Πόσες φορές έχετε πει την πρόταση του τίτλου: “μα πώς ξέρουν τα στοιχεία μου; Εγώ δεν τους τα έδωσα ποτέ”, μετά από τηλεφωνικές (συνήθως) ενοχλήσεις από διαφημιστικές ή ακόμα χειρότερα από νομικά τμήματα τραπεζών και των λεγόμενων “εισπρακτικών”εταιρειών;
Πρόκειται για μια ερώτηση που έχει περισσότερες των μία απαντήσεων, αλλά το μόνο βέβαιο είναι ένα:
Το τηλέφωνο σας, τα υπόλοιπα στοιχεία σας καθώς και μια έκθεση για εσάς που αφορά αγοραστικές συνήθειες, τρόπο απόκρισης σε κλήσεις, πιστοληπτική ικανότητα, περιουσιακά στοιχεία, αν έχετε δάνεια και χρέη και άλλα, βρίσκονται στα χέρια ενός υπόκοσμου και ανθρώπων που κάνουν την ντροπή δουλειά.
Και για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, ας δούμε μια λίστα με μερικά ακόμα από αυτά τα στοιχεία που υπό άλλες συνθήκες στο σύνολό τους αποτελούν προσωπικά δεδομένα:
- Πλήρες ονοματεπώνυμο με πατρώνυμο και μητρώνυμο
- Διεύθυνση
- Τηλεφωνικά νούμερα
- Εργασία (πλήρη στοιχεία)
- Γενέθλια
- Εκπαίδευση
- Σωματική διάπλαση (ύψος, βάρος και άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά)
- Πλήρη περιουσιακή κατάσταση
- Αγοραστικές συνήθειες
- Πιστωτική ή χρεωστική κάρτα
- Οικογενειακή κατάσταση
- Δακτυλικά αποτυπώματα
- Αριθμό κοινωνικής ασφάλισης
- Αριθμό διπλώματος
- Ιστορικό Απασχόλησης
- Χρηματοοικονομικό Ιστορικό
- Στοιχεία τραπεζικών λογαριασμών
- Ιατρικό ιστορικό
- “Οδηγικό”ιστορικό (τρακαρίσματα, ατυχήματα, κλπ)
- Προφίλ σε σελίδες κοινωνικής δικτύωσης
- Κρυπτογραφημένο κωδικό πρόσβασης
Μα και άλλες πληροφορίες που μπορεί να είναι παρελθοντικές, μέχρι σημειώσεις για το ποιες είναι οι καλύτερες ώρες για να σας ενοχλούν, σημειώσεις για τον χαρακτήρα σας και το πόσο θετικοί ή αρνητικοί είσαστε και άλλα ακόμα, τα οποία φυσικά διαφέρουν στον καθέναν / καθεμία. Ορισμένα παραδείγματα αυτών μπορεί να είναι τα εξής:
- Πεποιθήσεις (πολιτικές, θρησκευτικές, εθνικές κλπ)
- Νομικό παρελθόν (ποινικές διώξεις, δίκες κλπ)
- Άλλα ατομικά ενδιαφέροντα και προτιμήσεις (μπορεί ακόμα να υπάρχουν στοιχεία και σεξουαλικού προσδιορισμού)
- Ταξίδια, μετακινήσεις
- Οικογενειακό ιστορικό (γονέων, αδελφών)
Αν σας ακούγεται τρομακτικό, καλά κάνει αφού έτσι ακριβώς είναι. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη πως τα τελευταία 12 με 15 χρόνια έχουν δημιουργηθεί ηλεκτρονικές τεχνολογικές υποδομές (υπολογιστές, βάσεις δεδομένων) και υπηρεσίες (ο “Τειρεσίας”είναι ένα καλό παράδειγμα ώστε να γίνει αντιληπτό τι εννοούμε με αυτήν την λέξη), είναι αντιληπτό πως το φαινόμενο βρίσκεται σε εξέλιξη και σε εφαρμογή η οποία όσο περνάει ο καιρός, θα εξελίσσεται και δυναμώνει.
Αυτά σε συνδυασμό με νόμους που δίνουν αυξημένα δικαιώματα σε ιδιωτικές εταιρείες και η διαρκής υπονόμευση του ιδιωτικού απορρήτου με ένα σωρό προσχήματα, έχουν δημιουργήσει μια τετελεσμένη κατάσταση. Λαμβάνοντας υπόψη και τις κοινωνικές καταστάσεις, τόσο στην χώρα, όσο και τις παγκόσμιες, όλο αυτό ευνοείται και σηματοδοτεί ακόμα περισσότερες εξελίξεις και πιο δυστοπική καθημερινότητα.
Ας περάσουμε τώρα να δούμε κάποιες απαντήσεις στο ερώτημα:
Μα πως ξέρουν τα στοιχεία μου; Εγώ δεν τους τα έδωσα ποτέ! Και όμως, η απάντηση είναι απλή και σύντομη:
Ναι, εσύ τα έχεις δώσει. Μπορεί να μην το θυμάσαι ή να μην το κατάλαβες, μα εσύ τα έχεις δώσει με την θέλησή σου τις περισσότερες φορές.
Ένα παράδειγμα που μπορεί να έχεις απορήσει μα και να εξοργίστηκες ακόμα είναι – για να μείνουμε στα τεκταινόμενα της κοινωνίας μας – αν σε πήραν τηλέφωνο από κάποιο νομικό τμήμα μιας τράπεζας είτε μια από αυτές της βοθροεταιρείες, τις “εισπρακτικές”, σύμφωνα με τον όρο που τους έχει αποδοθεί, ενώ έχεις αλλάξει αριθμό και δεν τους έχεις δώσει ποτέ το νέο νούμερο.
Είτε να σας έχουν πάρει από κάποια τρίτη εταιρεία με την οποία δεν έχεις πελατειακές σχέσεις, αποκαλώντας σας μάλιστα με το ονοματεπώνυμό σας!
Ανάλυση
Προφανώς και οι πάνω ερωτήσεις είναι ενδεικτικές και τα πιο πολλά από όσα αναφέρει τα έχουμε κάνει όλες και όλοι, ίσως ούτε καν να θυμόμαστε αρκετά που πιθανότατα να έχουν συμβεί και πιο παλιά, όταν ήμασταν λιγότερο ενημερωμένοι και πιο απονήρευτοι.
Και το να μην τα θυμόμαστε είναι λογικό, αφού το ανθρώπινο μυαλό δεν είναι υπολογιστής. Οι υπολογιστές όμως τα θυμούνται για πάντα, υπάρχουν εξελιγμένα λογισμικά ενημέρωσης της βάσης δεδομένων, εισαγωγής στοιχείων σε επιλεγμένα δεδομένα, ανάλυση και πολλά άλλα, εδώ και πολλά χρόνια, ασχέτως αν αρκετοί από εμάς ανακαλύψανε μετέπειτα την τεχνολογία.
Με την καθημερινή μας τριβή, θέλοντας και μη, σαν πολίτες με συναλλαγές και άλλου είδους πελατειακές σχέσεις με εταιρείες ξέρουμε καλά πως σχεδόν όλα όσα πιο πάνω αναφέραμε και προβλέπονται από τον νόμο σαν προσωπικά δεδομένα, είμαστε υποχρεωμένοι να τα δίνουμε σε ιδιώτες προκειμένου να αποκτήσουμε τις υπηρεσίες και προϊόντα που θέλουμε. Και μάλιστα, αυτά τα στοιχεία οι εταιρείες τα ζητάνε νόμιμα και αυτές προς διασφάλισή τους για τις συναλλαγές μας μαζί τους πρωτίστως.
Υπάρχει δηλαδή σύγκρουση και αντίφαση με το νομικό πλαίσιο και πρακτικά, όπως ξέρουμε, υπερισχύει το δίκιο των εταιρειών. Και που παρεμπιπτόντως, ο νόμος προβλέπει αυτά τα οποία είναι μόνον θεωρητικά, καθώς ακόμα και διά μέσω της νομικής οδού – ξεπερνώντας τα οικονομικά εμπόδια – είναι πολύ δύσκολο έως σχεδόν αδύνατον να βρουν δικαίωση στα δικαστήρια για πολλούς τεχνικούς, πρακτικούς και νομικούς λόγους, αφού η κάθε νομοθεσία έχει “παράθυρα” και διατάξεις που είναι εις βάρος του απλού πολίτη [το έχουμε αναλύσει αρκετά στο άρθρο που αναφέραμε και πιο πάνω: Αρχές Προστασίας Δεδομένων – Καταναλωτή, κλπ: Υπαρκτά ανύπαρκτες;].
- Συνεχίζοντας, ας δούμε και κάποια ενδεικτικά παραδείγματα αυτών, καθώς εύκολα μπορεί να δημιουργηθεί το εξής ερώτημα:
Μα εγώ δεν έχω δώσει ποτέ σε κανέναν τα πάντα, παρά μόνο όσα μου έχουν ζητήσει για την κάθε συναλλαγή με την εκάστοτε εταιρεία, άρα αδύνατον να έχει κάποιος πλήρες προφίλ μου.
Δεν ζούμε πια στις εποχές της αθωότητας (αν υπήρξαν ποτέ τέτοιες) και σίγουρα δεν ζούμε στις εποχές που υπάρχει ελλειπής πρόσβαση στην πληροφορία με αποτέλεσμα να κάνουμε απλοϊκούς και άτοπους συνειρμούς.
Εκεί έξω δίνεται ένα μεγάλο παιχνίδι αγοραπωλησιών προσωπικών δεδομένων και πρόκειται για μια κερδοφόρα επιχείρηση. Πόσο μάλλον αφού και η τεχνολογία βοηθάει σημαντικά σε αυτό προκειμένου να γίνεται η συλλογή και η επεξεργασία των δεδομένων (big data και advanced analytics) αυτών.
Το παζάρι και η εμπορική εκμετάλλευση των προσωπικών στοιχείων είναι όχι μόνο υπαρκτό, μα σε αυτό βασίζεται το ίδιο το μέλλον της τεχνολογίας και της ζωής μας, τουλάχιστον όπως το οραματίζονται οι πολυεθνικές μα και οι κυβερνήσεις (=εξουσία). Εταιρείες που μπορεί να ανταγωνιστικές, έχουν στην διάθεσή τους στοιχεία πελατών η μια της άλλης. Βασικά όλες έχουν τα πάντα.
Και πως γίνεται αυτό;
Θα προσπαθήσουμε να το δούμε με συγκεκριμένα παραδείγματα, ώστε να ξεδιαλύνουμε όλο αυτό και να γίνει όσο το δυνατόν πιο κατανοητό, καθώς μια αφετηρία όλου αυτού θα την βρούμε στην φράση: “επιθετική διαφήμιση” και στον συνεχή διαφημιστικό βομβαρδισμό, από όλα τα μέσα και εκπομπές, με προϊόντα και υπηρεσίες, δημιουργώντας εμμέσως πλην σαφώς την αντίληψη πως η ζωή μας είναι σημαντική μονάχα όταν υπάρχει καταναλωτισμός:
Κλήσεις και sms
Όπως ίσως θυμάστε αυτή η παράνοια της “επιθετικής διαφήμισης” ξεκίνησε πριν χρόνια με την διάδοση των κινητών τηλεφώνων στην αρχή με sms (γνωστά ως bulk sms) και στην πορεία με κλήσεις. Αυτές ήταν διάφορες μικρότερες διαφημιστικές εταιρείες που ήδη δραστηριοποιούνταν στα ΜΜΕ και σε αρκετές περιπτώσεις ήταν θυγατρικές κάποιου ομίλου και κοινών συμφερόντων. Μια χαρακτηριστική περίπτωση που θα γνωρίζετε είναι η Mediatel η οποία ήταν και μια από τις πρώτες εταιρείες που ασχολήθηκε με την “πολλαπλή αποστολή μηνυμάτων” από το 2002. Με όλα αυτά τα spam διαφημιστικά μηνύματα δηλαδή που στην πορεία ακολούθησαν και πολιτικοί, με γόνους μιας επικρατούσας οικογενειοκρατίας να έχουν τα πρωτεία.
Αυτή η μορφή διαφήμισης και προβολής αποδόθηκε (από τους διαφημιστές) ως εξής:
Είναι ένας ιδανικός τρόπος επικοινωνίας, παρέχοντας οργανωμένη διαχείριση των επαφών, γρήγορη αποστολή sms σε πολλούς αποδέκτες ταυτόχρονα και έχει αποκτήσει μεγάλη επικοινωνιακή σημασία λόγω της τεράστιας διείσδυσης της κινητής τηλεφωνίας στην ζωή μας, της δημοτικότητας των γραπτών μηνυμάτων και του μικρού κόστους που έχει αυτή η μορφή επικοινωνίας.
Κάποια χρόνια πριν (το 2011), ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Δημήτρης Καρασάβας, απαντούσε και σε ένα μείζον ερώτημα:
Που και πώς βρίσκουν όμως τους αριθμούς των κινητών μας τηλεφώνων;
Η απάντηση του ήταν αυτή:
Οι αριθμοί των κινητών παραδίδονται στην εταιρεία μας από τον εκάστοτε πελάτη, συνοδευόμενοι από επίσημη εξουσιοδότηση στην οποία ο πελάτης που ζητά τις υπηρεσίες μας, δηλώνει ότι εξουσιοδοτεί την Mediatel, να διεκπεραιώσει την αποστολή μηνύματος στους αριθμούς κινητών και πως αυτή η λίστα έχει συλλεχθεί νόμιμα και με την συναίνεση των ιδιοκτητών τους.
Επιπλέον, προσέθεσε και αυτό:
Από διαφημιστικής πλευράς το μεγάλο πλεονέκτημα της επικοινωνίας μέσω κινητού, έναντι άλλων μορφών επικοινωνίας, είναι ότι κάποιος μπορεί να στοχεύσει αποκλειστικά το κοινό που θέλει να προσεγγίσει, άρα η διαφήμισή του είναι προσωπική και εξατομικευμένη.
Αθώο ακούγεται έτσι; Άλλωστε, δεν είναι και λίγοι αυτοί που το θέλουν. Να έχουν δηλαδή διαφημιστικές προτάσεις για προϊόντα του άμεσου ενδιαφέροντός τους.
Να σταθούμε όμως σε κάποιες λέξεις κλειδιά;:
[…] κάποιος μπορεί να στοχεύσει αποκλειστικά το κοινό που θέλει […]
και:
[…] είναι προσωπική και εξατομικευμένη […]
Ευνόητο λοιπόν, πως για να ισχύουν αυτά, θα πρέπει να υπάρχει και ένα όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένο προφίλ με ατομικές πληροφορίες. Προσωπικά δεδομένα δηλαδή. Και γιατί λοιπόν όλες αυτές οι βάσεις δεδομένων να μην χρησιμοποιηθούν και για άλλους σκοπούς; Από την μια υπάρχουν οι εταιρείες με τα πολύ μεγάλα κεφάλαια που είναι λίγες και απευθύνονται στο σύνολο του πληθυσμού, όπως για παράδειγμα οι πάροχοι τηλεφωνίας και internet.
Άλλοι πάλι που ενδιαφέρονται πολύ για τέτοια δεδομένα είναι οι ασφαλιστικές εταιρείες και οι τράπεζες που, σε κάποιες περιπτώσεις, πρόκειται για κοινούς ομίλους. Oι λόγοι είναι προφανείς και όσον αφορά τις τράπεζες, ο καθένας που ζει σε αυτόν τον τόπο τα τελευταία 5 χρόνια τουλάχιστον, καταλαβαίνει το γιατί.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Συνήθως οι μεγάλες εταιρείες που θέλουν διάφορες υπηρεσίες εκτός της αρμοδιότητάς τους, μισθώνουν κάποια άλλη εταιρεία η οποία ειδικεύεται σε αυτό. Αυτή μπορεί να είναι μια τρίτη εταιρεία ή και κάποια θυγατρική που δημιουργήθηκε ή εξαγοράστηκε γι’ αυτές τις ανάγκες. Είναι ευνόητο βέβαια πως αυτές οι εταιρείες θα προσπαθήσουν να είναι όσο το δυνατόν πιο οργανωμένες γίνεται, προκειμένου να αντεπεξέλθουν στα όσα έχουν αναλάβει για λογαριασμό του πελάτη τους, δηλαδή της άλλης εταιρείας (πχ για λογαριασμό μιας τράπεζας). Μιλώντας λοιπόν για προσωπικά δεδομένα και “στοχευμένο κοινό”, προφανώς και οι ίδιες διατηρούν βάσεις δεδομένων και αν μάλιστα έχουν και διαφορετικούς πελάτες εταιρείες, αυτές (οι βάσεις δεδομένων) ενδυναμώνονται. Φυσικά έχουν χρησιμοποιήσει και χρησιμοποιούν διάφορες μεθόδους, από αυτήν της αριθμοδότησης (παλιότερα) σε ενεργές σειρές αριθμών, αλγορίθμους και άλλες τεχνικές.
Ένα ενδιαφέρον στοιχείο που είναι ΠΟΛΥ σημαντικό – και που, με απλή λογική, απαντάει στα αυτονόητα – είναι πως αρκετές από αυτές τις διαφημιστικές εταιρείες, προσφέρουν και τις υπηρεσίες των γνωστών εταιρειών “ενημέρωσης” ή “εισπρακτικών”, όπως είναι και το καθιερωμένο τους όνομα. Στην ουσία αυτές οι εταιρείες είναι τηλεφωνικά κέντρα που προωθούν από προσφορές κινητής τηλεφωνίας, “ειδοποιήσεις” για τα “χρέη σας”, ταξίδια, μέχρι χαρτιά υγείας.
Τα συμπεράσματα νομίζω, είναι προφανή…
Αν ακολουθούν τον νόμο;
Ποιον νόμο θα μου πείτε, όταν όλα μέχρι πρότινος ήταν ξέφραγο αμπέλι και τώρα γεμάτο αντιφάσεις και συγκρούσεις με την πραγματικότητα της καθημερινότητας;
Ίσως να θυμάστε και την υπόθεση με άλλες 3-4 ακόμα εταιρείες τέτοιες που δραστηριοποιούνταν χρόνια, οι οποίες είχαν ήδη καταγγελίες και (χαμηλά) πρόστιμα, με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση της ΡΑΝΝΕΡ. Από την τότε ειδησεογραφία, μεταφέρουμε αποσπασματικά:
Ίσως να θυμάστε και την υπόθεση με άλλες 3-4 ακόμα εταιρείες τέτοιες που δραστηριοποιούνταν χρόνια, οι οποίες είχαν ήδη καταγγελίες και (χαμηλά) πρόστιμα, με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση της ΡΑΝΝΕΡ. Από την τότε ειδησεογραφία, μεταφέρουμε αποσπασματικά:
[…] Αναφέρει χαρακτηριστικά στην απόφασή της η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων:
«Η ΡΑΝΝΕΡ τηρεί πολλά και διαφορετικά αρχεία με δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, για εξαιρετικά μεγάλο αριθμό φυσικών προσώπων (της τάξης των εκατομμυρίων φυσικών προσώπων σε πολλές περιπτώσεις) χωρίς συγκατάθεση τω υποκειμένων της επεξεργασίας, τα οποία δεν προέρχονται από δημόσια προσβάσιμες πηγές και τα οποία περιέχουν τόσο απλά όσο και ευαίσθητα δεδομένα, όπως αυτά που αφορούν στους κωδικούς της δήλωσης φορολογίας για την ιδιότητα του ΑΜΕΑ».
Τελικώς, από τους ελέγχους διαπιστώθηκε ότι η εταιρεία ΡΑΝΝΕΡ είχε στην κατοχή της και επεξεργάζονταν διάφορα αρχεία με προσωπικά δεδομένα πολιτών, χωρίς την συγκατάθεσή τους. Στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές βρέθηκαν μεταξύ άλλων στοιχεία φόρου εισοδήματος που μπορεί να τηρεί μόνο η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων.
Τα δε συγκεκριμένα στοιχεία – όπως αναφέρεται στην απόφαση της Αρχής – αφορούν σε πάνω από 5.000.000 φορολογούμενους!
Επιπλέον, εντοπίστηκαν στοιχεία γεννήσεων από την δεκαετία του 1990 σε τρία μεγάλα μαιευτήρια της χώρας που αφορούν πάνω από 110.000 γεννήσεις, στοιχεία συνδρομητών εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, στοιχεία περίπου 200.000 κατόχων πιστωτικών καρτών από συγκεκριμένη τράπεζα, στοιχεία συνδρομητών του ΟΤΕ, αντίγραφα εκλογικών καταλόγων ακόμη και λίστα μελών της Τ.Ο Βούλας του ΠΑΣΟΚ και κινητά τηλέφωνα μελών του κόμματος, κ.ά.
Σύμφωνα με την απόφαση της Αρχής, η πρώτη εταιρεία διατηρούσε τα αρχεία με τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα και τα χρησιμοποιούσε «χωρίς τη συγκατάθεση των υποκειμένων για να ανταποκρίνεται έναντι αμοιβής σε αιτήματα πελατών της για παροχή πληροφοριών». Συγκεκριμένα, τα προσωπικά δεδομένα διοχετεύονταν σε μεγάλες εταιρείες σε διάφορα σημεία του πλανήτη, ενώ σε μια περίπτωση προέκυψε ότι η εταιρεία «ΡΑΝΝΕΡ» είχε στείλει τα στοιχεία στην εκκλησία της Σαϊεντολογίας που εδρεύει στην Δανία. […]
Αυτές οι εταιρείες πλέον όχι μόνο έχουν ισχυροποιηθεί και κατέχουν στοιχεία για το 99,9% του πληθυσμού, αλλά έχουν αυξήσει τα κεφάλαιά τους και τα καθαρά τους κέρδη σε ποσά που είναι ιλιγγιώδη. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού να είναι η εταιρεία “ΜΕΛΛΟΝ” που με μια αναζήτηση θα δείτε τι τζίρους κάνει.
Τώρα, για το πώς απέκτησαν αυτά τα δεδομένα;
Εσείς τι λέτε; Οι hackers (sic) να τους τα έδωσαν;
Παλαιότερα είχε δημοσιευτεί σε εφημερίδα το πόσο πωλούνταν από τις εταιρείες τηλεφωνίας τα τηλέφωνα και οι πληροφορίες του κατόχου τους στις διάφορες υπηρεσίες τηλεφωνικού καταλόγου (11888, 11880 κλπ). Το 2007 ο ΟΤΕ πωλούσε 0,15 ευρώ το κάθε τηλέφωνο μαζί με τις πληροφορίες που το συνόδευαν. Κατ’ αναλογίαν θα υπαρχει και αντίστοιχη χρέωση στις λίστες τηλεφώνων για τηλεφωνική προώθηση προϊόντων.
Βέβαια υποθέσεις μόνο μπορούμε να κάνουμε, καθώς ακόμα και κάποιες περιπτώσεις οδηγήθηκαν στην δικαιοσύνη μόνο στην μια αποκαλύφθηκαν ή στοχοποιήθηκαν (η κάθε πλευρά ισχυρίζεται τα δικά της) περιπτώσεις εξαγοράς από υπαλλήλους δημοσίων υπηρεσιών.
Και σε καμία περίπτωση δεν είχε κάποια από αυτές τις εταιρείες, άλλες επιπτώσεις (καταδικαστική απόφαση με φυλάκιση των υπεύθυνων, για παράδειγμα).
Κι αφήνοντας απ’ έξω το γεγονός πως όχι λίγες φορές χρησιμοποιούν ψευδή στοιχεία, όπως για παράδειγμα:
“Ναι, γεια σας μια ενημέρωση για το νερό / ρεύμα θέλουμε να κάνουμε” και άλλα τέτοια.
ας δούμε και ορισμένα, απλοϊκά ίσως, ερωτήματα που θα κάνουν κάποιοι/ες:
Μα είναι νόμιμο αυτό;
Ναι, είναι νόμιμο, μην απορείς. Η ΕΕΤΤ μαζί με Αρχή Προσωπικών Δεδομένων, έχουν καθορίσει αυτά τα όρια.
Είναι ηθικό;
Το να έχεις το τηλέφωνό σου δημόσιο στους κατάλογους μπορεί να είναι επειδή πράγματι το θες να είναι έτσι ώστε να σε βρίσκουν, ή επειδή δεν γνωρίζεις ή γιατί είχες διάφορες ψευδαισθήσεις πως δεν τρέχει και τίποτα. Εδώ δηλαδή, μπορεί να πει κάποιος πως:
Από την στιγμή που το τηλέφωνό σου είναι δημόσιο μπορεί να σε καλεί ο οιοσδήποτε, αν μη τι άλλο σε ώρες που δεν θεωρούνται “κοινής ησυχίας”.
Είναι ευνόητο προφανώς, πως επειδή για τον οποιονδήποτε λόγο έχουμε το τηλέφωνό μας δημόσιο δεν σημαίνει πως είμαστε και υποχρεωμένοι ν’ ανεχόμαστε το οποιοδήποτε τηλεφωνικό spam για την κάθε τεράστια προσφορά που “πως είναι δυνατό να ζούμε χωρίς αυτήν;”
Ούτε και πως θα πρέπει να σε ενοχλούν υποτιμώντας σε σαν άνθρωπο και οντότητα οι “εισπρακτικές” και τράπεζες, επειδή βρέθηκες άνεργος/η ή με δραματική μείωση των εσόδων σου, αδυνατώντας να ανταπεξέλθεις στις υποχρεώσεις σου απέναντί τους καθώς προέχουν οι βιοτικές ανάγκες σε μια εποχή που βρίσκονται μια γραμμή μακρυά από την επιβίωση.
Βέβαια, από την άλλη, εδώ θα μπορούσε να σου πει κάποιος ότι είναι κάτι σαν στοιχείο αρχαίας τραγωδίας να διαμαρτύρεσαι όταν πριν κάποια χρόνια φώναζες για τα “κρατικά μονοπώλια” και κακές υπηρεσίες, θέλοντας και ιδιωτικές ώστε να υπάρξουν και “καλύτερες τιμές” ανάμεσα στα άλλα; Τώρα ευρισκόμενοι σε ένα ιδιωτικό μονοπώλιο που μετά βαΐων αγκαλιάσαμε, ξεχνάμε – σε αυτές τις περιπτώσεις – πως έχουμε καπιταλισμό και θέλουμε δεν θέλουμε έτσι δουλεύει;
Ας μην το επεκτείνουμε αυτό, αν και είναι ένα σημαντικό στοιχείο, δεν βοηθάει στην ουσία του άρθρου και ίσως αρκετοί/ες να δυσαρεστηθούν βλέποντας το δέντρο και χάνοντας το δάσος, από τα όσα υπάρχουν εδώ.
Όπως ούτε και μας απασχολεί σε αυτό το άρθρο, αν οι “προσφορές” που κάνουν είναι πραγματικές ή όχι. Άλλες είναι, συνήθως οι περισσότερες, άλλες όχι. Υποθέτω θα έχει τύχει σε ορισμένους/ες να συμφωνήσετε σε κάποια τηλεφωνική προσφορά που σας έγινε – δίνοντας και τα στοιχεία σας-, μα αυτή τελικά να μην πραγματοποιηθεί ποτέ.
Η καταστολή είναι κοινωνική σχέση. Γίνεται αντιληπτή στο πώς μιλάει ο καθένας, πώς κοιτάει, πώς σκέφτεται. Αποκτά σάρκα και οστά όταν είναι φοβισμένη, όταν απειλεί, όταν είναι καχύποπτη, όταν επιτίθεται. Κάθε φορά που η συνείδηση εγκλωβίζεται από την τιμωρία, την ποινή, τον εγκλεισμό, την τάξη.
Συμπληρωματική συλλογή δεδομένων
Αυτό που δεν αναφέραμε στο ερωτηματολόγιο πιο πάνω είναι η συμμετοχή σε διάφορες έρευνες είτε καταναλωτικές, είτε γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων, κλπ που γίνονται είτε τηλεφωνικά, είτε με “επίσκεψη” στο σπίτι – δηλαδή γνωρίζουν με ποιον μιλάνε, πού μένει και το τηλέφωνό του – καθώς είναι γενικότερο και μικρότερης έκτασης από τα άλλα.
Πρακτικά είναι αδύνατο να αναφερθούμε στα πάντα, μα θα αναφέρουμε σύντομα, κάποια ακόμα που συναντήσατε και στις πιο πάνω ερωτήσεις και ίσως να παραξένεψαν ορισμένους/ες ή και να δημιούργησαν περισσότερες απορίες.
Ενδεικτικά λοιπόν, θα πούμε για τους βιομετρικούς τρόπους συλλογής δεδομένων. Έγινε αναφορά σε ταξίδια, διόδια και μέρη με κάμερες.
Ας δούμε τα γιατί αυτών:
Διόδια
Στις αρχές του 2011 οι εταιρείες παραχώρησης που εισπράττουν τα έσοδα των διοδίων τελών, άρχισαν να αποστέλλουν στην τροχαία τα στοιχεία των οχημάτων που δεν κατέβαλαν το τέλος διοδίων. Αυτό φυσικά δημιούργησε πολλά ερωτήματα σχετικά με την ιδιωτικότητα και τα προσωπικά δεδομένα, καθώς η καταγραφή των πινακίδων γίνεται από τις εξελιγμένες κάμερες των διοδίων, οι οποίες όμως συλλαμβάνουν και την καμπίνα του αυτοκινήτου με τους επιβαίνοντες. Αυτές οι καταγραφές φυσικά. αποθηκεύονται στους servers των ιδιωτικών αυτών εταιρειών που λυμαίνονται τους δημόσιους αυτοκινητόδρομους. Εκείνη την εποχή (2011) το περιοδικό MOTO (motomag.gr) στα πλαίσια έρευνάς του έκανε αίτηση στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, ζητώντας να μάθει αν η Αρχή είναι σύμφωνη με την επεξεργασία δεδομένων από τις εταιρείες και, αν ναι, τα σημεία που βασίστηκε η γνωμοδότησή της. Η απάντηση της Αρχής πήγε στο περιοδικό την 13η Νοεμβρίου του 2014! Σύμφωνα με την απάντηση που πήρε έστω και τόσα χρόνια μετά:
Φωτογραφίες
Θα έχετε δει υποθέτω κάποιες εντυπωσιακές φωτογραφίες που κυκλοφορούν και είναι πανοραμικές. Μπορείτε δηλαδή να κάνετε πλήρη περιστροφή της εικόνας κατά 360 μοίρες, βλέποντας το συγκεκριμένο τοπίο που απεικονίζει από κάθε πλευρά (δεξιά, αριστερά, πάνω κάτω). Σαν να περιστρεφόσαστε δηλαδή σε ένα σημείο, γύρω από τον άξονά σας, κοιτώντας προς όλες τις κατευθύνσεις, με την φορά της περιστροφής σας.
Για να καταλάβετε καλύτερα, δείτε ένα σχετικό παράδειγμα μιας τέτοιας εικόνας – αν και χρειάζεται ειδικευμένο λογισμικό για να την δείτε περιστροφικά (πχ το kprano), θα καταλάβετε πόσο καθαρά φαίνονται τα πρόσωπα και τα χαρακτηριστικά τους και η κάθε ανατομική λεπτομέρεια. Αυτές οι φωτογραφίες χάρη στις βιομετρικές βάσεις δεδομένων (που είναι και εδώ υπαρκτές) μπορούν να κάνουν πλήρη ταυτοποίηση με 100% ακρίβεια.
Με ποιους τρόπους μπορούν να συλλέγουν βιομετρικα δεδομένα σας, ας μην το αναλύσουμε εδώ, αν το ψάξετε ίσως και να εκπλαγείτε. [δείτε περισσότερα: Βιομετρία: Η Τεχνολογία του άμεσου βιοπολιτικού ελέγχου;].
Λαμβάνοντας υπόψη το πόσο εξελιγμένη είναι αυτή η τεχνολογία, την οικονομική άνεση και τεχνογνωσία, σκεφτείτε πόσες κάμερες υπάρχουν γύρω μας στην καθημερινότητα (πχ), πόσες μας βλέπουν ενώ δεν τς βλέπουμε (μέχρι και σε κράνη των μπάτσων υπάρχουν πια), θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως σε έναν καπιταλιστικό κόσμο, η ηθική δεν έχει καμία θέση και η κάθε αναφορά σε αυτήν είναι επιφανειακή και για σκοπούς. Τα γκάτζετ των μπάτσων στις ταινίες του Χόλιγουντ δεν είναι σενάριο, μα πραγματικότητα. Η τεχνολογία της “επαυξημένης πραγματικότητας” (augmented reality) – τεχνολογία που εφαρμόζεται στα κράνη των πιλότων από τη δεκαετία του 1980.
Άραγε πόσο “αναρχικό” (με την απόδοση που δίνουν ΜΜΕ, εξουσία και αστικό κατεστημένο στο όρο) φαίνεται τώρα σε αρκετούς/ες, αυτό το αρθρο (του 2013);: [Ορισμένες βασικές αρχές αντιπαρακολούθησης].
Έχοντας ως δεδομένο πως 100% ηλεκτρονική ασφάλεια δεν υπάρχει – και ο αδύναμος κρίκος σε αυτό είναι κατά κανόνα ο ανθρώπινος παράγοντας, και όχι τεχνικοί – μαζί με τα δεδομένα ως γεγονός, πως ήδη υπάρχουν τεράστιες βάσεις προσωπικών δεδομένων με άπειρες λεπτομέρειες στα χέρια αρκετών ιδιωτών και πως ηλεκτρονικές βάσεις επίσης έχει (και δημιουργεί αυτό το διάστημα) και το κράτος και αυτές οι βάσεις διαρρέουν όπως έχουμε δει να συμβαίνει περισσότερες από μία φορά, συν το ότι αυτές οι βάσεις συλλέγονται και υπάρχουν λογισμικά στοιχειοθέτησης.
Επίλογος
Με όλα τα πιο πάνω, ελπίζουμε να έγινε αντιληπτό πως οι εταιρείες θα κάνουν τα πάντα για να να νοιώθουν πιο ασφαλείς γνωρίζοντας όσο το δυνατόν περισσότερα για εμάς. Αυτό άλλωστε τους δίνει και μια μορφή ελέγχου επάνω μας. Το ίδιο ακριβώς θέλει και η (κάθε) εξουσία η οποία εναρμονίζεται διαχρονικά με τα οικονομικά συμφέροντα.
Είναι επίσης γεγονός πως αυτές οι τηλεφωνικές και άλλου είδους (πχ με mail) ενοχλήσεις για προσφορές κλπ, άσχετα αν είναι αληθινές ή όχι, γίνονται και και το ψάρεμα στοιχείων, για παράδειγμα, ας πούμε πως έχετε μετακομίσει, έχετε αλλάξει τηλέφωνα, και έτσι δεν έχετε για κάποιο διάστημα ενοχλήσεις από την τράπεζα και τις εισπρακτικές που λένε ότι τους χρωστάτε.
Μέχρι που κάποια στιγμή χτυπάει το κινητό σας, για να σας κάνουν μια “εκπληκτική προσφορά” (πχ: ένα συμβόλαιο τηλεφωνίας internet, συνδρομητικής και δορυφορικής τηλεόρασης, χωρίς καμία επιβάρυνση για τον εξοπλισμό και την τοποθέτησή του. με bonus δώρο 1 πάπλωμα, 1 τετραπέρατη σήτα και 10 πακέτα μακαρόνια), με μόλις 39.99€ και με τους 3 πρώτους μήνες δωρεάν.
Όλο αυτό λοιπόν, σας έκανε “κούκου”, άλλωστε όπως σας είπε και η/ο τηλεπωλήτρια/τής” η προσφορά ισχύει για εσάς και μ-ό-ν-ο για εσάς”, αλλά “έχει περιορισμένο χρόνο απάντησης, μόλις 1 ώρα ακόμα”, συμφωνήσατε και δώσατε τα πλήρη στοιχεία σας.
Μόλις κάνατε την διαρροή μόνοι/ες σας. Είπαμε πιο πάνω το το εύρος των… δραστηριοτήτων τους και έτσι, αν κάποιο καιρό αργότερα σας καλέσουν από την εισπρακτική “Τάδε” ή από το νομικό τμήμα της “Κάποιας” τράπεζας, μάλλον δεν θα πρέπει να εκπλαγείτε, ούτε να απορήσετε πού βρήκαν τα στοιχεία σας.
Συνδυάστε και όλα τα υπόλοιπα που αναφέρθησαν, σκεφτείτε την εξελιγμένη τεχνολογία και την (ανασφαλή) ηλεκτρονική εποχή μας, ζυγίστε την κοινωνική κατάσταση που επικρατεί και λογαριάστε το αποτέλεσμα.
Ελπίζουμε να βοηθήσανε τα παραπάνω και να έγινε κατανοητό ένα ζήτημα που είναι και σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα ώστε να μπείτε και σε κάποιες άλλες διεργασίες σκέψης, τακτικής και αντιμετώπισης.
