Μια πρόσφατη επιστημονική ανακάλυψη αποκαλύπτει ότι η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία, η γιγαντιαία καταιγίδα που έχει προσελκύσει την προσοχή επιστημόνων και λάτρεων του διαστήματος για πάνω από 150 χρόνια, είναι πιο ασταθής από ό,τι θεωρούνταν.
Νέες εικόνες υψηλής ανάλυσης από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble δείχνουν ότι αυτή η τεράστια ατμοσφαιρική δίνη παρουσιάζει κινήσεις που θυμίζουν «ένα μπολ ζελέ», σύμφωνα με τη NASA.
Ανακάλυψη νέων φαινομένων
Οι παρατηρήσεις, που έγιναν από τον Δεκέμβριο του 2023 έως τον Μάρτιο του 2024, αποκάλυψαν συμπεριφορές της καταιγίδας που δεν είχαν παρατηρηθεί μέχρι σήμερα. Η Amy Simon, ερευνήτρια στο Goddard Space Flight Center της NASA και επικεφαλής της μελέτης, δήλωσε:
“Γνωρίζαμε ότι η καταιγίδα μεταβάλλεται ελαφρώς σε γεωγραφικό μήκος, αλλά δεν είχαμε ποτέ καταγράψει ταλαντώσεις στο μέγεθός της. Αυτή είναι η πρώτη φορά που είχαμε αρκετά συχνές εικόνες για να παρατηρήσουμε αυτή τη συμπεριφορά.”
Οι εικόνες δείχνουν τη Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα να «στενεύει και να διευρύνεται», επιταχύνοντας και επιβραδύνοντας, κάτι που οι επιστήμονες δεν μπορούν ακόμα να εξηγήσουν με τα υπάρχοντα μοντέλα. Η αλλαγή στο μέγεθος και την κίνηση της καταιγίδας είναι μια εκπληκτική νέα εξέλιξη που απαιτεί περαιτέρω μελέτη.
Μια καταιγίδα σαν σάντουιτς
Ο Mike Wong, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ, χρησιμοποίησε μια δημιουργική αναλογία για να περιγράψει το φαινόμενο. Σύμφωνα με αυτόν, καθώς η καταιγίδα αλλάζει ταχύτητα, πιέζει τα ρεύματα πίδακα του Δία προς το βορρά και το νότο, όπως θα φούσκωναν οι φέτες ψωμιού ενός υπερβολικά γεμισμένου σάντουιτς. Αυτός ο “διαχωρισμός” της ατμόσφαιρας είναι κάτι που οι επιστήμονες δεν είχαν ποτέ πριν παρατηρήσει με τόση ακρίβεια.
Σύνδεση με το πρόγραμμα OPAL
Οι νέες αυτές ανακαλύψεις αποτελούν μέρος του προγράμματος που είναι αφιερωμένο στη μελέτη της Μεγάλης Ερυθράς Κηλίδας, το οποίο εντάσσεται στο δεκαετές πρόγραμμα OPAL (Outer Planet Atmospheres Legacy) του Hubble. Το OPAL παρακολουθεί κάθε χρόνο τους εξωτερικούς πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, παρέχοντας πολύτιμα δεδομένα για την ατμοσφαιρική τους δραστηριότητα.
Πορεία και μελλοντικές αλλαγές
Η νέα αυτή ανακάλυψη εγείρει σημαντικά ερωτήματα για την εξέλιξη της Μεγάλης Ερυθράς Κηλίδας. Οι επιστήμονες γνωρίζουν ήδη ότι η καταιγίδα συρρικνώνεται με την πάροδο του χρόνου. Προβλέπεται ότι θα συνεχίσει να μικραίνει, μέχρι να αποκτήσει ένα πιο σταθερό σχήμα και να «κλειδωθεί» μέσα στους ανέμους της ατμόσφαιρας του Δία.
“Αυτή τη στιγμή, είναι υπερβολικά μεγάλη για το γεωγραφικό της πλάτος,” λέει η Simon. “Μόλις περιοριστεί σε μικρότερο μέγεθος, οι άνεμοι θα το σταθεροποιήσουν στην τρέχουσα θέση της.”
Ποια είναι η σημασία της ανακάλυψης
Η συρρίκνωση της Μεγάλης Ερυθράς Κηλίδας είναι μια σταθερή τάση που παρακολουθείται εδώ και δεκαετίες, αλλά οι νέες παρατηρήσεις προσθέτουν νέες διαστάσεις στην κατανόηση της. Οι επιστήμονες εικάζουν ότι αυτή η μεταβολή στη σταθερότητά της μπορεί να επηρεάσει την ατμοσφαιρική δυναμική του Δία, καθώς και τις καιρικές συνθήκες στον πλανήτη.
Αυτό που προκαλεί το ενδιαφέρον είναι το κατά πόσο η καταιγίδα αυτή, η οποία υφίσταται για αιώνες, μπορεί να εξελιχθεί ή να εξαφανιστεί εντελώς. Οι παρατηρήσεις θα συνεχιστούν, προκειμένου να κατανοηθεί αν η ταλάντωση της Μεγάλης Ερυθράς Κηλίδας είναι σημάδι μελλοντικών ραγδαίων αλλαγών.
Επίδραση στην επιστήμη και την εξερεύνηση
Οι πρόσφατες εξελίξεις στη μελέτη της Μεγάλης Ερυθράς Κηλίδας δείχνουν πόσο σημαντική είναι η συνεχής παρακολούθηση των ατμοσφαιρικών φαινομένων στους εξωτερικούς πλανήτες. Τα δεδομένα από το Hubble και άλλες αποστολές θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση των μοντέλων πρόγνωσης των ατμοσφαιρικών συνθηκών τόσο στον Δία όσο και σε άλλους πλανήτες. Αυτό θα ενισχύσει την κατανόησή μας για την πλανητική ατμόσφαιρα και θα δώσει νέες κατευθύνσεις για τη μελλοντική εξερεύνηση του ηλιακού συστήματος.
