Δες αυτό. Πριν από κάποια χρόνια ένας καλλιτέχνης που ήθελε να δημιουργήσει ένα αξιόμαχο σύνολο από μόνος του χρειαζόταν να πληρώσει:
- Στούντιο για ηχογράφηση
- Στούντιο για mastering
- Καλλιτέχνη για δημιουργία artwork του δίσκου (ή και λογοτύπου)
- Εργοστάσιο αναπαραγωγής δίσκων
- Διανομέα
Και όλα αυτά για τη δημιουργία ενός αριθμού δίσκων μόνο. Αν προσθέσουμε τα μπλουζάκια και τυχόν άλλα προϊόντα, τη προώθηση μέσω των κλασσικών τότε μέσων (περιοδικά, τηλεόραση, ράδιο), τα booking agencies για την προώθηση συναυλιών και τουρνέ και ούτω καθεξής, βλέπουμε πως τα μέσα που προσφέρονταν και τα έξοδα για την χρήση αυτών των μέσων ήταν απαγορευτικά για νεαρούς ανεξάρτητους καλλιτέχνες.
Πλέον έχουμε το διαδίκτυο. Τι σημαίνει αυτό με απλά λόγια; Πως πρακτικά έχεις άλλους ανθρώπους που αναλαμβάνουν να κάνουν όλες τις διεργασίες για εσένα με τρομερά μικρό κόστος και επαγγελματικό αποτέλεσμα.
Ας ρίξουμε μια ματιά τι θα έκανα εγώ, την σήμερον ημέρα.
Παραγωγή δίσκου, ο φθηνός τρόπος
Η διαδικασία παραγωγής ενός δίσκου εμπλέκει αρκετές και πολύπλοκες διαδικασίες, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση θα μείνω στα βασικά, απαραίτητα βήματα που πρέπει να ολοκληρωθούν και δεν πρέπει να παρακαμφθούν.
Όλα όσα χρειάζεται ένας ανεξάρτητος μουσικός που δεν έχει πολλά πολλά, αλλά θέλει να κάνει δισκογραφία.
Ηχογράφηση και παραγωγή
Ηχογράφηση και παραγωγή σε αυτοδημιούργητο στούντιο: αν τον εξοπλισμό τον αγοράσεις εσύ και χτίσεις το δικό σου στούντιο, τότε τα έξοδα περιορίζονται στον εξοπλισμό (ο οποίος σου μένει και για μελλοντικές ηχογραφήσεις), με την προϋπόθεση ότι γνωρίζεις φυσικά τα μυστικά της ηχογράφησης.
Αν το στούντιο είναι κάποιου τρίτου και το διατηρεί σε δικό του χώρο (και υπάρχουν αρκετοί που προτιμούν αυτή τη λύση πλέον… μιλάμε για επαγγελματίες πάντα), τότε το κόστος μειώνεται δραματικά σε σχέση με τα υπόλοιπα επαγγελματικά στούντιο (εκεί προσθέτεται και το κόστος του ενοικίου τουλάχιστον).
Οι ηχογραφήσεις που έκανα εγώ σε παρόμοιο στούντιο μου κόστισαν 3.000€ ή 25€ την ώρα. Καμία σχέση με τα 50-100€ την ώρα το λιγότερο που αξίωναν τα υπόλοιπα στούντιο που ρωτήσαμε. Και μιλάω για Βέλγιο, ξέρω ότι στην Ελλάδα γίνονται συχνά deals για 100 ώρες π.χ., και το συνολικό κόστος μειώνεται ακόμα περισσότερο. Το μόνο που θέλει είναι να το ψάξεις λίγο.
Και προετοιμασία. Ω ναι! Προετοιμασία για να αποφευχθούν τα πισωγυρίσματα την ώρα που γράφει το κοντέρ του στούντιο.
Mastering
Έπειτα, έχουμε τα πιο εύκολα. Mastering, 60€ περίπου το κομμάτι, στο καλύτερο και ποιοτικότερο στούντιο του Βελγίου. Οι τιμές μπορούν να πέσουν φυσικά, ανάλογα με το αποτέλεσμα. Αλλά το καλό μάστερινγκ είναι το μισό κομμάτι.
Υπάρχει φυσικά και το διαδικτυακό μάστερινγκ, ακόμα και στο Abbey Road! Στέλνεις το δίσκο, πληρώνεις και σου στέλνουν έτοιμα ψηφιακά αρχεία και CD!
Artwork
Το αρτιστικό κομμάτι μπορεί εύκολα να επιμεληθεί από τους χιλιάδες καλλιτέχνες που περιμένουν να δημιουργήσουν, πολλές φορές ακόμα και δωρεάν. Αρκεί πάλι να ξέρεις που θα ψάξεις.
Η λέξη για αυτά τα θέματα είναι μία: crowdsourcing. Μία πολύ καλή σελίδα είναι το 99designs.com, όπου ζητάς αυτό που θέλεις (logo, σχεδίαση σελίδας, κάρτα), βάζεις το ποσό που είσαι διατεθειμένος να δώσεις και περιμένεις τους καλλιτέχνες να ανταποκριθούν! Και αν δεν σου αρέσει κανένα αποτέλεσμα παίρνεις τα λεφτά σου πίσω. Fair game.
Αναπαραγωγή και διανομή
Αναπαραγωγή δίσκων; Δεν νομίζω να συναντήσετε καλύτερο από τον άρχοντα του τομέα, το CDBaby.com. Τους δίνεις τη μουσική, το καλλιτεχνικό κομμάτι, και έχεις σε μια βδομάδα έτοιμο τον αριθμό δίσκων που θέλεις, στη μορφή που εξυπηρετεί εσένα.
Ενδεικτικά: 500 δίσκοι σε digipack με barcode (όλα νόμιμα) με 850€ στο σπίτι σου. Αυτό μεταφράζεται σε 1,7€ ανά δίσκο. Αν θέλεις, μπορούν να σου κάνουν ακόμα και τη διανομή, και θα κρατήσουν συνολικά περίπου 3€ ανά δίσκο, τα υπόλοιπα έσοδα μένουν σ’ εσένα.
Ακόμα και αν δεν θέλεις να μπεις σε όλη αυτή τη ταλαιπωρία της αναπαραγωγής δίσκων, που ίσως κανένας δεν θ’ αγοράσει, υπάρχει και ο πλέον διαδεδομένος τρόπος, το ψηφιακό κατέβασμα. Ναι, όλα δωρεάν και τακτοποιημένα μέσω των διαφόρων υπηρεσιών (BandCamp, ReverbNation τα κορυφαία).
Μέτρησες τα συνολικά έξοδα; Για τη δημιουργία δίσκου 10 τραγουδιών στη σήμερον ημέρα χρειάζεσαι θεωρητικά 5.000€ (χωρίς διανομή), 5.700€ (με διανομή) ή 4.200€ (μέσω δωρεάν ψηφιακού κατεβάσματος):
- Στούντιο 25€ x 140 ώρες = 3.500€ (μπορεί και λιγότερο)
- Μάστερινγκ 50€ το κομμάτι = 500€
- Αρτιστικά 200€ (μέσω crowd-sourcing)
- Αναπαραγωγή 500 δίσκων (μέσω CDBaby) = 850€ ή
- Αναπαραγωγή 500 δίσκων και διανομή = 1.500€ ή
- Digital download: δωρεάν
Δεν θα επεκταθώ στον τομέα προώθησης, είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο. Πάλι μια λέξη: blogs. Βασικά θα επεκταθώ, αλλά στον κατάλληλο χρόνο, σε μελλοντικό άρθρο.
Οι ερωτήσεις των 500 χιλιάδων ευρώ
Αλήθεια, εσύ κύριε που ετοιμάζεσαι να κάνεις “δισκογραφία” και εσύ που έβγαλες καινούριο δίσκο πρόσφατα, αναρωτήθηκες ποτέ: Μήπως άραγε είναι μάταιο να βγάλεις δίσκο με τον παραδοσιακό τρόπο; Και επί της ουσίας, τι κερδίζεις;
Αν είσαι live μπάντα, γιατί έβγαλες; Για να σου ακούσουν οι δισκογραφικές τα demo; Και πόσα θα βγάλεις στη σημερινή εποχή πουλώντας ένα δίσκο στους λιγοστούς fan σου; Μήπως να αρχίσεις να εστιάζεις σε πιο αντισυμβατικά προϊόντα προς πώληση, πέραν του δίσκου και των t-shirt;
Αν μόλις ξεκινάς στη δισκογραφία, γιατί να βγάλεις full quality CD αντί να γράψεις πολύ υλικό σε όχι και τόσο super ποιότητα και να το δώσεις στο κοινό σου να το αξιολογήσει; Νομίζεις είσαι τόσο καλός που πρέπει σώνει και καλά να πακετάρεις με μεταξωτή κορδέλα τα πρώτα τραγούδια που έγραψες;
Γιατί να επενδύσεις σε ένα άλμπουμ των 15 τραγουδιών από τα οποία τα 10 (και βάλε) θα χαθούν χωρίς να τα ακούσει κανένας, αντί να βγάλεις 2-3, να επενδύσεις και σε κάποιο βίντεοκλιπ, και στη συνέχεια να βγάλεις κι άλλα, όταν έχει αρχίσει να εμπεδώνει το κοινό σου τα προηγούμενα;
Μήπως απλά έχεις τη λόξα να κρατήσεις ένα δισκάκι στα χέρια σου; Έχω πολλές παρόμοιες ερωτήσεις. Ας τις συζητήσουμε στα σχόλια!
Η κύρια, όμως ερώτηση μου είναι ξεκάθαρη: Μήπως κάνεις λάθος κινήσεις ή σκέφτεσαι με λάθος τρόπο με συνέπεια να εκτοξεύεται το κόστος ενός μουσικού άλμπουμ στα ουράνια;
Food for thought.
Εν τούτοις, για να είμαι ξεκάθαρος απέναντι σας, τη σήμερον ημέρα, τα περισσότερα έξοδα αναμφισβήτητα θα ξοδευτούν για την προώθηση ολοκλήρου του μουσικού άλμπουμ, όπως και των μεμονωμένων κομματιών που χρήζουν ιδιαίτερης μεταχείρισης για να τα γνωρίσει ο κόσμος και να τα εμπεδώσει, και εν τέλει να τα κατατάξει μεταξύ εκείνων που αγαπάει και θα τα ακούει σε καθημερινή βάση.
