Η ραγδαία ανάπτυξη των υπολογιστικών κέντρων τεχνητής νοημοσύνης (AI data centers) έχει ξεπεράσει τις υποδομές του υφιστάμενου ηλεκτρικού δικτύου.
Σε αυτή την κούρσα, η xAI του Elon Musk επιλέγει μια αμφιλεγόμενη λύση: τη χρήση φορητών γεννητριών φυσικού αερίου, οι οποίες λειτουργούν χωρίς την απαραίτητη αδειοδότηση, δημιουργώντας περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα.
Γεννήτριες ως βασική πηγή ενέργειας – Όχι απλώς εφεδρική λύση
Οι γεννήτριες ντίζελ και φυσικού αερίου είναι συνήθης πρακτική στα κέντρα δεδομένων, καθώς εξασφαλίζουν ενεργειακή εφεδρεία σε περιπτώσεις διακοπής ρεύματος. Ωστόσο, το νέο υπολογιστικό κέντρο της xAI κοντά στο Μέμφις, στην Πολιτεία Τενεσί των ΗΠΑ, εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τέτοιες γεννήτριες, λόγω της αυξημένης ενεργειακής ζήτησης που το υφιστάμενο δίκτυο δεν μπορεί να καλύψει.
Σύμφωνα με το περιοδικό Forbes, ο υπερυπολογιστής Colossus της xAI, που διαθέτει 100.000 Nvidia H100 GPUs, λειτουργεί χάρη σε τέσσερις φορητές γεννήτριες φυσικού αερίου, οι οποίες παρέχουν την απαιτούμενη ισχύ.
Αυτή η πρακτική δεν είναι μεμονωμένη. Πολλές εταιρείες που επενδύουν σε υπολογιστικά κέντρα μεγάλης κλίμακας, επιλέγουν φορητές γεννήτριες, αντί να περιμένουν την αναβάθμιση των τοπικών δικτύων ενέργειας, η οποία μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια.
Παράνομη λειτουργία και περιβαλλοντικές επιπτώσεις
Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην περίπτωση της xAI είναι ότι η εταιρεία εγκατέστησε τις γεννήτριες χωρίς να λάβει την απαιτούμενη άδεια από τις αρμόδιες αρχές. Οι εκπομπές ρύπων από τις γεννήτριες αυτές είναι σημαντικά υψηλότερες σε σχέση με τα μόνιμα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας. Ειδικότερα, παράγουν αυξημένα επίπεδα οξειδίων του αζώτου (NOx) και φορμαλδεΰδης, μια ουσία που θεωρείται πιθανώς καρκινογόνος.
Οι τοπικές περιβαλλοντικές υπηρεσίες απαιτούν συγκεκριμένες άδειες για τη λειτουργία τέτοιων γεννητριών, προκειμένου να διασφαλιστεί η προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος. Ωστόσο, η xAI προχώρησε στη χρήση τους χωρίς την προβλεπόμενη έγκριση.
Αίτηση νομιμοποίησης και περαιτέρω επέκταση
Οι πρώτες αναφορές για τη χρήση των γεννητριών από την xAI προέκυψαν τον Αύγουστο του 2024, όταν τοπικά μέσα ενημέρωσης αποκάλυψαν τη λειτουργία τους. Αν και αρχικά θεωρήθηκε ότι πρόκειται για προσωρινή λύση, στη συνέχεια έγινε σαφές ότι η εταιρεία σκόπευε να τις διατηρήσει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Τον Ιανουάριο του 2025, η xAI υπέβαλε αίτηση για τη ρετροδραστική αδειοδότηση των γεννητριών. Παρόλα αυτά, οι υγειονομικές αρχές δεν έχουν ακόμη εγκρίνει τη χρήση τους, γεγονός που όμως δεν έχει εμποδίσει την xAI να συνεχίσει τη λειτουργία τους. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, η εταιρεία σκοπεύει να αυξήσει τον αριθμό των γεννητριών από 4 σε 15, προκειμένου να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες του Colossus.
Η απόφαση αυτή ελήφθη, καθώς ο τοπικός πάροχος ηλεκτρικής ενέργειας δεν μπορεί να προσφέρει την απαιτούμενη ισχύ των 300 MW πριν από την ολοκλήρωση των εργασιών αναβάθμισης του δικτύου. Αυτή τη στιγμή, μπορεί να διαθέσει μόλις 150 MW, με αποτέλεσμα να απαιτείται η χρήση γεννητριών για να καλυφθεί το ενεργειακό κενό.
Ενεργειακή κατανάλωση και κόστος
Οι 15 γεννήτριες που σχεδιάζει να λειτουργήσει η xAI θα μπορούσαν θεωρητικά να καλύψουν τις ανάγκες άνω των 50.000 νοικοκυριών στις ΗΠΑ. Πρόκειται για βιομηχανικές τουρμπίνες SMT130, κατασκευασμένες από την Solar Turbines, οι οποίες παράγουν 16 MW η καθεμία. Αυτές οι γεννήτριες έχουν το μέγεθος μεγάλων κοντέινερ και καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες φυσικού αερίου.
Αν και παρέχουν μια άμεση λύση, η παραγωγή ενέργειας με αυτόν τον τρόπο είναι σημαντικά ακριβότερη από τη χρήση του δημόσιου δικτύου ή ενός μόνιμου ιδιόκτητου ηλεκτροπαραγωγικού σταθμού. Επιπλέον, εταιρείες που νοικιάζουν τέτοιου είδους γεννήτριες έχουν ήδη αυξήσει τις τιμές λόγω της αυξημένης ζήτησης, καθιστώντας την προσέγγιση αυτή ακόμη πιο δαπανηρή.
Ο ρόλος της πολιτικής και των κανονισμών
Ένα επιπλέον ζήτημα είναι η πιθανή χαλάρωση των περιβαλλοντικών κανονισμών από την κυβέρνηση του Donald Trump, η οποία έχει δείξει τάσεις απορρύθμισης σε παρόμοιους τομείς στο παρελθόν. Αν αλλάξουν οι κανόνες για τις εκπομπές φορμαλδεΰδης, η xAI ενδέχεται να αποφύγει την αυστηρότερη κρατική εποπτεία.
Παρόλα αυτά, η εταιρεία έχει τοποθετήσει ένα προαιρετικό σύστημα μείωσης των εκπομπών οξειδίων του αζώτου, επιχειρώντας να ελαχιστοποιήσει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Ωστόσο, η χρήση προσωρινών λύσεων όπως οι φορητές γεννήτριες, φαίνεται να γίνεται νέα κανονικότητα για τις επιχειρήσεις τεχνητής νοημοσύνης, ανεξάρτητα από το οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος.
Συμπέρασμα
Η xAI του Elon Musk επιλέγει να παρακάμψει τους παραδοσιακούς ενεργειακούς κανόνες, στηριζόμενη σε μια προσωρινή αλλά υπερβολικά ρυπογόνα και ακριβή λύση. Ενώ η τεχνητή νοημοσύνη απαιτεί τεράστιες ενεργειακές υποδομές, οι τρόποι με τους οποίους αυτές εξασφαλίζονται θα συνεχίσουν να εγείρουν ηθικά, περιβαλλοντικά και νομικά ερωτήματα στο άμεσο μέλλον.
