Oliver Twist (2005). Όλιβερ Τουίστ

Πληροφορίες

• Είδος: Δραματική ταινία
• Σκηνοθεσία: Roman Polanski
• Ηθοποιοί: Ben Kingsley, Barney Clark, Jamie Foreman, Harry Eden, Leanne Rowe
• Διάρκεια: 130 λεπτά
• Ημερομηνία κυκλοφορίας: 11 Σεπτεμβρίου 2005
• Ελληνικός τίτλος: Όλιβερ Τουίστ
• Παραγωγή: Columbia Pictures
• Προϋπολογισμός ταινίας: 60 εκατομμύρια δολάρια
• Ακαθάριστα έσοδα: 42 εκατομμύρια δολάρια

Σαφώς και δεν μπορεί να συγκρίνει κανείς την προηγούμενη ταινία του Roman Polanski, The Pianist, με τον Oliver Twist. Οι δύο αυτές ιστορίες όμως φέρουν παραλληλισμούς που ο σκηνοθέτης συνετά εκμεταλλεύεται και πραγματεύεται με στόχο τον συναισθηματισμό του κοινού του. Στον ‘Oliver’ το ορφανό αγόρι που ζει στην επικίνδυνη πόλη, εξαρτιέται για την επιβίωση του από τους ανθρώπους που του φέρονται τόσο άσχημα. Στον Πιανίστα, ο εβραίος ήρωας του Ολοκαυτώματος ‘σώζεται’ την κατάλληλη στιγμή από τον Γερμανό στρατιώτη. Αν και οι ήρωες και στις δύο περιπτώσεις ωφελούνται από την καλοσύνη των ξένων, είναι η παρέμβαση των ‘κατακτητών’ τους που τους σώζει τη ζωή.

Ο Oliver είναι γύρω στα 10 όταν εισέρχεται στον κόσμο του Fagin και των νεαρών πορτοφολάδων που δουλεύουν γι’ αυτόν, και εκεί ξεκινάνε όλα. Η ιστορία, όπως πολλές του Dickens, επικεντρώνεται στον νεαρό χαρακτήρα που γίνεται έρμαιο των αποφάσεων των ενηλίκων, και είναι σε αυτούς τους «φέροντες την ευθύνη» χαρακτήρες που ο σκηνοθέτης απονέμει το φορτίο του.

Κομμάτια καλά δεμένα, με αέρα συχνά θεατρικό, συναθροίζονται σε αυτό το αρκετά κλασσικό και δίχως σπαρταρίσματα έργο, το άγγιγμα στο οποίο αφήνει ο Polanski δε γίνεται εύκολα αντιληπτό. Και πράγματι εκείνο που περισσότερο απουσιάζει από αυτή τη μεταφορά είναι το συναίσθημα. Για την ακρίβεια, η εναλλαγή του συναισθήματος, εκείνη που κάνει το θεατή να συμπονεί, να χαίρεται, να οργίζεται και τελικά να παθιάζεται και να ταυτίζεται με τους χαρακτήρες ή τις πράξεις τους.

Ο Polanski όμως ανοίγει τα χαρτιά του από την αρχή της ταινίας, μας δείχνει ότι αυτό είναι το κλίμα της, το ύφος της, αυτό το συναίσθημα αποπνέει και σταματάει εκεί. Ελάχιστες στιγμές καταφέρνει να δώσει κάτι διαφορετικό ή κάτι παραπάνω από αυτό που από την αρχή έχει ορίσει ότι θα μεταδίδει. Οι αργοί ρυθμοί και η έλλειψη ρυθμού φαίνονται εντονότερα στο τελευταίο μέρος της ιστορίας, όπου η επιστροφή στον Fagin, ο ρόλος της Nancy και η εκδίωξη του Sykes, καταγράφονται με αδικαιολόγητα αργό τρόπο. Και ο θεατής μένει να προσδοκά έστω τη συναισθηματική κορύφωση, τη λύτρωση, που τελικά δε θα μπορέσει να έρθει.

Σε γενικές γραμμές βέβαια η ταινία μένει πιστή στην ιστορία του βιβλίου, με μοναδικό εχθρό της τον χρόνο, που σαφώς ήταν ο λόγος που η υπόθεση απλοποιήθηκε και απουσιάζει μια πιο λεπτομερής ανάπτυξη των σχέσεων των χαρακτήρων. Αντίθετα με τον Fagin του βιβλίου, όπου η σχέση του με τον πιτσιρικά Oliver εμβαθύνεται και αναπτύσσεται διεξοδικά μέσα από μία αλληλένδετη συνοχή γεγονότων, που φέρνουν τους δύο χαρακτήρες να νοιάζονται ο ένας για τον άλλο, στην οθόνη η μετάφραση της σχέσης αυτής διώκεται από τη διάρκεια της ταινίας. Δεν της αφήνει χώρο να αναπνεύσει και να χτιστεί σε γερά δομημένα θεμέλια, με αποτέλεσμα στο τέλος να παρουσιάζεται σαν δεδομένο κάτι που ο θεατής αδυνατεί να δικαιολογήσει και δεν μπορεί να δεθεί συναισθηματικά μαζί του.

Σκηνογραφικά η ταινία είναι μία οπτασία και σε συνδυασμό με άψογα πλάνα και φωτισμούς φτιάχνουν ένα βιώσιμο κλίμα για τους ήρωές μας, οι οποίοι ερμηνευτικά είναι περισσότερο δραστήριοι και παραστατικοί απ’ όσο θα τους φανταζόταν κανείς στις σελίδες του βιβλίου. Τεράστιο ατού της ταινίας ο Fagin του Ben Kingsley, ο οποίος προσθέτει την ανάλογη πολυσυνθετότητα του χαρακτήρα του από σκηνή σε σκηνή περισσότερο με το βλέμμα παρά με το λόγο.

Το ‘κακό’ όμως μας έρχεται υπό τη μορφή του Bill Sykes, ενός χαρακτήρα που ηθικά βρίσκει το τέλος του σε ένα κόσμο που επιτρέπει την ύπαρξη τέτοιων ανθρώπων. Από την πλευρά του ο Jamie Foreman, εμποτίζει τον χαρακτήρα του με στοιχεία ενός αμείλικτου και άσπλαχνου χωρίς αισθήματα ανθρώπου – μία ενδιαφέρουσα και σαφώς σίγουρη επιλογή. Ο μικρός Barney Clark, δεν θα έλεγα ότι κλέβει την παράσταση, αλλά μας φέρνει ένα Oliver όμορφα καθοδηγημένο σκηνοθετικά, όπου περισσότερο ανταποκρίνεται (αντιδρά) ερμηνευτικά παρά επιδιώκει στο να αποδώσει ένα υπερβολικά αθώο προφίλ όπου εσκεμμένα θα γινόταν αταίριαστο. Στα αρνητικά του έργου θα πρέπει να συγκαταλέξουμε και τη μουσική του Rachel Portman, ο οποίος το ντύνει νωχελικά, ατονικά, σχεδόν απαρατήρητα, συχνά αντιγράφοντας μοτίβα που φέρνουν στο μυαλό το Cider House Rules και το Chocolat.

Σίγουρα ο Oliver Twist του Polanski αποτελεί ένα κομμάτι προς μελέτη, για το πώς ο σκηνοθέτης του Μωρού της Ροζμαρύ και της Chinatown, ακόμα και σε μια τέτοια ηλικία μπορεί να εξελίσσεται και να δουλεύει πάνω σε διαφορετικά είδη ταινιών. Όμως αυτό μπορεί να μην είναι αρκετό για να πείσει ένα κοινό, που αναμενόμενα έχει γίνει απαιτητικό, διεκδικώντας δίκαια το μερίδιο των συναισθημάτων που θα πρέπει να φέρει μια μεταφορά ενός μυθιστορήματος του Dickens και όχι να ικανοποιείται μόνο με ένα εικαστικά λαμπρό αποτέλεσμα.

Δείτε παρακάτω το trailer της ταινίας Oliver Twist (2005). Όλιβερ Τουίστ.