Bandits (2001). Οι λωποδύτες

• Είδος: Κωμωδία, δράμα, εγκληματική ταινία
• Ηθοποιοί: Bruce Willis, Cate Blanchett, Billy Bob Thornton, January Jones, Troy Garity, Bobby Slayton
• Σκηνοθεσία: Barry Levinson
• Διάρκεια: 130 λεπτά
• Ελληνικός τίτλος: Οι λωποδύτες
• Ημερομηνία κυκλοφορίας: 12 Οκτωβρίου 2001
• Παραγωγή: Metro-Goldwyn-Mayer
• Προϋπολογισμός ταινίας: 75 εκατομμύρια δολάρια
• Ακαθάριστα έσοδα: 67 εκατομμύρια δολάρια

Δεν γνωρίζω αν αυτό που θα καταθέσω είναι σωστό ή λάθος αλλά έχω την εντύπωση πως τα τελευταία χρόνια τα μοναδικά κινηματογραφικά έργα που μπορούσαν να θεωρηθούν κωμωδίες, και μάλιστα καλές, ήταν τα animated movies και ορισμένα κινούμενα σχέδια. Από όταν λοιπόν τα έργα αυτής της κατηγορίας κάνανε κάποια σεναριακά βήματα μπροστά, ξεφεύγοντας δηλαδή από το γλυκανάλατο στυλ της Disney που πρόσταζε χιούμορ μετά ηθικών διδαγμάτων σε οικογενειακή συσκευασία, δημιουργήθηκαν μερικές πολύ καλές κωμωδίες, που κερδίσανε μικρούς και μεγάλους.

Ενδεικτικά αναφέρω τα Toy Story (το δεύτερο ήταν σαφώς πιο διασκεδαστικό), το “Ο Αυτοκράτορας Έχει Κέφια” (άπαιχτο, αλλά μόνο η αγγλική βερσιόν) και τα πρόσφατα “ShreK”, “Monsters Inc.” και “Ice Age”. Τελικά τις πταίει και οι αυθεντικές κωμωδίες με ηθοποιούς δεν μας κεντρίζουν πλέον; Τα κρύα και πολυφορεμένα αστεία, ο κορεσμός από γκριμάτσες, η έλλειψη διαλόγων και η εύλογη θυσία τους στο βωμό των κωμικών “καταστάσεων”;

Ξεκινάω λοιπόν αντίστροφα, για να απαντήσω στο ανωτέρω ερώτημα, λέγοντας πως οι “Λωποδύτες” πρέπει να αποτελέσουν τόσο ορόσημο όσο και πρότυπο για τις μετέπειτα κωμωδίες. Ο λόγος είναι πολύ απλός. Το χιούμορ που διακατέχει το φιλμ είναι τόσο λεπτό και πνευματώδες, στο μεγαλύτερο μέρος του, που βάζει κυριολεκτικά στην άκρη όλα όσα ξέραμε μέχρι σήμερα περί κωμωδίας. Έτσι στο συγκεκριμένο φιλμ ξεδιπλώνετε μπροστά στα έκπληκτα μάτια μας αργά αλλά σπαρταριστά ο μίτος μιας Αριάδνης αστείας, σαρκαστικής, ειρωνικής, ευφυούς, ετοιμόλογης, χειμαρρώδους, μα πάνω από όλα ανθρώπινης και καθημερινής. Θέλετε και άλλα;

Έχω να καταθέσω επίσης πως πρέπει να είναι το πρώτο έργο μετά από χρόνια (πόσα άραγε;) που δεν συμπεριλήφθηκε στους διαλόγους η λέξη f…k (καταλαβαίνετε τι εννοώ) και οι λοιπές συγγενείς λέξεις που έχουν σα ρίζα τη συγκεκριμένη. Μετά από το τεράστιο αυτό πρόλογο καιρός να πω και λίγο για το τί εστί “Λωποδύτες” χωρίς περαιτέρω περιστροφές.

Ο Τζο Μπλέικ (Μπρους Γουίλις) και ο Τέρι Κόλινς (Μπίλι Μπομπ Θόρντον) είναι φίλοι αλλά… πίσω από τα σίδερα. Ο ένας δυναμικός, αποφασιστικός και “αρσενικός” με τα όλα του, ο άλλος υποχόνδριος, κατά φαντασίαν ασθενής αλλά και ευαίσθητος, τρυφερός και πανέξυπνος. Μια ωραία πρωία δραπετεύουν και την ίδια πρωία κάνουν τη πρώτη τους “συνεταιρική” ληστεία σε τράπεζα. Από εκεί και πέρα αρχίζει μια σωρεία ληστειών με ένα πρωτότυπο σχέδιο, τον οποίο συλλαμβάνει ο Τέρι.

Το ένα φέρνει το άλλο και η μοίρα το μόνο που τους έφερε ήταν τη Κέητ Μπλάνσετ (τι γυναίκα…) κυριολεκτικά μες στα πόδια τους. Στους δύο μπορεί τρίτος να μη χωρεί αλλά όταν πρόκειται για απελπισμένη υστερική γυνή (βλέπε λήμμα Μπλάνσετ) τότε χωράει και παραχωράει. Μόνο που τελικά… παραχώρεσε και τους έφερε άφθονα προβλήματα.

Το σενάριο είναι εκπληκτικό. Διάλογοι που “σε αφήνουν στο τόπο”, σκηνές άνευ προηγουμένου, και γενικά ένα στόρυ άψογο που μόνο ένας αριστοτέχνης της πένας θα μπορούσε να είχε κάνει τέτοια λεπτοδουλειά χειρούργου πάνω σε μια πρωταρχική πανέξυπνη ιδέα. Ποιοι είπαμε ότι επιλέγουν τις υποψηφιότητες των Όσκαρ; Έχω να τους ψιθυρίσω κάτι.

Όπως και να το κάνουμε ένα κινηματογραφικό ή ακόμα και θεατρικό έργο είναι σκέτη απογοήτευση αν δεν έχει καλό σενάριο, όσο τέλεια και να έχουν κάνει τη δουλειά τους ηθοποιοί και σκηνοθέτης. Απείρου κάλους και γέλιου είναι η σκηνή όπου μια κυρία κλαίει πολύ γοερά κατά τη διάρκεια του δείπνου ενώ ο Θόρντον προσπαθεί να μαντέψει τα συστατικά τής σάλτσας τής μακαρονάδας. Αλησμόνητη σκηνή! Μοναδικό ίσως σεναριακό ελάττωμα η “προβλεψιμότητα” του φινάλε κάτι το οποίο πάντως δεν ενοχλεί καθόλου.

Και περνάμε στις ερμηνείες. Ο Μπρούς Γουίλις είναι μια από τα ίδια, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν παίζει καλά το ρόλο του. Απλώς φαίνεται να παίζει τον μονοδιάστατο εαυτό του έτσι όπως τον έχουμε ξαναδεί π.χ. στο “Μαφιόζο της Διπλανής Πόρτας”. Καλός μεν, το ίδιο στυλ δε. Ο Μπίλι Μπομπ Θόρντον από την άλλη φαίνεται να φωνάζει στον Mr. Bean τί σημαίνει πραγματικός κωμικός.

Ο θαυμάσιος λοιπόν αυτός ηθοποιός μας αποδεικνύει πως τα καταφέρνει εξίσου καλά τόσο σε σοβαρούς όσο και κωμικούς ρόλους. Και πιστέψτε ο χαρακτήρας που υποδύεται εδώ είναι ίσως ένας από τους πλέον απαιτητικούς ρόλους που μπορούν να ανατεθούν σε κάποιον ηθοποιό, που μόνο ένας Νόρτον, ένας Σπέισι ή ένας Τζέφρι Ρας μπορούσαν να τον διεκπεραιώσουν το ίδιο καλά.

Δείτε τη σκηνή στο μπαρ όπου Θόρντον βρίσκεται πεσμένος στο πάτωμα και κάνει διάφορα φοβερά και μετά πέστε μου αν ο Μπιν (όχι ο Λάντεν) πιάνει μπάζα μπροστά του. Όσο για τη Κέητ (η οικειότητα με έφαγε) είναι μια θεά. Μια γυναικεία παρουσία που γεμίζει θηλυκότητα τις σκηνές ακόμα και όταν βλέπουμε τη πλάτη της.

Για άλλη μια φορά η Μπλάνσετ αποδεικνύει πως είναι από τις ελάχιστες ηθοποιούς που πάντα ταυτίζονται με τους διαφορετικούς ρόλους τους και παρουσιάζουν έτσι και διαφορετικά πρόσωπα δίχως να ανακυκλώνουν τους εαυτούς τους. Φανταστείτε τη στο ρόλο της Ρόμπερτς στο Ocean’s Eleven. Μάλλον ήρθε η ώρα για ιδιαίτερα μαθήματα στη Τζούλια Ρόμπερτς. Πάντως η χημεία των τριών ηθοποιών σε αυτό το έργο είναι παροιμιώδης.

Η σκηνοθεσία επίσης αξίζει ιδιαίτερης μνείας καθώς η ταινία δεν έχει ροή της “ευθείας”, που λένε. Τα γεγονότα μάς παρουσιάζονται σχεδόν όπως και στο Memento, αλλά ασφαλώς όχι σε τέτοια σύντομα χρονικά διαστήματα που να μπερδευόμαστε.

Το μιξάρισμα της αρχής, που είναι το τέλος της ιστορίας, με το μακρινό παρελθόν όσο και των ενδιάμεσων σκηνών με το λίγο πριν το πραγματικό τέλος είναι ιδανικό και άκρως απαιτητικό σε timing. Ο Μπάρυ Λέβινσον με περγαμηνές, που θα ζήλευε ακόμα και ο Σόντεμπεργκ, μαγεύει με τα πλάνα του σε ένα τόσο απαιτητικό έργο και καθοδηγεί τους ήρωες του όσο καλύτερα γίνεται. Άκρως αξιομνημόνευτο τέλος είναι και το μοντάζ.

Ανακεφαλαιώνουμε λοιπόν. Σενάριο, μοναδικό. Ερμηνείες, εκπληκτικές. Σκηνοθεσία, μαγευτική. Μοντάζ, άψογο. Γέλιο; Σπάνιο, αλλά για πολύ λεπτά γούστα! Οι fast-foodάδες σπίτια σας γρήγορα. Όσοι όμως εκτιμάτε τις έξυπνες και πνευματώδεις ατάκες θα γελάσετε όσο ποτέ. Εγώ προσωπικά δεν έχω καμία άλλη απαίτηση από μια κωμωδία που με κέρδισε όσο λίγες (μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού) τη τελευταία δεκαετία. Καλά, παίζεται τέτοιο αριστούργημα στους κινηματογράφους και εσείς ακόμα σερφάρετε στο δίκτυο;

Δείτε παρακάτω το τρέιλερ της ταινίας Bandits (2001). Οι λωποδύτες.