Οι ίσαυροι ήταν ονομαστοί αυτοκράτορες του Βυζαντίου, που οφείλουν τη χαρακτηριστική ονομασία τους στον αρχηγό της δυναστείας τους, το Λέοντα τον Γ’, που, αν και δεν καταγόταν από την Ισαυρία, του δόθηκε από τους βυζαντινούς χρονογράφους το όνομα Ίσαυρος, εξαιτίας του σκληρού και τραχιού χαρακτήρα του.
Η δυναστεία περιλαμβάνει τους αυτοκράτορες:
- Το Λέοντα Ίσαυρο τον Γ‘ (717- 741)
- Tον Κωνσταντίνο Ίσαυρο τον Ε’ ή Κοπρώνυμο (741-775)
- Tο Λέοντα Ίσαυρο τον Δ’ (775-780)
- και τον Κωνσταντίνο Ίσαυρο τον ΣΤ’ (780-797).
Η εποχή της βασιλείας τους συνέπεσε με τη φοβερή δοκιμασία του Βυζαντίου, τη δοκιμασία της εικονομαχίας.
Η αρχή έγινε από το Λέοντα τον Γ’ που δεν έγκρινε και πολύ τον τρόπο εκδήλωσης της λατρείας των πιστών απέναντι στις εικόνες και το 730 κηρύσσει τη δίωξη των εικόνων. Από το έτος αυτό αρχίζει και η α’ περίοδος της εικονομαχίας μέχρι το 787 που, ύστερα από απόφαση της συνόδου της Νικαίας, η ειρήνη επαναφέρει τις εικόνες με την προϋπόθεση ότι αυτές θ’ απολαμβάνουν τιμητική προσκύνηση και όχι λατρεία. Ο Λέων ο Ε’ όμως επαναφέρει το θέμα των εικόνων και η κατάσταση που δημιουργείται βρίσκει τη λύση της το 843 κατά τη διάρκεια της δυναστείας του Αμορίου.
Αν και η τραγική αυτή για το Βυζάντιο δοκιμασία σφραγίζει τους χρόνους της δυναστείας των Ισαύρων, στους αυτοκράτορες αυτούς πρέπει ν’ αναγνωριστούν και ορισμένα θετικά στοιχεία, που βοήθησαν τη ζωή της αυτοκρατορίας.
Στο ενεργητικό τους πρέπει να καταλογιστούν:
- η απόκρουση των Αράβων από το Λέοντα τον Γ’ κατά την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης το 717
- οι νίκες του Κωνσταντίνου του Ε’ στη Συρία και η μείωση του αραβικού κινδύνου
- οι σκληροί αγώνες της δυναστείας εναντίον των Βουλγάρων (εκστρατεία στη Βουλγαρία το 773 από τον Κωνσταντίνο το Ε’) κλπ.
Θετικό επίσης σημείο της δυναστείας αποτελεί η επέκταση κατά τους χρόνους της και αναδιοργάνωση της “Εκλογής Νόμων” το 726, με δημοσίευσή της το 726. Με το νέο αυτό νομικό σύγγραμμα η νομοθεσία πλησιάζει περισσότερο τα χριστιανικά ιδεώδη.
Την εποχή των Ισαύρων διορθώνονται και πολλά κοινωνικά άτοπα που μάστιζαν τους κατοίκους της αυτοκρατορίας. Καταργούν το θεσμό της δουλοπαροικίας και δίνουν σ’ αυτούς κτήματα για καλλιέργεια. Καταπολεμάται η τάση των νέων για το μοναχικό βίο και κλείνουν πολλά μοναστήρια.
Η διοίκηση και η οικονομία αναδιοργανώνονται, ο στρατός ισχυροποιείται και η φορολογία επανέρχεται στο σωστό της μέτρο. Γενικά κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Ισαύρων γίνεται μια ανακατανομή ανάμεσα στο λαό, τις ιδέες και τις αξίες και το κράτος ανασυντάσσει νικηφόρα τις δυνάμεις του, μετά από μακροχρόνιους πολέμους.
