Στις 15 του προηγούμενου μήνα ήταν η μέρα προς τιμήν της Ada Lovelace. Εκείνη την εβδομάδα εμείς εδώ στη στήλη ήμασταν απασχολημένα με τον θείο Boltzmann, ενώ τις επόμενες δύο εβδομάδες κάναμε μια περασιά σε Turing και Godel, οπότε δεν είχαμε την ευκαιρία να δούμε την λίαν ενδιαφέρουσα περίπτωση της Ada εγκαίρως.
Επειδή όμως έχουμε το δικαίωμα να φωνάζουμε χαρούμενα “ποτέ δεν είναι αργά!” και να ραντίζουμε τον κόσμο με γαλάζια νεραϊδόσκονη, σήμερα θα δούμε με μια χρονοκαθυστέρηση 23 ημερών την ζωή και το έργο της Ada Lovelace.
Για αρχή, ας πούμε πως η Ada θεωρείται η “μητέρα” του προγραμματισμού. Αν ο Turing ήταν αυτός που τυποποίησε την έννοια του αλγορίθμου, η Lovelace ήταν αυτή που την όρισε. Για την ακρίβεια ήταν οι σημειώσεις της που ενέπνευσαν σε μεγάλο βαθμό την δουλειά του Turing, γεγονός που τείνει να προσπερνάται στις βιογραφίες για τον ίδιο.
Η Lovelace, κατά κύριο λόγο, εργάστηκε πάνω στην ανάλυση της μηχανής του Βabbage και τον καιρό που έζησε θεωρούταν δικαιολογημένα “full of potential” από πολλούς διανοούμενους. Παρά την ευφυΐα και την υψηλή της καταγωγή, όμως, υπήρξε άτυχη σε πολλά ζητήματα, όχι μόνο έμφυλου χαρακτήρα — μιας και δεν είναι άγνωστο ή μη εύκολα παρατηρήσιμο το γεγονός ότι οι θετικές επιστήμες ποτέ δεν αποτελούσαν έναν κλάδο ιδιαίτερα φιλικό προς τις γυναίκες, μπορεί να σου πει και η μαντάμ Curie για αυτό.
Περνώντας στο βιογραφικό ψαχνό του άρθρου, ας πούμε πως το Lovelace ήταν μέρος του τίτλου της όταν παντρεύτηκε. Το πραγματικό της όνομα ήταν Augusta Ada Byron και, ναι, ήταν κόρη του Λόρδου Βύρωνα και το μόνο νόμιμο παιδί από όσα αυτός αμόλησε. Γεννήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου του 1815. Ένα μήνα μετά τη γέννησή της η μητέρα της, Anne Isabella Byron, γνωστή και ως Annabella, διώχτηκε από την οικία του άνδρα της παίρνοντας μαζί της την Ada, παρόλο που εκείνο τον καιρό οι αγγλικές αρχές συνήθιζαν να δίνουν την κηδεμονία του παιδιού στον πατέρα. Έπειτα ο Byron την έκανε για εξωτερικό, οπότε η Ada δεν τον γνώρισε ποτέ μιας και αυτός πέθανε όταν αυτή ήταν 8 χρονών.
Έτσι η Ada μεγάλωσε δίχως πατέρα και με μια όχι και ιδιαίτερα στοργική μητέρα, της οποίας το μόνο μέλημα ήταν να μην καλλιεργήσει η κόρη της το “τρελό ποιητικό ταμπεραμέντο” του μπαμπά της. Για να αποτρέψει αυτή την, κατά τα κριτήρια της, καταστροφική εξέλιξη -όχι πως του Byron του έφταιγε το χαζό του το κεφάλι και όχι η κλίση του προς την ποίηση-ώθησε την κόρη της προς τα μαθηματικά και την λογική, τα οποία θεωρούσε επαρκώς δομημένα για να κρατήσουν το κεφάλι της κόρης της μακριά από την τρέλα. Κούνια που την κούναγε και δαύτη.
Κατά τ’ άλλα, η σχέση της Ada με την μητέρα της ήταν ιδιαιτέρως απόμακρη και η τελευταία έπαιζε τον ρόλο της προστατευτικής και στοργικής μητέρας μόνο στις δημόσιες εμφανίσεις τους ανάμεσα στους υπόλοιπους ευγενείς. Όλο τον υπόλοιπο καιρό είχε πασαρισμένη τη μικρή στη γιαγιά ή στους καθηγητάδες της.
Πέρα από τις άσχημες οικογενειακές ιστορίες, οι οποίες την έκαναν από νωρίς αντικείμενο κουτσομπολιού στους κύκλους της αριστοκρατίας, η παιδική ηλικία της Ada στιγματίστηκε και από το γεγονός πως ήταν ιδιαίτερα φιλάσθενη, με αποτέλεσμα να είναι συχνά κρεβατωμένη, ενώ στα 14 της έπαθε ιλαρά εξαιτίας της οποίας έμεινε εκτός από κρεβατωμένη και παράλυτη για μία διετία. Οι δυσκολίες με την υγεία της, βέβαια, δεν την εμπόδισαν να αναπτύξει τις δεξιότητές της στα μαθηματικά, στη μηχανική και στη λογική, κυρίως με την βοήθεια της Mary Somervile, για την οποία έτρεφε απεριόριστο σεβασμό και μεγαλώνοντας διατηρούσε επαφή μαζί της δια αλληλογραφίας για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Το 1833 ερωτεύτηκε έναν καθηγητή της και προσπάθησαν να κλεφτούν, αλλά οι γονείς του τύπου τούς τα χάλασαν: επικοινώνησαν με την μητέρα της και την γύρισαν πίσω στο σπίτι της, με αποτέλεσμα η Annabella και ορισμένοι κοντινοί της φίλοι να τρέχουν για να κουκουλώσουν το περιστατικό για να μην υπάρξει σκάνδαλο. Περιττό να πούμε πως οι αντιδράσεις της Ada απέναντι στην αυταρχική μητέρα της ήταν πέρα για πέρα αναμενόμενες, μιας και όταν καθ’ όλη τη διάρκεια της εφηβείας σου έχεις βαλτούς όλους τους φίλους της μάνας σου να σε παρακολουθούν για “ανήθικη συμπεριφορά” και να σε χαφιεδεύουν σε αυτή, σου γυρνάει το κεφάλι και θέλεις να κάνεις μαλακίες.
Από το 1834 άρχισε να παρακολουθεί τις διάφορες χοροεσπερίδες και μαζώξεις της αριστοκρατίας, αποκτώντας μια γενικά καλή φήμη μέσα σε αυτούς τους κύκλους. Εκεί γνώρισε και τον φίλο του πατέρα της John Hobhouse, με τον οποίο αρχικά βρισκόταν στα μαχαίρια, μάλλον επειδή η μάνα της κακολογούσε όλους τους φίλους του Byron, αλλά στη πορεία έγιναν φίλοι.
Στα 19 της παντρεύτηκε τον Βαρόνο του King, William King, παίρνοντας μαζί και τον τίτλο του, ενώ μέσα στα επόμενα 4 χρόνια έκανε μαζί του 3 παιδιά: Τον Byron, την Anna Isabella και τον Ralph Gordon. Α, επίσης στα 20 της τής επιτράπηκε να δει για πρώτη φορά το πορτραίτο του διαβόητου πατέρα της. Το 1838 ο William έγινε κόμης του Lovelace και από εκεί έμεινε και στην δικιά μας ο τίτλος της Δούκισσας του Lovelace, όπου πολύς κόσμος νομίζει λανθασμένα πως είναι το επίθετο της.
Ενώ η πρώτη 5ετία του γάμου της ήταν σχετικά ήσυχη, από τις αρχές της δεκαετίας του 1840 και έπειτα άρχισαν να σκάνε μύτη ίντριγκες και σκάνδαλα σχετικά με την Ada και την οικογένειά της.
Αρχικά το 1841 η μητέρα της πληροφόρησε την ίδια και την ξαδέρφη της, Medora Leigh, όπου ήταν η κόρη της ετεροθαλούς αδερφής του Byron, Augusta Leigh, πως η Medora ήταν καρπός του αιμομικτικού έρωτα του Byron με την Augusta — και μπορείς να φανταστείς τι “φρίκη, σοκ και δέος” προκάλεσε αυτή η πληροφορία στην Ada, η οποία βέβαια επέμενε να υπερασπίζεται την μνήμη του πατέρα της και να ρίχνει το ηθικό βάρος στη θεία της, μη μπορώντας να χωνέψει πως ο ερωτίλος πατέρας της εκτός από όσες άλλες μαλακίες έκανε, αποφάσισε και να “έρθει πιο κοντά” με την αδερφή του.
Στη συνέχεια, το 1843 η Annabella φόρτωσε στην Ada τον William Benjamin Carpenter ως ινστρούκτορα των παιδιών της και “ηθικό οδηγητή” για την ίδια. Βέβαια, ο Carpenter δεν ήταν τόσο “ηθικός” όσο ήθελε να πιστεύει η Annabella.
Ο τύπος γρήγορα δάγκωσε τη λαμαρίνα με την Ada και άρχισε να την ενθαρρύνει να εκφράσει και η ίδια τα συναισθήματά της απέναντί του, ισχυριζόμενος πως λόγω του γάμου του δεν θα φερόταν ανάρμοστα απέναντι της. Τελικά, όταν άρχισε να φαίνεται πως ο τύπος ήθελε σχέση, η Ada του έκοψε τον βήχα. Παρόλα αυτά, στους κύκλους της αριστοκρατίας υπήρχαν βρώμες για τ’ ότι η Ada διατηρούσε εξωσυζυγικές σχέσεις, βρώμες για τις οποίες μάλλον ευθύνεται κυρίως η συγγένια της με τον Byron -”το μήλο κάτω απ’ τη μηλιά” κι ετσ’- και το ότι έκανε παρέα κυρίως με άνδρες.
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν υποψίες περί ερωτικών νταβαντουριών από το 1844 και έπειτα, με τον γιο του επιστήμονα Andrew Crosse, John Crosse. Γεγονότα από αυτό το πάρε-δώσε δεν γνωρίζουμε, μιας και ο John έκαψε όλη την αναμεταξύ τους αλληλογραφία μετά τον θάνατο της Ada, παρόλα αυτά φαίνεται πως είχαν ένα ιδιαίτερο δέσιμο μεταξύ τους.
Πέρα από αυτά τα τράβαλα την περίοδο 1842-1844 εργάστηκε πάνω στην αποσαφήνιση της λειτουργίας της Αναλυτικής Μηχανής του Babbage, τον οποίο γνώρισε στα 18 της μέσω της Somerville, και από τότε έδειξε έντονο ενδιαφέρον σχετικά με τη δουλειά του. Μέρος της εργασίας της για την Αναλυτική Μηχανή ήταν η κατασκευή ενός προγράμματος για την λειτουργία αυτής, το οποίο αν είχε κατασκευαστεί ποτέ η μηχανή θα ήταν σε θέση να υπολογίζει μια ακολουθία από αριθμούς Bernoulli.
Επίσης μέσα από την εργασία της η Ada καθόρισε την διαφορά Αναλυτικής με τις προηγούμενες υπολογιστικές μηχανές, ειδικά σε σχέση με την πολυπλοκότητα των προβλημάτων που θα ήταν σε θέση να λύσει αυτή η μηχανή, καθώς και έδωσε την ενδιαφέρουσα ιδέα πως μια τέτοια μηχανή θα μπορούσε να επεξεργάζεται και άλλα πράγματα πέρα από αριθμούς, όπως για παράδειγμα ήχους. Αυτή η προσέγγιση της Ada πάνω στην αναλυτική μηχανή αποτέλεσε ένα εννοιολογικό άλμα και παράλληλα μια πρόβλεψη των δυνατοτήτων των μελλοντικών ηλεκτρονικών μηχανών.
Μέρος της εργασίας της πάνω στην Αναλυτική Μηχανή του Babbage ήταν και η μετάφραση της εργασίας του μαθηματικού Luigi Menabrea από τα ιταλικά, πάνω στην εν λόγω μηχανή, την οποία εμπλούτισε με δικές της σημειώσεις.
Όταν το σύνολο της εργασίας της Ada πήγαινε προς δημοσίευση υπήρξε μια ηλίθια διένεξη με τον Babbage: ο ίδιος είχε γράψει μια ανυπόγραφη εισαγωγή για την εργασία, η οποία εκτός των άλλων έκραζε την κυβέρνηση που δεν έπαιρνε στα σοβαρά τον ίδιο και την μηχανή του, αφήνοντας να εννοηθεί πως η εισαγωγή ήταν γραμμένη από την Ada. Όμως ο εκδοτικός οίκος απαιτούσε να υπογραφεί το συγκεκριμένο χωρίο, ο Babbage κώλωσε και ζήτησε από την Ada να αποσύρει την εργασία, πράγμα φυσικά που αυτή δεν έκανε. Οπότε για κάποιο καιρό η Ada του έκοψε το καλημέρα, αλλά στο τέλος τα ξαναβρήκαν.
To 1851 επιχείρησε να φτιάξει ένα μαθηματικό μοντέλο για επιτυχημένα μεγάλα στοιχήματα, μιας και είχε μεγάλη πετριά με τον τζόγο, πράγμα που δεν της βγήκε σε καλό. Προσπαθώντας να εφαρμόσει το μαθηματικό της μοντέλο κατέληξε να χρωστάει χιλιάδες λίρες και να δέχεται απειλές, μέχρι που έφτασε στο σημείο να ζητήσει υποστήριξη από τον σύζυγό της, που φαίνεται να μην είχε ιδέα για τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Προς τα μέσα του 1852 έπεσε και πάλι τ’ανάσκελα στο κρεβάτι και η αγωγή που της έκαναν οι γιατροί της (αφαίμαξη, ρε φίλε!) φαίνεται πως της προκάλεσε καρκίνο στη μήτρα. Και σαν να μην έφτανε αυτό, η μάνα της, αυτό το φρικτό control freak, άρχισε να ορίζει ποιον θα βλέπει η κρεβατωμένη Ada, δίνοντας πόδι σε όλους τους έμπιστους φίλους της κόρης της. Και στα καπάκια κατάφερε να την κάνει θρησκόληπτη, ενώ η Ada ήταν ανέκαθεν ματεριαλίστρια. Τέλος, το κερασάκι στην τούρτα αυτού του ψυχολογικού βιασμού ήταν να την ξεγελάσει και να γίνει η εκτελέστρια της διαθήκης της. Αν η Annabella ζούσε στον ύστερο Μεσαίωνα κάτι μου λέει πως θα ήταν ιδανική για ιεροεξεταστής.
Ο άνδρας της την επισκέφτηκε για τελευταία φορά στις 30 Αυγούστου, όπου η Ada μάλλον του εξομολογήθηκε κάποια εξωσυζυγική σχέση που είχε στο παρελθόν και έκτοτε αυτός δεν ξαναπάτησε το πόδι του στα διαμερίσματά της. Σχεδόν ένα τρίμηνο αργότερα, στις 27 Νοεμβρίου του 1852 η Ada πέθανε, σε ηλικία 36 ετών και θάφτηκε δίπλα στον πατέρα της στο Nottingham μετά από παράκληση της ιδίας (creepy σύμπτωση: και ο Byron στα 36 του πέθανε).
Μετά τον θάνατό της η προσφορά της παραγκωνίστηκε από την pop αντίληψη, αλλά φαίνεται πως στον επιστημονικό κόσμο συνέχισε να μνημονεύεται. Έτσι το 1979 έχουμε την γλώσσα προγραμματισμού με την ονομασία Ada από το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ. Επίσης από το 1988 η British Computing Society άρχισε να δίνει ένα βραβείο με το όνομά της και φυσικά υπάρχει η Ada Lovelace Day με διοργάνωση διαφόρων events σχετικά με τις γυναίκες στο χώρο των επιστημών.
Τελειώσαμε για σήμερα. Επιτρέψτε μου τώρα να πνιγώ μέσα σε καυτό τσάι. Αν δεν τα καταφέρω, θα με υποστείτε και στο επόμενο αφιέρωμα κάποιας εκλεπτυσμένης προσωπικότητας που αξίζει τον κόπο να ασχοληθούμε για ακόμη μία φορά.
