Lawrence of Arabia (soundtrack)

30 Απριλίου 2022

486

Πίνακας περιεχομένων

Πληροφορίες

Σύνθεση Μουσικής: Maurice Jarre
Εκτέλεση Μουσικής: Tony Bremner
Κυκλοφορία CD: Silva Screen Records
Συνολική Διάρκεια CD: 51 λεπτά
Έτος κυκλοφορίας: 2000
Εύρεση CD στην Αγορά: Περιορισμένη
Είδος Tαινίας: Επική, Βιογραφική

Από την πρώτη χρησιμοποίηση της μουσικής στον κινηματογράφο μέχρι τις μέρες μας, το ταξίδι ήταν μακρύ. Περίπου 80 χρόνια μουσικής για τη μεγάλη οθόνη, μέσα στα οποία διαμορφώθηκαν τάσεις, επικράτησαν τεχνικές, εισήχθησαν νέες διαδικασίες και τρόποι προσέγγισης με αφορμή τον ένα συνθέτη ή τον άλλο. Διαβαίνοντας το μακρύ αυτό μονοπάτι, υπήρξαν αρκετοί σταθμοί στην ιστορία της μουσικής για τον κινηματογράφο. Στην κριτική αυτή θα μας απασχολήσει ένας τέτοιος σημαντικός σταθμός: η μουσική της ταινίας Lawrence of Arabia, σκηνοθεσίας Sir David Lean, ο οποίος εμπιστεύθηκε το μουσικό αισθητήριο του συνθέτη Maurice Jarre για τις ανάγκες της ταινίας του.

Γράφοντας αρκετά χρόνια μουσική για μικρότερες παραγωγές στη χώρα του, ο Γάλλος συνθέτης δεν ήταν η πρώτη επιλογή της παραγωγής για τη μουσική του Lawrence of Arabia. Η ταινία ήταν μία από τις μεγαλύτερες και πιο χρονοβόρες παραγωγές όλων των εποχών, οπότε η αρχική σκέψη του παραγωγού Sam Spiegel ήταν να προσληφθούν όχι ένας, ούτε δύο αλλά τρεις συνθέτες για να φέρουν σε πέρας το πράγματι τιτάνιο έργο της σύνθεσης μουσικής για μια ταινία αυτών των απαιτήσεων και αυτής της διάρκειας (4 περίπου ωρών).

Έτσι, απευθύνθηκε πρώτα στους συνθέτες Malcolm Arnold και Sir William Walton, που αμφότεροι απέρριψαν την πρόταση. Μετά από διάφορες σκέψεις και παλινδρομήσεις, ο παραγωγός πρότεινε τον τότε άγνωστο στο Hollywood συνθέτη Maurice Jarre, έχοντας ακούσει τη μουσική του για κάποια άλλη ταινία, την παραγωγή της οποίας είχε αναλάβει ο ίδιος. Η αρχή έγινε. Το Hollywood άνοιξε διάπλατα τις πύλες του στο μεγάλο Γάλλο συνθέτη και η μουσική του για τον Λόρενς της Αραβίας παρέμεινε διαχρονική, ακόμη και μετά το πέρας 40 ετών από το πρώτο της άκουσμα.

Η σύνθεση της μουσικής ήταν ένας πραγματικός άθλος για τον Maurice Jarre, καθώς ο χρόνος που είχε στη διάθεσή του ήταν μόλις 4 εβδομάδες. Δουλεύοντας κυριολεκτικά σαν τρελός, μέρα και νύχτα (για την ακρίβεια κοιμόταν μόνο 2-3 ώρες ημερησίως) έφερε σε πέρας την τελευταία στιγμή τη δύσκολη αποστολή που του ανατέθηκε και τελικά ανταμείφθηκε για τον κόπο του. Το Όσκαρ καλύτερης μουσικής του 1962 απονεμήθηκε στον Λόρενς της Αραβίας και στον Maurice Jarre. Ήταν η πρώτη του υποψηφιότητα για όσκαρ!

Το πρώτο κομμάτι του CD έχει τον τίτλο “Overture”. Πρόκειται για μουσικό όρο που σημαίνει “εισαγωγή” και αποτελεί μέρος μιας δυστυχώς ξεχασμένης πια πρακτικής, σύμφωνα με την οποία οι ταινίες είχαν μεγαλύτερη θεατρική (theatrical) υπόσταση απ’ ότι έχουν σήμερα.

Η ουβερτούρα ήταν ένα εντυπωσιακό εισαγωγικό μουσικό κομμάτι που ακουγόταν μόλις άνοιγαν οι κουρτίνες της κινηματογραφικής οθόνης και καλωσόριζε τους θεατές σε μια ταινία ιδιαίτερης καλλιτεχνικής αξίας που ξεχώριζε από τις υπόλοιπες ως ένα μείζον κινηματογραφικό γεγονός. Τις περισσότερες φορές συγκέντρωνε τις καλύτερες στιγμές από τη μουσική της ταινίας που θα ακολουθούσε και αποτελούσε την καλύτερη ευκαιρία για το συνθέτη να καθηλώσει το ακροατήριο με τη μουσική του (δεδομένης της απουσίας εικόνας).

Η “Overture” (#1) του Lawrence of Arabia δεν είναι απλώς ένα εξαιρετικό ορεκτικό για τη μουσική της ταινίας αλλά, κυρίως, είναι ένα από τα ωραιότερα κομμάτια μουσικής που γράφτηκαν στην ιστορία του κινηματογράφου. Ο θεματικός της πλούτος είναι μοναδικός και το συναίσθημα που νιώθει κανείς ακούγοντας το κομμάτι εκφράζεται από μία και μόνο λέξη: δέος!

Τα κύρια θέματα πάνω στα οποία κινείται η μουσική είναι δύο και τα συναντάμε αμφότερα στο κομμάτι “Overture” (#1) για πρώτη φορά. Το ένα αφορά την αραβική έρημο και όχι άδικα (στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας η έρημος μονοπωλεί το οπτικό πεδίο του θεατή) και το άλλο τον βασικό χαρακτήρα της ταινίας T. E. Lawrence (Peter O’ Toole), και έχει χιουμοριστική διάθεση. Είναι χαρακτηριστικό πως το θέμα της ερήμου με τα πολλά έγχορδα έχει γράψει ιστορία, αφού έχει λεχθεί πως καμία ταινία δεν έχει καλύτερη “dessert music”.

Τρία χρόνια αργότερα, ο Maurice Jarre θα κερδίσει παρόμοιου τύπου αναγνώριση για τη μουσική της ταινίας Doctor Zhivago, όμως, εδώ ο λόγος δε θα γίνει για “dessert music” αλλά για “snow music”. Οι παραλλαγές των θεμάτων είναι αρκετά έξυπνες για να κρατήσουν το ενδιαφέρον του ακροατή αμείωτο μέχρι το τέλος. Άλλοτε σε εκτέλεση από ολόκληρη την ορχήστρα και άλλοτε από μεμονωμένα όργανα (π.χ. φλάουτο), η μαγεία της μουσικής παραμένει αναλλοίωτη.

Παράλληλα, υπάρχει και το κομμάτι “Voice of the Guns” (#11) σύνθεσης Kenneth J. Alford που συνοδεύει τους Άγγλους στρατιώτες στην ταινία και είναι εξίσου καλό με τα υπόλοιπα του Jarre. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στα κρουστά της ορχήστρας, τα οποία γνωρίζει καλά ο Maurice Jarre μιας και πριν αρχίσει να συνθέτει μουσική, ήταν τυμπανιστής στην Ορχήστρα της Ραδιοφωνίας του Παρισιού. Ο τρόπος που ανοίγει η επική “Overture” (#1) με τα κρουστά είναι από τους πιο χαρακτηριστικούς, σήμα κατατεθέν της ταινίας και του συνθέτη.

Γενικά, η χρήση των κρουστών στο soundtrack είναι έντονη και πολύ προσεγμένη, είτε είναι διακριτική/υποστηρικτική, είτε έχει τον πρώτο λόγο. Σημαντικός είναι ο ρόλος τους και στο κομμάτι “Main Titles” (#2), όπου μαζί με τα πνευστά έχουμε ένα από τα πιο γνώστα κρεσέντα (βαθμιαία αύξηση της δύναμης της ορχήστρας) που ακούσαμε ποτέ σε τίτλους αρχής.

Η μουσική του Lawrence of Arabia έχει κυκλοφορήσει αρκετές φορές σε βινύλιο και CD, όμως η έκδοση που μας απασχολεί εδώ είναι η προτιμότερη για αγορά. Είναι η ευρωπαϊκή (αγγλική) κυκλοφορία και η εκτέλεση της μουσικής δεν είναι του Maurice Jarre αλλά του Tony Bremner. Στην αγορά της χώρας μας θα βρείτε και μια άλλη παλαιότερη κυκλοφορία με διαφορετικό εξώφυλλο όπου η εκτέλεση της μουσικής έχει γίνει από τον ίδιο το συνθέτη της.

Φυσικά, αν η εκτέλεση του Tony Bremner δεν ήταν καλή, η επιλογή ανάμεσα στις δύο κυκλοφορίες θα ήταν μονόδρομος. Όμως, η συσκευασία – έκδοση της Silva Screen Records υπερτερεί από κάθε άποψη: έχει πάνω από 20 λεπτά επιπλέον μουσικής (και σημαντικής μουσικής πρέπει να τονίσουμε), αναλυτικό βιβλιαράκι σχετικά με την ταινία, το συνθέτη και τη μουσική, ο Dolby Surround ήχος, ενώ, τέλος, η εκτέλεση του Tony Bremner είναι τόσο διαυγής και λεπτομερής που είναι καλύτερη και από εκείνη του Maurice Jarre, όσο κι αν αυτό φαίνεται απίστευτο!

Ακόμη και ο John Williams έχει εκτελέσει την ουβερτούρα της ταινίας με αποτελέσματα όχι τόσο ικανοποιητικά όσο ο Tony Bremner. Έστω κι αν έχετε κάποια παλαιότερη κυκλοφορία από αυτή της Silva Screen Records, η απόκτηση της συγκεκριμένης θα αποτελέσει μια σημαντική αναβάθμιση της μουσικής του Λόρενς της Αραβίας και θα σας κάνει να την αγαπήσετε ακόμη περισσότερο.

Ρίχνοντας μια πρόχειρη ματιά στα ράφια ενός δισκοπωλείου, υπάρχουν αρκετές τρέχουσες κυκλοφορίες soundtrack που αξίζουν της προσοχής σας. Πολλά από αυτά μπορεί να είναι αδιάφορα, κάποια μέτρια, κάποια πολύ καλά. Τόσο καλά όσο το soundtrack του Lawrence of Arabia, αποκλείεται να είναι! Η αλήθεια είναι πως υπάρχουν μερικά soundtrack που επιβάλλεται να τα έχει κανείς. Ένα από αυτά είναι και το συγκεκριμένο. Αν η φράση “A Miracle of a Film” του Steven Spielberg αντιπροσωπεύει την ταινία, τότε δε μπορεί να μην εκφράζει και τη μουσική της. A Miracle of a Soundtrack!