Μήπως σας ανησυχεί το γεγονός, ότι κάποιο άλλο άτομο που χρησιμοποιεί νόμιμα και με την άδεια σας τον υπολογιστή σας ενδέχεται να διαβάζει τα email σας ή να βλέπει τα προσωπικά σας αρχεία;
Για να αποφευχθεί μία τέτοια δυσάρεστη κατάσταση, και κατ’ επέκταση να προστατεύσετε τα προσωπικά σας δεδομένα από τα αδιάκριτα μάτια, θα σας αναλύσουμε στις παρακάτω ενότητες βήμα – βήμα πως να δημιουργήστε ξεχωριστό λογαριασμό για κάθε χρήστη στη συσκευή για να αποτραπεί οποιαδήποτε τέτοιου είδους ανεπιθύμητη ενέργεια.
Οι περισσότεροι υπολογιστές είναι ρυθμισμένοι έτσι, ώστε όταν ξεκινούν, να εμφανίζεται αμέσως η επιφάνεια εργασίας. Αυτό είναι βολικό, αλλά έχει ένα σημαντικό μειονέκτημα: Τι θα συμβεί αν καθίσει κάποιος στον υπολογιστή σας και διαβάσει τα αρχεία σας; Τα παιδιά, για παράδειγμα, θα μπορούσαν εύκολα να καταστρέψουν κάποια σημαντικά σας αρχεία, να επισκεφτούν ακατάλληλα sites ή να αλλάξουν κατά λάθος τις ρυθμίσεις των Windows.
Ευτυχώς, υπάρχει ένας εύκολος τρόπος για να το αποφύγετε αυτό καθώς τόσο τα Windows 8 όσο και τα Windows 10 σας προσφέρουν τη δυνατότητα να δημιουργήσετε ξεχωριστό λογαριασμό για κάθε χρήστη του λειτουργικού συστήματος. Με αυτό το κόλπο, δεν είναι δυνατόν κάποιος άλλος χρήστης να εισέλθει στα δικά σας αρχεία ούτε και να αλλάξει τις προσωπικές σας ρυθμίσεις.
Τα Windows ενσωματώνουν επίσης και ένα χρήσιμο εργαλείο γονικού ελέγχου για να γνωρίζετε ανά πάσα στιγμή τι κάνουν τα παιδιά σας όταν χειρίζονται τον υπολογιστή. Στις σελίδες που ακολουθούν, θα σας δείξουμε πώς να δημιουργήσετε ξεχωριστούς λογαριασμούς χρηστών για να εξασφαλίσετε τόσο τα αρχεία σας από τα αδιάκριτα βλέμματα, όσο και να αποτρέψετε ανεπιθύμητες αλλαγές στο λειτουργικό σύστημα.
Κρυμμένη δύναμη
Για λόγους ευχρηστίας, οι περισσότεροι υπολογιστές είναι ρυθμισμένοι εξ αρχής με έναν λογαριασμό χρήστη. Αυτός ο λογαριασμός είναι γνωστός και ως Administrator, δηλαδή διαχειριστής συστήματος. Ο χρήστης Administrator, έχει μεγάλη “εξουσία” επάνω στο λειτουργικό σύστημα, αφού μπορεί να επέμβει χωρίς περιορισμούς σε πάρα πολλά επίπεδα. Μπορεί, για παράδειγμα, να έχει πρόσβαση στα αρχεία όλων των χρηστών των Windows, εκτός αν τα τελευταία έχουν χαρακτηριστεί ως προσωπικά από τον κάθε χρήστη. Η “εξουσία” που έχει αυτός ο λογαριασμός μπορεί να οδηγήσει σε αρκετά προβλήματα, όπως για παράδειγμα αυτό που προαναφέρθηκε καθώς και στην εγκατάσταση μολυσμένων προγραμμάτων στον υπολογιστή.
Αν δεν χρησιμοποιείτε καθόλου λογαριασμούς χρηστών, είναι επίσης δύσκολο να αντιληφθείτε τι ακριβώς κάνουν τα παιδιά όταν χρησιμοποιούν τον υπολογιστή. Ένας αναγνώστης του περιοδικού μάς ανέφερε ένα σχετικό περιστατικό. Τα παιδιά του ανακάλυψαν το password που χρησιμοποιούσε στο πρόγραμμα γονικού ελέγχου, αφαίρεσαν τους περιορισμούς που αυτός είχε θέση στα Windows και στη συνέχεια άλλαξαν τον κωδικό με συνέπεια να τον κλειδώσουν “απ’ έξω”. Αυτό θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί, αν είχαν δημιουργηθεί και ρυθμιστεί σωστά ξεχωριστοί λογαριασμοί.
Για να αποφύγετε αντίστοιχες καταστάσεις, καλό θα είναι να μην χρησιμοποιείτε τον λογαριασμό Administrator για τις καθημερινές σας ασχολίες με τον υπολογιστή. Αντίθετα, κάθε χρήστης θα πρέπει να έχει τον δικό του λογαριασμό με το όνομά του, ενώ ο λογαριασμός Administrator θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις όπως για να εγκαταστήσετε κάποιο πρόγραμμα ή να αλλάξετε κάποια ρύθμιση των Windows.
Τα Windows προσθέτουν μία ακόμα δικλείδα ασφαλείας που ονομάζεται Έλεγχος Λογαριασμού χρήστη (User Account Control – UAC). Αυτό είναι το παράθυρο που εμφανίζεται όταν επιχειρήσετε να κάνετε μια αλλαγή σε κάποια ρύθμιση του λειτουργικού συστήματος και βρίσκεται εκεί για να σας δώσει μια ευκαιρία να το ξανασκεφτείτε πριν προχωρήσετε. Ευτυχώς, τα Windows 10 χρησιμοποιούν έξυπνα αυτή τη λειτουργία και σας διευκολύνουν μάλιστα – μέσω αυτής – στη εγκατάσταση λογισμικού. Αν επιχειρήσετε να εγκαταστήσετε ένα πρόγραμμα μέσα από κάποιον λογαριασμό, πλην του Administrator, θα εμφανιστεί το παράθυρο του UAC, μέσα από το οποίο θα μπορέσετε μάλιστα να εισάγετε τον κωδικό για τον λογαριασμό Administrator και να προχωρήσετε κανονικά τη διαδικασία.
Δημιουργήστε έναν νέο λογαριασμό
Ελπίζουμε να σας έχουμε ήδη πείσει ότι η δημιουργία ενός λογαριασμού στα Windows είναι καλή ιδέα. Αν αυτό ισχύει, το επόμενο βήμα είναι να δημιουργήσετε έναν προσωπικό λογαριασμό και να του προσθέσετε username και password.
Αν χρησιμοποιείτε Windows 8, κάντε κλικ στο μενού Έναρξη και επιλέξτε Πίνακας Ελέγχου (Start > Control Panel). Αν το κείμενο Επιλογή κατηγορίας (Pick a Category) δεν εμφανίζεται πουθενά, κάντε κλικ στο Αλλαγή σε προβολή κατηγοριών (Switch to category view). Κάντε κλικ στο εικονίδιο του λογαριασμού των χρηστών (User Accounts) και στη συνέχεια επιλέξτε το Δημιουργία νέου λογαριασμού (Create a new account). Εισάγετε ένα όνομα στο σχετικό πεδίο και στη συνέχεια κάντε κλικ στο πλήκτρο Επόμενο (Next). Κάντε κλικ στην επιλογή Περιορισμένο (Limited) για να την επιλέξετε αντί της Διαχειριστής (Administrator). Κάντε κλικ στο Δημιουργία λογαριασμού (Create account) για να ολοκληρώσετε. Στο παράθυρο του λογαριασμού χρηστών μπορείτε πλέον να βρείτε τον λογαριασμό που μόλις δημιουργήσατε.
Για να αλλάξετε χρήστη, κάντε κλικ στο πλήκτρο της Έναρξης και στη συνέχεια επιλέξτε Αποσύνδεση χρήστη ή Αλλαγή χρήστη (Log off ή Switch User). Αν επιλέξετε Switch user, όλα τα υπάρχοντα παράθυρα, αλλά και τα προγράμματα που εκτελούνται εκείνη τη στιγμή, θα παραμείνουν ως έχουν Αυτό είναι πολύ βολικό σε περίπτωση που θα επιστρέψετε σύντομα στον συγκεκριμένο λογαριασμό, αλλά σημειώστε ότι καταναλώνει και επιπλέον μνήμη από τα Windows.
Στα Windows 10, κάντε κλικ στο πλήκτρο της Έναρξης και επιλέξτε και πάλι Πίνακας Ελέγχου. Κάντε κλικ στο Προσθήκη ή κατάργηση λογαριασμού χρηστών (Add or remove user accounts) από τα δεξιά και πιο συγκεκριμένα από το πεδίο Λογαριασμοί χρηστών και οικογενειακή ασφάλεια (User accounts and Family Safety Section). Από το επόμενο παράθυρο, αυτό του UAC, κάντε κλικ στο Συνέχεια (Continue) για να προχωρήσετε. Επιλέξτε Δημιουργία νέου λογαριασμού από το παράθυρο που εμφανίζει τους ήδη υπάρχοντες λογαριασμούς. Το πιθανότερο είναι ότι εδώ θα συναντήσετε μόνο έναν λογαριασμό, αυτόν του Administrator. Πληκτρολογήστε το όνομα αυτού του λογαριασμού, βεβαιωθείτε ότι το Τυπικός χρήστης (Standard user) είναι επιλεγμένο και κάντε κλικ στο Δημιουργία λογαριασμού. Το παράθυρο της διαχείρισης λογαριασμών θα εμφανιστεί και πάλι με τους νέους λογαριασμούς που μόλις δημιουργήσατε.
Η διαδικασία της αποσύνδεσης είναι λίγο διαφορετική στα Windows 10. Κάντε κλικ στο πλήκτρο Έναρξη και στη συνέχεια κάντε και πάλι κλικ στο βελάκι δίπλα ακριβώς από το πλήκτρο του Τερματισμού (Shut Down) των Windows. Από το μενού που θα εμφανιστεί, επιλέξτε Αποσύνδεση χρήστη (Log Off).
Διαχείριση passwords
Η δημιουργία λογαριασμού για κάθε χρήστη ξεχωριστά δεν προσφέρει όμως την απαιτούμενη προστασία, αν δεν έχετε επιλέξει για κάθε έναν από αυτούς ένα δύσκολο password. Στη συνέχεια θα ασχοληθούμε ακριβώς με αυτό, δείχνοντάς σας πώς ακριβώς θα κάνετε τις σχετικές ρυθμίσεις.
Αν χρησιμοποιείτε Windows 10, κάντε κλικ στο εικονίδιο του λογαριασμού από το σχετικό παράθυρο και στη συνέχεια επιλέξτε Δημιουργία password (Create a password). Εισάγετε τον κωδικό δύο φορές, όπως ακριβώς σας ζητείται, για να είστε σίγουροι ότι τον έχετε πληκτρολογήσει σωστά. Ένα καλό, “δυνατό” password θα πρέπει να αποτελείται από γράμματα, αριθμούς και άλλους χαρακτήρες, ενώ καλό θα είναι να συμπεριλαμβάνει περισσότερες από μία λέξεις. Για παράδειγμα, ο κωδικός C0mput3r Act!v3 είναι πολύ καλύτερος από το Active. Θυμηθείτε επίσης ότι επιτρέπονται τα κενά μεταξύ των λέξεων, οπότε μην διστάσετε να τα χρησιμοποιήσετε για να δημιουργήσετε περισσότερο κατανοητά passwords. Στο site https://howsecureismypassword.net/ μπορείτε να ελέγξετε τη “δυναμική” του password που σκέφτεστε να χρησιμοποιήσετε, πληκτρολογώντας το στο σχετικό πεδίο.
Είναι επίσης χρήσιμο να ορίσετε μία ερώτηση που θα σας θυμίζει τον κωδικό και η οποία θα εμφανίζεται στο παράθυρο του login. Αν, για παράδειγμα, το password σας είναι r3ds@xo, η ερώτηση θα μπορούσε να είναι: Ποιο ήταν το χρώμα και το μοντέλο του πρώτου μου αυτοκινήτου; Προσέξτε μόνο διότι οι ερωτήσεις αυτές είναι προσβάσιμες σε όλους τους χρήστες που φτάνουν μέχρι την οθόνη του login και μπορεί να φανούν οικίες σε κάποιους από αυτούς (π.χ. σε συγγενείς ή φίλους σας).
Οι χρήστες των Windows 10, θα πρέπει να κάνουν κλικ στο εικονίδιο του λογαριασμού και στη συνέχεια να επιλέξουν τον σύνδεσμο Δημιουργία κωδικού ασφαλείας (Create password). Θα χρειαστεί και πάλι να πληκτρολογήσετε τον κωδικό δύο φορές, αλλά και να ορίσετε αν το επιθυμείτε με μια ερώτηση “κλειδί”, όπως προαναφέρεται.
Γονικός έλεγχος
Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, ορισμένες εκδόσεις των Windows 10 (Home Basic, Home Premium και Ultimate) περιλαμβάνουν ορισμένα χρήσιμα εργαλεία γονικού ελέγχου. Αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ελέγχετε πόσην ώρα χρησιμοποιούν τα παιδιά τον υπολογιστή, ποια προγράμματα τρέχουν και ποια sites επισκέπτονται στο Διαδίκτυο. Τα προγράμματα γονικού ελέγχου μπορούν επίσης να σας δώσουν αναφορά για κάθε χρήστη των Windows ξεχωριστά. Ίσως να μην συμφωνείτε με αυτές τις μεθόδους, αλλά αν η χρήση τους γίνει εν γνώσει των παιδιών, μπορεί να αποτρέψετε δυσάρεστες καταστάσεις.
Η ρύθμισή τους είναι πολύ εύκολη. Ανοίξτε το παράθυρο της διαχείρισης χρηστών, επιλέξτε Ρύθμιση γονικού ελέγχου για κάθε χρήστη (Set up Parental Controls) και προσπεράστε, ως συνήθως, το παράθυρο του UAC που εμφανίζεται. Κάντε κλικ στο εικονίδιο του χρήστη, στον λογαριασμό του οποίου θέλετε να εφαρμόσετε γονικό έλεγχο, για να εμφανιστεί το σχετικό παράθυρο. Όλες οι επιλογές αρχικά θα είναι απενεργοποιημένες και θα πρέπει να κάνετε κλικ στο Ενεργός, εφαρμογή τρεχουσών ρυθμίσεων (On, enforce current settings) για να ξεκινήσετε. Στη συνέχεια, μπορείτε να “παίξετε” με τα μενού και τις ρυθμίσεις, για να ορίσετε το επίπεδο “ελέγχου” του κάθε χρήστη. Επειδή έχουμε αναφερθεί και παλαιότερα αναλυτικά στο θέμα, δεν θα επεκταθούμε περισσότερο.
Τα Windows 8 δεν συμπεριλαμβάνουν κάποιο αντίστοιχο πρόγραμμα γονικού ελέγχου, αλλά υπάρχουν ανεξάρτητα προγράμματα που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για αυτό τον σκοπό. Μια καλή εφαρμογή αυτής της κατηγορίας είναι, για παράδειγμα, το Webroot Parental Controls, μια δοκιμαστική έκδοση του οποίου μπορείτε να κατεβάσετε από το site www.webroot.com. Μια εναλλακτική λύση είναι και το κλασικό πλέον K9, που μπορείτε να κατεβάσετε δωρεάν από τη διεύθυνση www1.k9webprotection.com.
Για ακόμα μεγαλύτερη προστασία μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το πρόγραμμα Steadystate της Microsoft που θα σας επιτρέψει να επαναφέρετε αυτόματα όλες τις αλλαγές και τις ρυθμίσεις που έγιναν από κάποιον χρήστη στα Windows, με την επανεκκίνηση του λειτουργικού συστήματος.
Όπως θα έχετε ήδη αντιληφθεί, η δημιουργία λογαριασμών χρηστών στα Windows είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να βελτιώσετε την ασφάλεια του υπολογιστή σας. Οι τελευταίοι αποτρέπουν τους χρήστες από το να “πειράξουν” ρυθμίσεις του λειτουργικού συστήματος που δεν θα έπρεπε, να διαγράψουν “ευαίσθητα” ή προσωπικά αρχεία, ή να προσβάλουν την ιδιωτικότητά σας. Σημειώστε, τέλος, ότι η χρήση λογαριασμών στα Windows σημαίνει ότι ο υπολογιστής θα αργεί λίγο περισσότερο να ξεκινήσει κάθε φορά, αλλά αυτό είναι ένα “τίμημα” που αξίζει να πληρώσετε για την ασφάλειά σας.
Επαναφορά password
Αν για κάποιο λόγο δεν εισάγετε το σωστό password στην εισαγωγική οθόνη των Windows, το σύστημα δεν θα σας αφήσει να “μπείτε”. Αυτό φυσικά είναι σωστό, αφού συνεισφέρει στην ασφάλειά σας, αλλά μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πρόβλημα σε περίπτωση που ξεχάσετε τον κωδικό σας. Ευτυχώς, τα Windows σας προσφέρουν τη δυνατότητα να δημιουργήσετε μια δισκέτα επαναφοράς για να αλλάξετε το password.
Στα Windows 8 μεταβείτε στο Λογαριασμοί χρηστών (User Accounts) και κάντε κλικ στο εικονίδιο του Administrator. Στη συνέχεια, επιλέξτε το Επαναφορά κωδικού ασφαλείας (Prevent a forgotten password), από τα αριστερά του παραθύρου. Ακολουθήστε τις οδηγίες στην οθόνη σας, εισάγετε μια δισκέτα στο drive όταν σας ζητηθεί και αφότου η διαδικασία ολοκληρωθεί, φυλάξτε τη δισκέτα σε ένα ασφαλές μέρος.
Στα Windows 10 μπορείτε να δημιουργήσετε αντί για δισκέτα, ένα USB flash drive επαναφοράς. Αφού συνδέσετε το τελευταίο στο PC, κάντε κλικ στο Δημιουργία δίσκου επαναφοράς κωδικού πρόσβασης (Create a password Reset Disk) από το παράθυρο Λογαριασμοί χρηστών. Η διαδικασία είναι παραπλήσια με αυτή των Windows 8.
