Matchstick Men (2003). Επαγγελματίες Απατεώνες

• Σκηνοθεσία: Ridley Scott
• Ηθοποιοί: Nicolas Cage, Sam Rockwell, Alison Lohman, Bruce Altman, Fran Kranz, Bruce McGill
• Διάρκεια: 116 λεπτά
• Ελληνικός τίτλος: Επαγγελματίες Απατεώνες
• Ημερομηνία κυκλοφορίας: 2 Σεπτεμβρίου 2003
• Παραγωγή: Warner Bros
• Προϋπολογισμός ταινίας: 62 εκατομμύρια δολάρια
• Ακαθάριστα έσοδα: 65 εκατομμύρια δολάρια

Τελικά από μικρές (και λιγο-διαφημισμένες) ταινίες έρχονται οι πιο ευχάριστες εκπλήξεις. Σε αυτή ακριβώς την κατηγορία ανήκει η περίπτωση του Matchstick Men. Μέσα στον πανικό των –βοήθειά μας- blockbusters, να ένα αξιόλογο φιλμ που θα σας κάνει να γελάσετε πολύ περισσότερο από το Bruce Almighty και να δεθείτε με τους χαρακτήρες του σε μεγαλύτερο βαθμό απ΄ ότι με τους Πειρατές. Και δεν είναι τυχαίο, όταν στους ρόλους συναντάμε τα ονόματα του Cage και του Rockwell, στο τιμόνι τον Riddley Scott και κάπου στο βάθος τον Robert Zemeckis. Για να πιάσουμε όμως τα πράγματα από την αρχή…

Ο Roy (Nicolas Cage) είναι ένας αρτίστας. Όχι ζωγραφικής, όχι γλυπτικής, αλλά ένας καλλιτέχνης της απάτης, με συνεργό του τον Frank (Sam Rockwell). Είναι όμως και ένας άνθρωπος που πάσχει από κάποιου είδους νευρικής διαταραχής, με αποτέλεσμα να έχει εμμονή με την καθαριότητα και ένα σωρό από μανίες, φοβίες και τικ.

Ένας πραγματικά ιδιόμορφος χαρακτήρας για το συγκεκριμένο … επάγγελμα. Η γυναίκα του Roy τον εγκατέλειψε πριν 14 χρόνια, όντας έγκυος, και έκτοτε δεν είχαν καμία επαφή. Τα πράγματα όμως έρχονται έτσι ώστε η έφηβος κόρη του, Angela (Alison Lohman), μπαίνει στη ζωή του Roy, ανακαλύπτοντας ποιος είναι στην πραγματικότητα, αλλά και σε ποιον έχει … μοιάσει!

Αυτή λοιπόν είναι η ιστορία της ταινίας. Λίγο πολύ θα αναγνωρίσετε στοιχεία της από άλλες παραγωγές, όπως το Ocean’s Eleven, το Confessions of a Dangerous Mind ή ακόμη και το Bandits. Όχι δεν με συγκίνησε από άποψη πρωτοτυπίας, χωρίς αυτό να σημαίνει φυσικά ότι το σενάριο δεν στέκει ως έχει. Άξια αναφοράς είναι όμως η υπέροχη ισορροπία που καταφέρνει να διατηρήσει καθόλη τη διάρκειά του φιλμ. Μια ισορροπία ανάμεσα στα στοιχεία χιούμορ, γέλιου και συγκίνησης, τρυφερότητας.

Δεν υπάρχει κανένα κομμάτι του έργου όπου επικρατεί μόνο κάποιο από αυτά τα συστατικά, καθώς η εναλλαγή με την επόμενη σκηνή ή το επόμενο χαρακτηριστικό στην ίδια σκηνή έρχεται αμέσως. Και αυτό γίνεται με έναν τρόπο που κάθε άλλο παρά κουράζει ή ενοχλεί. Ωστόσο, θα κάνω μια παρένθεση στο σημείο αυτό, μιας και θα ήθελα να αναφέρω ότι σκηνοθετικά η εναλλαγή αυτή είναι κάποιες φορές απότομη: για παράδειγμα σε κάποια σκηνή βλέπουμε τον Roy και την Angela συγκινημένους και μετά από πέντε δευτερόλεπτα τα πρόσωπά τους να έχουν αλλάξει εντελώς, σαν μην έχει συμβεί τίποτα.

Δεν ξέρω κατά πόσο ήταν επιλογή του Scott να κάνει πιο σφιχτό το μοντάζ σε αυτές τις περιπτώσεις ή αν πρόκειται απλά για μικρές ατέλειες του έργου. Όπως και να χει, οι σκηνές αυτές είναι μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού και ίσως να ενοχλήσουν μόνο τους πιο παρατηρητικούς από εσάς.

Κλείνοντας την παρένθεση και επιστρέφοντας στο σενάριο, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι το έντονο κωμικό στοιχείο που υπάρχει πηγάζει πρωτίστως από τους ίδιους τους χαρακτήρες και κατά δεύτερο λόγο από τις καταστάσεις στις οποίες μπλέκονται. Χαρακτηριστικό που βλέπουμε αντιστραμμένο σε άλλες ταινίες, όπως για παράδειγμα στο Catch Me If You Can. Ωστόσο αυτό δικαιολογείται, αφού όλη η ταινία οδηγείται από τους ίδιους τους χαρακτήρες και την πολύ όμορφη εξέλιξη που έχουν κατά τη διάρκειά της.

Το πόσο καλοδουλεμένη είναι η ιστορία φαίνεται και από το ότι δεν υπάρχει τίποτα που να … «προμηνύει» το φινάλε της. Το οποίο βέβαια δεν μπορώ να πω ότι με ταρακούνησε όσο θα έπρεπε, υπήρχε κάτι που δεν ταίριαζε σωστά. Επιτρέψτε μου όμως να μην αναφερθώ στους πιθανούς λόγους γι΄ αυτή την εντύπωσή μου στα πλαίσια αυτής της κριτικής, καθώς ο κίνδυνος των spoilers καραδοκεί.

Ο Scott από την πλευρά του, και αν εξαιρέσουμε το μικρό παραπάτημα που ανάφερα παραπάνω, έχει κάνει εξαιρετική δουλειά. Ομολογουμένως, το Matchstick Men διαφοροποιείται από άλλες του ταινίες, όμως κάποια χαρακτηριστικά του σκηνοθέτη δίνουν και πάλι το παρόν τους.

Θα παρατηρήσετε ότι και εδώ αρέσκεται να παίζει με τη φωτογραφία (όχι τόσο έντονα βέβαια όσο άλλες φορές), δίνοντας σε μερικά σημεία πιο φωτισμένες, πιο λαμπρές εικόνες. Τα close-ups γίνονται συχνότερα όταν η ιστορία γέρνει προς την πλευρά της τρυφερότητας και γενικά η όλη του σκηνοθεσία επικεντρώνεται περισσότερο στους χαρακτήρες και σε αυτά που αισθάνονται. Και στο ίδιο πλαίσιο, η δουλειά που έχει κάνει για να αναδείξει την νευρικότητα του Roy είναι εκπληκτική. Tα πλάνα, η κάμερα, το μοντάζ ακολουθούν κατά κάποιο τρόπο τις φάσεις της νευρικότητας του πρωταγωνιστή.

Όταν ο Roy εκδηλώνει στο μέγιστο τη διαταραχή του, η κάμερα βρίσκεται σχεδόν κολλημένη στο πρόσωπό του και η μία εικόνα διαδέχεται την άλλη με απότομο, ακανόνιστο τρόπο. Πραγματικά ο θεατής αισθάνεται, ζει το στρες του Roy στις συγκεκριμένες στιγμές.

Όπως θα πρέπει να γίνεται σε όλες τις ιστορίες που βασίζονται σε χαρακτήρες, οι ηθοποιία επιβάλλεται να είναι ανωτέρου επιπέδου. Και πράγματι το πρωταγωνιστικό τρίδυμο δίνει εκπληκτικές ερμηνείες. Ο Cage είναι … απερίγραπτος! Είναι η δεύτερη συνεχόμενη ταινία του που η ερμηνεία του επιτέλους επανέρχεται στην ποιότητα που του χάρισε το Oscar στο Leaving Las Vegas (και ναι αναφέρομαι στο περσινό Adaptation, το οποίο ακόμη και αν δε σας άρεσε –από όσο κρίνω από το Forum μας, είστε το 99,99% των σινεφίλ- θα πρέπει να παραδεχτείτε την άψογη εμφάνισή του σε αυτό). Τα τικ, η νευρικότητα, το άγχος, αλλά και η σιγουριά, η επαγγελματικότητα που δίνει στον χαρακτήρα του είναι υπέροχα.

Όμως και στις σκηνές που αναλαμβάνει το ρόλο του πατέρα βρίσκεται πολλά σκαλοπάτια πάνω από το απλανές, κενό βλέμμα που τον είχαμε συνηθίσει να έχει σε κάποιες παραγωγές μερικά χρόνια πριν.

Ο Rockwell από την άλλη, ίσως γιατί ο χρόνος επί της οθόνης είναι πιο περιορισμένος, δεν καταφέρνει να κλέψει την παράσταση, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι παίζει άσχημα, θυμίζοντας κάτι από Brad Pitt στο Ocean’s Eleven. Τέλος εντυπωσιακή είναι η Lohman, στο ρόλο της 14χρονης κόρης του Roy. Η … 24χρονη ηθοποιός «επιβάλλει» την εικόνα της εφήβου σε κάθε σκηνή, σε τέτοιο βαθμό που ειλικρινά εξεπλάγην όταν διάβασα την πραγματική της ηλικία στο βιογραφικό της.

Συμπερασματικά, χωρίς να μένει αξιομνημόνευτο, το Matchstick Men είναι μια ταινία που αξίζει τις δυο ώρες που θα της αφιερώσετε. Έχει μια υπέροχη ισορροπία κωμικών και συγκινησιακών στοιχείων, χαρακτήρες με βάθος, ωραίους ρυθμούς, αλλά το σημαντικότερο: σας δίνει την ευκαιρία να απολαύσετε έναν Nicolas Cage ξανά με όλες του τις δυνάμεις. Θα ήταν άραγε παράτολμο να κάνω λόγο για υποψηφιότητα και στα φετινά Βραβεία της Ακαδημίας;

Δείτε παρακάτω το τρέιλερ της ταινίας Matchstick Men (2003). Επαγγελματίες Απατεώνες.