Maurice Jarre: The Emotion And The Strength

Eνορχήστρωση, Σύνθεση και Εκτέλεση Μουσικής: Μaurice Jarre
Κυκλοφορία: Milan Music, 2001
Συνολική Διάρκεια CD: 50 λεπτά (1ο CD) & 71 λεπτά (2ο CD)
Εύρεση CD στην Αγορά: Περιορισμένη

Σκεφτείτε μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές μελωδίες που έχουν γραφτεί στην ιστορία του κινηματογράφου. Μερικές από τις πιο κλασικές ταινίες που σάρωσαν στις υποψηφιότητες και βραβεύσεις των όσκαρ. Σκεφτείτε μουσικά θέματα γεμάτα ρομαντισμό, συναίσθημα και θέματα που πηγάζουν έντονο δυναμισμό: Lawrence of Arabia, Doctor Zhivago, A Passage to India, The Man Who Would Be King, Ghost, Witness, Grand Prix… η μουσική όλων αυτών των ταινιών ήταν πόνημα του μεγάλου Γάλλου μουσικού δημιουργού Μaurice Jarre.

Το ιδιαίτερο στυλ σύνθεσης με το οποίο καθιερώθηκε ο Μaurice Jarre επηρέασε και μορφοποίησε τη μουσική της έβδομης τέχνης για πάνω από 40 χρόνια. Η συμπάθειά του στα έγχορδα και κρουστά όργανα της ορχήστρας είναι κάτι που γρήγορα διαπιστώνει κανείς ακούγοντας τη μουσική του. Έγχορδα που αποπνέουν μια αίσθηση συναισθηματικής πληρότητας. Κρουστά που ορίζουν το ρυθμό και την ένταση με κατηγορηματικό τρόπο. Αυτή είναι η μουσική του Μaurice Jarre, μια απόλαυση που έχει προσωπικότητα τόσο εκλεκτή και αριστοκρατική.

Η μουσική του Μaurice Jarre, θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι ένα είδος πολυτελείας στην ελληνική αγορά CDs. Ελάχιστα soundtracks ταινιών του κυκλοφορούν με αποτέλεσμα μια συλλογή με τη μουσική του να αποτελεί την ιδανική λύση για μια περίληψη της προσφοράς του στην κινηματογραφική μουσική. Η συλλογή με την οποία θα ασχοληθούμε έχει την πολύ εύστοχη ονομασία “The Emotion and the Strength”.

Οι λέξεις “emotion (συναίσθημα)” και “strength (δύναμη)” αποτελούν τους προσδιοριστικούς παράγοντες της μουσικής του Μaurice Jarre. Πρόκειται για δύο CDs που περιλαμβάνουν τους κυριότερους σταθμούς στη μακρά πορεία του συνθέτη. Από τις άγνωστες ταινίες (The Tin Drum) μέχρι τα κλασικά δημιουργήματα (Lawrence of Arabia, Doctor Zhivago), η μουσική του ήταν διαρκώς παρούσα δίνοντας ταυτότητα στις ταινίες.

Πίνακας περιεχομένων

Πρώτο CD

H εισαγωγή γίνεται με το ακυκλοφόρητο μέχρι σήμερα fanfare που έγραψε ο συνθέτης για το Εθνικό Θέατρο του Παρισιού το 1997, ένα αδιάφορο και μονότονο κομμάτι που βασίζεται αποκλειστικά σε τρομπέτα. Η παρουσία του στην πρώτη θέση στο CD δικαιολογείται μόνο για λόγους δομής.

Και μπαίνοντας στην κινηματογραφική μουσική του συνθέτη, η αρχή είναι άκρως δυναμική με το “Overture” από την ταινία “Grand Prix”. Ο συνδυασμός κρουστών και πνευστών αποδίδει άριστα την ένταση ενός ράλι αυτοκινήτου. Η χρήση του ήχου ενός αγωνιστικού αυτοκινήτου που τρέχει με ιλλιγγιώδη ταχύτητα στο κέντρο περίπου του κομματιού, δίνει ανάγλυφα την ταυτότητα της ταινίας.

Η ταινία “Witness” του Peter Weir ήταν από εκείνες της δεκαετίας του ’80 που είχαν ηλεκτρονική μουσική συνοδεία. Ενώ ο Μaurice Jarre ήταν γνωστός μέχρι τότε για τις μεγάλες ορχηστρικές του συνθέσεις, ξαφνικά άλλαξε στυλ σύνθεσης και έφτασε στο σημείο να χρησιμοποιεί αποκλειστικά ηλεκτρονική μουσική στις περισσότερες ταινίες που αναλάμβανε τη δεκαετεία του ’80. Αυτό μείωσε δραματικά την ακουστικότητα της μουσικής του εκτός των ταινιών.

Ωστόσο, το ευχάριστο είναι πως το κομμάτι “Building the Barn” από την ταινία “Witness” όπως και τα “End Credits” της ταινίας “Gorillas in the Mist” (άλλη μία ταινία με ηλεκτρονική μουσική) έχουν απολύτως ορχηστρικές εκτελέσεις. Η υπεροχή της ορχήστρας έναντι της ηλεκτρονικής μουσικής είναι δεδομένη. Οι ορχηστρικές εκτελέσεις δια χειρός Μaurice Jarre δίνουν άλλη διάσταση σε αυτά τα δύο όμορφα και συναισθηματικά θέματα.

Η πιο αδιάφορη μουσική που φιλοξενείται στο πρώτο CD είναι η σουίτα από την άγνωστη ταινία “The Tin Drum” (όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας 1979). Ο χιουμοριστικός ρυθμός της δε δένει με τα υπόλοιπα κομμάτια του CD και ιδιαίτερα με το αμέσως προηγούμενο και επόμενο κομμάτι. Αποτελεί το μοναδικό κομμάτι από το CD που θα ομόρφαινε το σύνολο αν δεν υπήρχε.

Το επόμενο κομμάτι είναι από την ταινία “Ghost”, το soundtrack της οποίας είχε σημειώσει μεγάλη εμπορική επιτυχία λόγω του τραγουδιού “Unchained Melody” του Alex North. Το ρομαντικό θέμα του Μaurice Jarre αδικήθηκε και δεν έτυχε τόσο πλατειάς αποδοχής όσο το τραγούδι. Αυτό, όμως, δε μειώνει καθόλου την ομορφιά του και τον γνήσιο ρομαντισμό που χαρακτηρίζει κάθε νότα του.

Το western είναι ένα κινηματογραφικό είδος που τίμησε ιδιαίτερα ο Μaurice Jarre με το μουσικό του άγγιγμα. Τα soundtracks όλων των western ταινιών του ήταν πάντοτε ιδιαίτερα ευχάριστα με χαρακτηριστικά θέματα. Ένα από αυτά είναι το “Main Title” της ταινίας “Villa Rides”, που διαφοροποιείται σε σχέση με τα υπόλοιπα κομμάτια του CD. Δεν χρειάζονται περισσότερες συστάσεις για να καταλάβει κανείς το βαθμό επιτυχίας που είχε αυτή η μουσική μέσα στην ταινία.

Εξάλλου, τα western ήταν ταινίες για τις οποίες έγραφε μουσική ο συνθέτης με μεγάλη άνεση και ευχαρίστηση. Περνώντας και πάλι σε κάτι διαφορετικό, το εντυπωσιακό φινάλε της ταινίας “Dead Poets Society” δίνεται με το κομμάτι “Keating’s Triumph”. Όσοι τρέφουν μια συμπάθεια για τις γκάιντες θα συμπαθήσουν ιδιαίτερα αυτό το κομμάτι μιας και ο συνθέτης χρησιμοποίησε συνολικά 14 από αυτές για τις ανάγκες εκτέλεσης του κομματιού.

Η ταινία “Sunshine” (1999) ήταν η προτελευταία κινηματογραφική παραγωγή για την οποία έγραψε μουσική ο 79χρονος συνθέτης (η τελευταία ήταν το 2000 και ακούει στο όνομα “I Dreamed of Africa”). To θέμα της ταινίας δείχνει πως όσο κι αν μεγαλώσει ένας συνθέτης (ή όσα χρόνια κι αν γράψει μουσική), αν έχει αστείρευτο ταλέντο αυτό θα τον συνοδεύει πάντα και πολύ συχνά θα εκδηλώνεται. Με μια θέση στο top-5 των καλύτερων θεμάτων του συνθέτη, το κομμάτι που παρουσιάζεται από την ταινία εδώ είναι το τελευταίο από το soundtrack της και η σωστή του ονομασία είναι “The Sonnenscheins” και όχι “Sunshine”.

Ενώ το “Sunshine” έχει την ορχηστρική έκδοση του θέματος, το “The Sonnenscheins” περιλαμβάνει ακριβώς το ίδιο θέμα με τη συνοδεία soprano και χορωδίας δίνοντας μια μαγική ανύψωση στη μοναδική σύνθεση. Από τις ελάχιστες φορές που χρησιμοποιεί φωνητικά στη μουσική του ο συνθέτης, το κομμάτι από την ταινία “Sunshine” δίκαια πρέπει να θεωρείται από τις ωραιότερες συνθέσεις του. Το κλείσιμο του κομματιού είναι από τα πιο επικά που έχετε ακούσει, η ορχήστρα δείχνει τόσο ενθουσιώδης όσο λίγες φορές σε αυτό το CD.

Κλείνοντας την αναλυτική παρουσίαση του πρώτου CD, έχουμε την σουίτα από την ταινία “Doctor Zhivago”, το δεύτερο όσκαρ του Maurice Jarre. H σχεδόν δεκάλεπτη σουίτα καλύπτει τις σημαντικότερες στιγμές από τη μουσική της ταινίας και φυσικά περιέχει ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα θέματα στην ιστορία του κινηματογράφου, το “Lara’s Theme”.

Ένα θέμα που προσδιόρισε την ατμόσφαιρα της ταινίας με τις διάφορες παραλλαγές του κατά τρόπο μοναδικό. Συναισθηματικό πλην όμως όχι υπερβολικά γλυκό, με την απαραίτητη δόση δράματος και πίκρας. To χρονικό περιθώριο που είχε στη διάθεσή του ο συνθέτης για να γράψει τη μουσική της ταινίας ήταν μόλις 6 εβδομάδες, όσες ακριβώς ήταν και οι εβδομάδες που παρέμεινε το soundtrack στην κορυφή των πωλήσεων κατορθώνοντας το ακατόρθωτο: να ξεπεράσει στις πωλήσεις ακόμη και τους Beetles!

Η ταινία αποτελεί τη δεύτερη συνεργασία του συνθέτη με τον σκηνοθέτη Sir David Lean, μία από τις πιο σημαντικές συνεργασίες σκηνοθέτη – συνθέτη στο Hollywood. Για την εκτέλεση της μουσικής χρειάστηκε να επιστρατευθεί μία από τις μεγαλύτερες ορχήστρες που χρησιμοποιήθηκαν ποτέ για ταινία: 110 μέλη – χρήστες αμιγώς ορχηστρικών οργάνων, 24 μπαλαλάικες και 24 μέλη χορωδίας.

Το “Lara’s Theme” αγαπήθηκε από το κοινό ανά τον κόσμο και μπορεί με διαφορά να θεωρηθεί ως το πιο γνωστό θέμα που έγραψε ο Maurice Jarre με αμέτρητες εκτελέσεις από επαγγελματίες μουσικούς μέχρι και πλανόδιους οργανοπαίκτες. Ο ίδιος ο συνθέτης έχει δηλώσει: “I’ve heard a guitar player on a gondola in Venice playing Lara’s Theme. I’ve heard street musicians with primitive instruments in Central Africa playing Lara’s Theme. These are the moments that make my life a pleasure!”

Δεύτερο CD

O πρόλογος του δεύτερου CD είναι η ενδιαφέρουσα σουίτα με δυνατές και ήρεμες στιγμές από την ταινία “The Man Who Would Be King” με τους Michael Caine και Sean Connery. Στη συνέχεια, ακολουθεί μια σουίτα από την τελευταία συνεργασία David Lean και Maurice Jarre που χάρισε στο συνθέτη το τρίτο και τελευταίο του όσκαρ. Εξαιρετική η παρουσίαση της μουσικής από την ταινία “A Passage to India”. Μερικές από τις πιο σημαντικές στιγμές της καριέρας του Jarre βρίσκονται διάσπαρτες εδώ.

Άλλα δύο soundtracks της δεκαετίας του ’80 με ηλεκτρονική μουσική ήταν τα “The Year of Living Dangerously” και “Fatal Attraction” (Oλέθρια Σχέση). Η ορχηστρική τους εκτέλεση είναι ικανοποιητική, όμως, μόνο στη σουίτα από την ταινία “Fatal Attraction” καταλήγει σε ένα στέρεο και αρκετά καλό θέμα. Στην περίπτωση του “The Year of Living Dangerously” δεν υπάρχει η μελωδία που θα δώσει γοητεία στη σουίτα.

Αντί για την παρουσία θέματος, αυτό που ακούμε είχε ως σκοπό την απλή διαμόρφωση ατμόσφαιρας παρά να δώσει θεαματική υποστήριξη στην εικόνα. Συνεπώς, η σουίτα από την ταινία του Peter Weir “The Year of Living Dangerously” είναι το λιγότερο ενδιαφέρον κομμάτι από το δεύτερο CD. Αντίθετα, η σουίτα από την Ολέθρια Σχέση είναι όμορφη, ρομαντική, γλυκιά και έχει ευαίσθητη ψυχή. Όσο περνούν τα λεπτά γίνεται και πιο ενδιαφέρουσα.

Μία από τις πιο πρόσφατες δουλειές του συνθέτη ήταν για την ταινία “Shadow of the Wolf” (1992). Aκόμη ένα κομμάτι όπου πρωταγωνιστούν τα κρουστά και τα πνευστά (κυρίως κόρνες) και συνθέτουν ένα εκρηκτικό σύνολο. Στον αντίποδα, η πιο ρομαντική πλευρά της μουσικής του Maurice Jarre δίνεται στο κομμάτι από την ταινία “A Walk in the Clouds”.

Τα έγχορδα δίνουν μια αέρινη αίσθηση και η κιθάρα συμπληρώνει με ζεστό τρόπο τον υπερβάλλοντα ρομαντισμό. Η λιγότερο γνωστή συνεργασία Lean & Jarre ήταν για την ταινία “Ryan’s Daughter”. Αν και πρόκειται για το πιο αγαπημένο soundtrack του συνθέτη, σε σύγκριση με τα υπόλοιπα μουσικά προϊόντα της συνεργασίας τους βρίσκεται ένα ποιοτικό σκαλοπάτι πιο χαμηλά.

Παρακάτω συναντάμε τους τίτλους αρχής από το τελευταίο soundtrack που έγραψε ο Maurice Jarre πριν από την απόσυρσή του από το χώρο της κινηματογραφικής μουσικής. Η τηλεοπτική μίνι σειρά “Uprising” (2002) με θέμα τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο είχε την τιμή να συνοδεύεται από την υπέροχη μουσική του συνθέτη με ένα από τα πιο σκοτεινά και επιβλητικά θέματα που έχει γράψει. Εδώ δε θα βρείτε τη μελωδικότητα και το ρομαντισμό που χαρακτηρίζουν τη μουσική του γενικά αλλά τoν ρωμαλέο ρυθμό και τη χαρακτηριστική σφραγίδα του συνθέτη (υπέροχος συνδυασμός πνευστών και κρουστών). Ίσως, το πιο σκοτεινό θέμα που έχει γράψει ο Maurice Jarre!

Πλησιάζοντας προς το τέλος του CD έχουμε τη μουσική για το θρίλερ “Jacob’s Ladder”. Ο πάντοτε ρομαντικός Maurice Jarre δε θα καταφύγει σε τρομακτκές συνθέσεις. Η προσέγγιση θα έχει ως κύριο στοιχείο της τη ρομαντική φλέβα, που όμως δε θα τη συνοδεύει το συναίσθημα παρά μια απαλή ψυχρότητα. Μετά τη σουίτα από τον Λώρενς της Αραβίας (με την οποία θα ασχοληθούμε ευθύς αμέσως), υπάρχει ένα κομμάτι όπου μιλάει ο ίδιος ο συνθέτης για τη μουσική του αλλά δυστυχώς στα Γαλλικά. Στο κλείσιμο, ακούμε το εκπληκτικό waltz από την ταινία “Is Paris Burning?”

Και περνάμε στο πιο κλασικό και γνωστό soundtrack που έχει γράψει ο Μaurice Jarre. Ένα από τα απόλυτα μουσικά αριστουργήματα της έβδομης τέχνης που καθηλώνει τον ακροατή με την επικότητα και το μεγαλείο της σύνθεσης. Η ταινία “Lawrence of Arabia” (1962) ήταν η πρώτη συνεργασία με τον σκηνοθέτη David Lean και το πρώτο όσκαρ για τον συνθέτη.

Η σουίτα που υπάρχει στο CD ξεκινάει με το “Main Title” της ταινίας και κλείνει με το επικό “Overture”, ένα από τα καλύτερα κομμάτια μουσικής όλων των εποχών! Τέτοια μουσική δεν μπορεί εύκολα να περιγραφεί, όταν προκαλεί τέτοιο δέος στον ακροατή – θεατή. Αν υπάρχει κάποιο CD που πρέπει ο καθένας να έχει στην ολοκληρωμένη του μορφή από τις ταινίες που υπάρχουν στη συλλογή, αυτό είναι σίγουρα το soundtrack του “Lawrence of Arabia”!

Κάπως έτσι ολοκληρώνεται μια περίληψη στη μουσική του Maurice Jarre. Ρομαντισμός, γλυκύτατες μελωδίες και επικές στιγμές χαρακτηρίζουν αυτή τη συλλογή που αποτελεί την καλύτερη λύση της αγοράς για όποιον θέλει να πάρει μια ιδέα από τη μουσική του Maurice Jarre.

Οι παραλήψεις είναι ελάχιστες, οι μέτριες συμμετοχές επίσης ελάχιστες. Τα κομμάτια που θα έπρεπε να βρίσκονται στη συλλογή είναι σχεδόν όλα εδώ. Οι εκτελέσεις είναι όλες από τον Maurice Jarre και αρκετές από αυτές είναι από ζωντανές συναυλίες, όπως θα το διαπιστώσετε κι εσείς όταν θα ακούσετε το θερμό χειροκρότημα του κοινού στο τέλος του αντίστοιχου κομματιού. Πρόκειται για μια εξαιρετική συλλογή που αξίζει να έχουν όλοι όσοι αγαπούν τον κινηματογράφο και τη μουσική γενικότερα. Αναζητήστε τη όσο υπάρχει στην αγορά…