και άλλους εμπλεκόμενους. Ήταν τότε με την επίσκεψη του (“γερακιού”) Πάουελ, για να φρεσκάρω καλύτερα τις μνήμες.
Εκείνη λοιπόν, την εποχή αναρωτιόμασταν, τα εξής:
Ποιος ο ρόλος του ΝΑΤΟ στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας την επόμενη δεκαετία; Ποιοι οι «πρόθυμοι» συνένοχοι; Πώς θα προχωρήσει η στρατιωτικοποίηση της κοινωνικής ζωής στο εσωτερικό των «συμμάχων»; Πώς θα ολοκληρωθεί το παγκόσμιο φακέλωμα; Ποιους, κατά προτεραιότητα, θα βομβαρδίσει η συμμαχία;
Λίγο πριν από αυτή την επίσκεψη ο πρόεδρος του Ατλαντικού Συμβουλίου, Cristopher J. Makins, με επιστολή που απέστειλε στον Έλληνα πρεσβευτή στην Ουάσιγκτον στις 3 του Οκτώβρη, περιγράφει ως εξής την αποστολή που έχει αναλάβει:
«Το Ατλαντικό Συμβούλιο ασχολείται με ένα νέο πρόγραμμα το οποίο υποστηρίζεται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, σχετικά με το ρόλο του ΝΑΤΟ στη μάχη κατά της τρομοκρατίας. Επισυνάπτω μια ομάδα ερωτήσεων σχετικών με αυτό το πρόγραμμα. Στόχος μας είναι να καταλάβουμε πόσο διαφορετικά, μέλη της συμμαχίας και στελέχη του ΝΑΤΟ, αντιλαμβάνονται τις μελλοντικές τρομοκρατικές απειλές και τους ρόλους που το ΝΑΤΟ πρέπει να προετοιμαστεί να αναλάβει για να απαντήσει σε αυτές τις απειλές».
Στο ερωτηματολόγιο υπάρχουν ακόμη ερωτήσεις για τη βοήθεια που θα μπορούσε να προσφέρει το ΝΑΤΟ σε μια σειρά άλλων «ευγενών προσπαθειών», όπως στην έρευνα και στην ανάπτυξη τεχνικών για την «ταυτοποίηση ατόμων» μέσα από τη βιομετρία.
Kαι εδώ να πούμε, πως αυτές οι υπηρεσίες, βρίσκονται εδώ και χρόνια στην διάθεση της ΕΛΑΣ και χρησιμοποιούνται ευρέως σε διαδηλώσεις και άλλες περιστάσεις για την ταυτοποίηση ανθρώπων. Και αν αναρωτιέστε πως είναι δυνατό μέσα σε ένα πλήθος να μπορεί να γίνει ταυτοποίηση προσώπων, απλά δείτε αυτή την φωτογραφία από την συγκέντρωση της πλατείας Συντάγματος τον Ιούνιο του 2011.
Τόσο εύκολα. Άλλωστε, η αναγνώριση προσώπων είναι μια τεχνολογία η οποία χρησιμοποιείται πλέον κατά κόρον και την έχουμε συναντήσει σε social media (Facebook, GPlus, κλπ), μα την ενσωματώνουν και πολλές προηγμένες εφαρμογές διαχείρισης και επεξεργασίας φωτογραφιών (πχ το DigiKam).
Το δε FBI, υποστηρίζει ότι η βάση δεδομένων των δακτυλικών αποτυπωμάτων τους (IAFIS) είναι η «μεγαλύτερη βιομετρική βάση δεδομένων στον κόσμο», που περιέχει αρχεία για πάνω από εκατό εκατομμύρια ανθρώπους.
Αλλά αυτό δεν είναι τίποτα εν συγυρίσει με τα σχέδια του Οργανισμού που ασχολείται με τη Νέας Γενιάς Ταυτοποίηση των Προσωπικών μας δεδομένων (NGI – Next Generation Identification)˙ ένα τεράστιο, αναβαθμισμένο και αυτοματοποιημένο σύστημα, κόστους ενός δισεκατομμυρίων δολαρίων, που με ένα απλό scan-άρισμα θα αποθηκεύει το αποτύπωμα της ίριδας, φωτογραφίες με δυνατότητα αναζήτησης βασισμένης στην τεχνολογία αναγνώρισης προσώπου, αποτυπώματα παλάμης. Θα αποθηκεύει ακόμα και τα αποτυπώματα του βηματισμού μας αλλά και την εγγραφή της φωνής μας και βεβαίως, τα αρχεία των δακτυλικών μας αποτυπωμάτων, την κάθε ουλή που έχουμε αλλά ακόμα και… τα τατουάζ μας! (δείτε αναλυτικότερα στο σχετικό άρθρο).
Μορφές της βιοτεχνολογίας υπάρχουν στην καθημερινότητά μας, με ταυτοποιήσεις δαχτυλικών αποτυπωμάτων, αναγνώριση ίριδας, φωνής και πολλά ακόμα, τα οποία καταργούν κλειδιά και κωδικούς. Εφαρμόζεται στην ιατρική και σε πλήθος άλλων ειδικοτήτων. μα σε καμία περίπτωση η ανάπτυξη και τα χαρακτηριστικά, δεν είναι τόσο έντονα όσο για αυτά που χρησιμοποιούνται από στρατό και δυνάμεις καταστολής.
Το Υπουργείο Παιδείας της Μεγάλης Βρετανίας χρησιμοποιεί ήδη την Εθνική Βάση Δεδομένων Μαθητών. Η βάση αυτή, μάλιστα, περιέχει ευαίσθητες προσωπικές πληροφορίες των μαθητών, του κοινωνικού και εκπαιδευτικού υπόβαθρου των γονέων τους, της οικονομικής τους κατάστασης, της κατάστασης υγείας τους, του δείκτη νοημοσύνης τους και των αρχείων της ψυχικής τους υγείας καθώς επίσης και των δακτυλικών τους αποτυπωμάτων αλλά ακόμα και στοιχεία αναγνώρισης του προσώπου τους!
Γεύση βιομετρίας στον υπολογιστή σας
Την έχουμε ήδη στα smartphones, μα και στους υπολογιστές μας. Για παράδειγμα με fingerprint (αναγνώριση δαχτυλικού αποτυπώματος) μα και με αναγνώριση προσώπου, μπορούμε να κάνουμε login στους υπολογιστές μας, καταργώντας κωδικούς και πληκτρολογήσεις.
Είμαστε ήδη Βιομετρικά φακελωμένοι
Όταν μιλάμε για βιομετρική βάση δεδομένων, εννοούμε τα δεδομένα εκείνα με τα οποία έχουν φακελώσει εκατομμύρια ανθρώπους! Τα πιο παραδοσιακά μέσα ελέγχου πρόσβασης περιλαμβάνουν token-based συστήματα ταυτοποίησης, όπως είναι η άδεια οδήγησης ή το διαβατήριο, καθώς και η ταυτοποίηση με βάση τη γνώση των συστημάτων αναγνώρισης, όπως τον κωδικό πρόσβασης ή τον προσωπικό αριθμό ταυτότητας. Δεδομένου ότι τα βιομετρικά αναγνωριστικά είναι μοναδικά στον κάθε έναν από εμάς, καθώς είναι τα διακριτικά μετρήσιμα χαρακτηριστικά που χρησιμοποιούνται για την σήμανση και την περιγραφή των ανθρώπων, θεωρούνται πιο αξιόπιστα στην εξακρίβωση των στοιχείων ταυτότητας. Ωστόσο, η συλλογή των βιομετρικών στοιχείων εγείρει ανησυχίες όσον αφορά την προστασία της ιδιωτικής ζωής σχετικά με την τελική χρήση των εν λόγω πληροφοριών.
Αναλογιστείτε λοιπόν, μόνοι σας:
Αριθμός ταυτότητας, διπλώματος οδήγησης, ΑΦΜ, ΑΜΚΑ, Τειρεσίας, βάσεις δεδομένων από τράπεζες και εταιρείες, δημόσιες κάμερες, υπάρχοντα δαχτυλικά αποτυπώματα για ταυτότητα, ιατρικά αρχεία και ένα σωρό “τετριμμένα” και καθημερινά πράγματα, τα οποία στο μεγαλύτερο μέρος τους, συγκεντρώνονται σε μια τεράστια βάση δεδομένων στην διάθεση των καθεστώτων.
Ο καθένας από εμάς που περπατάει αμέριμνος, θα μπορούσε δυνητικά να είναι πλέον καταγεγραμμένος σε αυτήν τη βάση δεδομένων.
λέει η Jennifer Lynch, δικηγόρος του Electronic Frontier Foundation και συν τ’ άλλα σημειώνει:
Όσο περισσότεροι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε δεδομένα, τόσο δεν ξέρουμε πού πρόκειται να διοχετευτούν αυτά τα δεδομένα αλλά και ποιος θα τα χρησιμοποιήσει εναντίον σας. Ιδιαίτερα όταν μιλάμε για συγκεκαλυμμένη συλλογή, όπως είναι η αναγνώριση προσώπου, τότε η κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να σας εντοπίσει όπου κι αν πάτε. Η Κοινοχρησία δεδομένων μεταξύ των υπηρεσιών παρέχει δυνατότητα για συνεχή επιτήρηση. Απλά, πρέπει να βασιστούμε στο ότι οι αρχές επιβολής του νόμου θα κάνουν το σωστό. Μπορούμε, όμως;
Βιομετρία και Biohackers
Οι εξελίξεις στη συλλογή των βιομετρικών στοιχείων είναι σαν ένα αόρατο όπλο που η κάνη του είναι στραμμένη συνεχώς προς εμάς.
Υπάρχει η απειλή της υποδομής μιας μαζικής επιτήρησης της κυβέρνησης που εργάζεται πάρα πολύ καλά προς αυτήν την κατεύθυνση. Έχει δηλαδή τους πολίτες κάτω από μία μόνιμη κατάσταση παρακολούθησης˙ και υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τις αδυναμίες της, κυρίως αναφορικά με την ασφαλή διατήρηση των δεδομένων.
Η παραβίαση μιας εξελιγμένης, πολυτροπικής βιομετρικής βάσης δεδομένων, είναι ένα κυριολεκτικά εφιαλτικό σενάριο, διότι το όλο ζήτημα που ανακύπτει με μια τέτοια βάση βιομετρικών δεδομένων είναι ότι προσφέρει μοναδικούς τρόπους για την πιστοποίηση της ταυτότητας των ανθρώπων.
Οπότε δεν υπάρχει εύκολη λύση -όπως η αλλαγή κωδικού πρόσβασης- ώστε να προφυλαχθούμε από τους κινδύνους της… διανομής των βιομετρικών μας δεδομένων.
Υπογραμμίζοντας τους κινδύνους από την κλοπή ταυτότητας των βιομετρικών δεδομένων, είναι ευνόητο πως, σε αντίθεση με έναν κωδικό πρόσβασης (password), ο αλγόριθμος της ίριδας δεν μπορεί να αλλάξει.
Μιλάμε καθαρά για το Biohackinhg. Για σκεφθείτε λίγο, τι θα σήμαινε να έχει κάποιος στην διάθεσή του την βιομετρική βάση δεδομένων από ολόκληρα κράτη. Στοιχεία από εκατομμύρια ανθρώπους, την ίδια τους ζωή, την οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει όπως ήθελε. Αν αυτό κάποτε ακουγόταν σαν επιστημονική φαντασία πλέον είναι υπαρκτό. Αυτό δεν είναι άλλωστε και η επιστημονική φαντασία; Η πραγματοποίηση και υλοποίηση αυτών που φαντάζονται. Ο Τέσλα αιώνες πριν έκανε πράξη αυτά που σκέφτηκε και που ακόμα συζητιούνται, εφαρμόζονται και ερευνώνται.
Ο πόλεμος μεταφέρεται πλέον στο διαδίκτυο και οι ελάχιστοι, αυτή την στιγμή, άνθρωποι με τις γνώσεις και τις δυνατότητες είναι σαφώς περιζήτητοι. Είτε να δουλέψουν με τις κυβερνήσεις, είτε με τις πολυεθνικές, είτε να πάψουν να υπάρχουν.
Το Biohacking έχει αναδειχθεί σε μια αυξανόμενη τάση των μη θεσμικών της επιστήμης και της τεχνολογικής ανάπτυξης.
Μια νέα φυλή από χομπίστες, επιστήμονες, επιχειρηματίες που εργάζονται πάνω σε εμφυτεύματα εντοπισμού ήχου (echolocation), σε προγράμματα λογισμικού που ελέγχουν τον ανθρώπινο εγκέφαλο, ακόμη και κυβερνητικούς χαφιέδες.
Τα πειράματά τους θα αλλάξουν το μέλλον της τεχνολογίας.
Οι Biohackers «καθιερώθηκαν» για πρώτη φορά στη δημόσια συνείδηση χάρη σε ένα άρθρο, τον Αύγουστο του 2012, στην τεχνολογική ιστοσελίδα The Verge, όπου ο συγγραφέας Ben Popper δέχθηκε να του εμφυτεύσουν χειρουργικά έναν τέτοιο μαγνήτη, στον αντίχειρά του. Το εμφύτευμα έκανε τον Popper να αισθάνεται μαγνητικά πεδία.
Βέβαια, όταν μιλάμε για τέτοιους hackers, το βλέπουμε ως προς την σκοπιά που το αποδίδει το κίνημα του Biopunk.
Το κίνημα biopunk είναι ένα μικρό πνευματικό και πολιτιστικό κίνημα, το οποίο περιλαμβάνει έναν αυξανόμενο αριθμό επιστημόνων, καλλιτεχνών και κριτικών πολιτιστικών δρώμενων.
Στόχος τους είναι να ενημερώσουν το κοινό για το πώς «κάποιοι» καταχράζονται / χρησιμοποιούν για ίδιον όφελος, τις πληροφορίες της γονιδιωματικής, που παράγονται από τη βιοπληροφορική.
Με βάση τον δεδομένο παραλληλισμό μεταξύ του γενετικού και υπολογιστικού κώδικα, ο επιστημονικός δημοσιογράφος Annalee Newitz ζήτησε Ανοιχτό Κώδικα των βάσεων δεδομένων των γονιδιωμάτων και δήλωσε ότι:
Ελεύθερα Τα Γενετικά Δεδομένα Μας!
είναι το σύνθημα της biopunk.
Συμπέρασμα
Σαν επίλογο, θα χρησιμοποιήσω και ορισμένα αποσπάσματα, από το από το δελτίο Willful Disobedience [Η μηχανή του ελέγχου: μια κριτική ματιά στην τεχνολογία]:
Να ασκείς κριτική στην τεχνολογία, σημαίνει να λαμβάνεις υπόψη το γενικότερο πλαίσιό της, να την αντιμετωπίζεις όχι ως ένα απλό άθροισμα μηχανημάτων, αλλά σαν μια κοινωνική σχέση, ένα ολοκληρωμένο σύστημα. Σημαίνει να αντιλαμβάνεσαι ότι ένα τεχνολογικό επίτευγμα αντανακλά την κοινωνία που το παράγει, και ότι η εισαγωγή του αλλάζει τις σχέσεις μεταξύ των υποκειμένων. Να ασκείς κριτική στην τεχνολογία σημαίνει να αρνείσαι να υποτάξεις την ανθρώπινη δραστηριότητα στο κέρδος. Είχε πει ο Daggers Drawn
Η τεχνολογία δεν αναπτύσσεται από το μηδέν, ανεξάρτητα από τις κοινωνικές σχέσεις και τις συνθήκες στις οποίες αναπτύσσεται. Είναι προϊόν ενός συγκεκριμένου πλαισίου, κι έτσι αναπόφευκτα αντανακλά το πλαίσιο αυτό. Έτσι, ο ισχυρισμός ότι η τεχνολογία είναι ουδέτερη δεν έχει καμία βάση. Δε θα μπορούσε άλλωστε να είναι πιο ουδέτερη από κάθε άλλο σύστημα που αναπτύσσεται ώστε να εγγυηθεί την αναπαραγωγή της κυρίαρχης κοινωνικής τάξης – της εξουσίας, της ανταλλακτικής αξίας, του γάμου και της οικογένειας, της ιδιωτικής ιδιοκτησίας κλπ.
Συνεπώς μια σοβαρή επαναστατική ανάλυση χρειάζεται απαραίτητα να περιλαμβάνει μια κριτική αποτίμηση της τεχνολογίας.
Με τον όρο τεχνολογία, δεν εννοώ απλά τα εργαλεία, τις μηχανές ή ακόμα ένα «σύνολο τεχνικών μέσων» ως εξειδικευμένες οντότητες, αλλά ένα ολοκληρωτικό σύστημα τεχνικών, μηχανημάτων, ανθρώπων και υλικών σχεδιασμένων να αναπαράγουν τις υπάρχουσες κοινωνικές σχέσεις που επιτείνουν και προωθούν την ύπαρξή του.
Πριν ο καπιταλισμός επεκτείνει την κυριαρχία του στις κοινωνικές σχέσεις, εργαλεία, τεχνικές κι ακόμα μια σειρά μηχανημάτων είχαν δημιουργηθεί και εφαρμοστεί σε συγκεκριμένες εργασίες. Υπήρχαν ακόμη κάποιες συστηματικές εφαρμογές των τεχνικών και των μηχανημάτων που θα μπορούσαν να θεωρηθούν τεχνολογικές με την πληρέστερη έννοια του όρου. Είναι ενδιαφέρον να κρατήσουμε κατά νου ότι αυτές οι τελευταίες εφαρμόστηκαν ιδιαίτερα εκεί όπου η εξουσία απαιτούσε τον μέγιστο έλεγχο στις γραφειοκρατικές, στρατιωτικές και αστυνομικές δομές πανίσχυρων αυτοκρατοριών (δείτε, το σχετικό άρθρο: Τι είναι η Πρόοδος;).
Η τεχνολογία, λοιπόν, όπως την ξέρουμε, αυτό το βιομηχανικό σύστημα ολοκληρωμένων τεχνικών, μηχανημάτων, ανθρώπων και υλικών, δεν είναι ουδέτερο. Είναι ένα συγκεκριμένο εργαλείο, που δημιουργείται κατά τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης, που ποτέ δε σκόπευε να υπηρετήσει ή να συμβιβαστεί με τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας, αλλά μάλλον να προφυλάξει και να επεκτείνει τον έλεγχο της κυρίαρχης τάξης. Οι περισσότεροι αναρχικοί αναγνωρίζουν ότι το Κράτος, η ιδιωτική ιδιοκτησία, το εμπορευματικό σύστημα, η πατριαρχική οικογένεια και η οργανωμένη θρησκεία είναι οπωσδήποτε εξουσιαστικοί θεσμοί που πρέπει να καταστραφούν προκειμένου να δημιουργήσουμε ένα κόσμο στον οποίο θα είμαστε όλοι ελεύθεροι να ορίσουμε τις ζωές μας όπως θεωρούμε οι ίδιοι [δείτε: Η βιομηχανία ως ρίζα της σύγχρονης εξημέρωσης].
Όπως το Κράτος, όπως ακριβώς το κεφάλαιο, το τεχνολογικό σύστημα αυτό είναι ανάγκη να καταστραφεί προκειμένου να πάρουμε πίσω τις ζωές μας. Το τι ακριβώς συνεπάγεται αυτό, όσον αφορά το κάθε συγκεκριμένο εργαλείο ή τεχνική, είναι κάτι που θα προσδιοριστεί στην πορεία του αγώνα ενάντια στον κόσμο της κυριαρχίας. Όμως ακριβώς για να ανοίξουμε το δρόμο σε κάθε πιθανότητα ώστε να δημιουργήσουμε ό,τι επιθυμούμε ελεύθερα, η μηχανή του ελέγχου πρέπει να καταστραφεί!
Για όσους από μας η ζωή δεν είναι απλώς επιβίωση, για όσους το θαύμα, η ομορφιά, το πάθος και η χαρά είναι η ουσία της ύπαρξης, για όσους η μοναδικότητα κάθε είδους είναι η βάση για έναν κόσμο ελευθερίας των σχέσεων, το καθήκον είναι τεράστιο: η καταστροφή της ψηφιοποιημένης ύπαρξης που μας έχει επιβληθεί και η δημιουργίας μιας νέας κάθε μέρα που περνά, ως μοναδικά και υπέροχα όντα σχετιζόμενα με όσους και όσα αγαπάμε.
Oι βιομετρικές βάσεις δεδομένων, είναι ένα εφιαλτικό σενάριο, από την στιγμή που ο έλεγχος βρίσκεται κάτω από ανθρώπους που δρουν για ευνοήσουν το καπιταλιστικό σύστημα και τους λίγους, ελέγχοντας, φυσικά τους πολλούς, επειδή διαθέτουν τα μέσα, τα οποία ανήκουν στην ανθρωπότητα και τα χρησιμοποιούν εις βάρος της.
Ο μέσος καθημερινός άνθρωπος, μετατρέπεται σε έναν σύγχρονο σκλάβο. Έχει ήδη συμβεί και δεν θα σταματήσει ως ότου επέλθει η απόλυτη εξουσία και η παύση κάθε αντίδρασης, Τα μέσα τα βλέπετε, τα ζούμε όλοι. Νομοθετήματα, εκφοβισμός, εκβιαστικά διλήμματα, ισχυρές δυνάμεις καταστολής και προστασίας της άρχουσας τάξης, σε συνδυασμό με την τεχνολογία είναι σε πλήρη εφαρμογή και προχωρούν με ακάθεκτους ρυθμούς.
