Η σημασία του όρου spam στην πραγματικότητα είναι μία σύνθετη έννοια και λανθασμένα αποδίδεται μόνο στην υπερβολική αποστολή μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε μία ομάδα ανθρώπων, σε κάποια συζήτηση ενός chat room, ή σε κάποιο φόρουμ. Τουναντίον αφορά πολλούς τομείς στο διαδίκτυο, τη διαφήμιση, την σκόπιμη ενόχληση μία μεγάλης μερίδας ανθρώπων, την διάδοση ενός κοινωνικού ή πολιτικού μηνύματος κ.λπ.
Ακόμη και αν δεν γίνει με δόλο η παρούσα κίνηση, δεν παύει να θεωρείται μία ανεπιθύμητη ενέργεια. Μάλιστα σε ορισμένες ανεπτυγμένες χώρες του δυτικού πολιτισμού διώκεται από το νόμο εφόσον προκαλεί ζημιά.
Ειδικά στο διαδίκτυο έχει στηθεί μία ολόκληρη βιομηχανία πίσω από το spam και αναμφισβήτητα χαρακτηρίζεται ως η πιο φθηνή μέθοδος προώθησης μιας υπηρεσίας ή ενός προϊόντος, και μάλιστα για να επιτευχθεί ετούτος ο σκοπός οι επιτήδειοι έχουν δημιουργήσει αυτοματοποιημένα συστήματα που έχουν την ικανότητα να στέλνουν ταυτόχρονα εκατομμύρια μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα των πελατών που αγοράζουν αυτές τις προωθητικές ενέργειες.
Η λέξη spam προήλθε από το εμπορικό σήμα κονσερβοποιημένου μαγειρεμένου κρέατος που δημιουργήθηκε για πρώτη φορά το 1937, και ανήκει μέχρι σήμερα στην εταιρεία Hormel Foods Corporation. Στην εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι συγγενείς των Αμερικανών στρατιωτών για να τους συμπαρασταθούν διατροφικά τους έστελναν συνεχώς και σε μεγάλες ποσότητες την κονσέρβα spam με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί το ενοχλητικό φαινόμενο της υπερβολικής εμφάνισης αυτού του προϊόντος, και έτσι επειδή η ιστορία ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είχε ως συνέπεια να υιοθετηθεί ως όρος που περιγράφει αυτήν την κατάσταση αρκετές δεκαετίες αργότερα και από τον τομέα της πληροφορικής.
Επιθετική διαφήμιση και ο παράγοντας spam στο μάρκετινγκ
Είναι γνωστό τοις πάσι, πως η διαφήμιση είναι ένας τρόπος για να γνωστοποιηθεί ένα προϊόν, αγαθό ή υπηρεσία στο ευρύ κοινό και κατά συνέπεια να περάσει στη συνείδηση του ως κάτι απαραίτητο με την προοπτική να το αγοράσει, και όπως καταλαβαίνουμε όλοι, επειδή δεν είναι εφικτό απλά με μία προβολή της διαφήμισης να πείσεις κάποιον καταναλωτή να εμπιστευτεί το προϊόν σου, αλλά αντιθέτως απαιτείται μία διαρκής διαφημιστική εκστρατεία, έχει ως αρνητική συνέπεια αρκετές εταιρείες να προβαίνουν στην επιθετική διαφήμιση που να καταντάει σε σημείο να χαρακτηρίζεται ως spam, ιδιαίτερα στο διαδίκτυο και λιγότερο στα υπόλοιπα κανάλια διαφήμισης, όπως τηλεόραση και ράδιο,
Δυστυχώς πολλοί κακοί επαγγελματίες στο ψηφιακό μάρκετινγκ που δραστηριοποιούνται στο διαδίκτυο προσφεύγουν στην τακτική της επιθετικής διαφήμισης για να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις των πελατών που τους πιέζουν να επιτευχθεί γρήγορα ο στόχος, και μάλιστα το αρνητικό στοιχείο της υπόθεσης είναι πως δεν εξηγούν στους πελάτες τους πως ετούτη η μέθοδος είναι πιθανό να επιφέρει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα από εκείνα που αναμένουν, δηλαδή ενδέχεται το προϊόν τους να αποκτήσει κακή φήμη εξαιτίας των ενοχλητικών διαφημίσεων τύπου spam.
Από την άλλη πλευρά, επειδή το φαινόμενο spam, έχει πλέον καταστεί ανεξέλεγκτο στο παγκόσμιο ιστό, κάποιοι προγραμματιστές δημιούργησαν εξαιρετικά αποτελεσματικές επεκτάσεις και πρόσθετα που ενσωματώνονται στο πρόγραμμα περιήγησης, όπως το Firefox, το Opera, το Google Chrome, αποκλείοντας σχεδόν το 99% των διαφημίσεων, με αρνητικό πρόσημο να πληγούν ανεπανόρθωτα όλοι ενημερωτικοί ιστότοποι που βιοπορίζονται οικονομικά από τις διαφημίσεις, και στην τελική ανάλυση να βγουν όλοι χαμένοι, δηλαδή οι εκδότες, οι διαφημιστές, και οι εταιρείες που πληρώνουν.
Να επισημάνω δε, ό,τι ακόμη και σήμερα, τα περισσότερα διαδικτυακά διαφημιστικά δίκτυα δεν διστάζουν στο βωμό του χρήματος να εφαρμόζουν ανήθικες τακτικές για να προβάλλουν τις διαφημίσεις τους προς τον ανυποψίαστο κόσμο. Μάλιστα ορισμένες διαφημίσεις περιέχουν ιούς που μολύνουν τις συσκευές, ανακατευθύνουν τους χρήστες σε αμφιλεγόμενες τοποθεσίες, επίσης κάποιες διαφημίσεις είναι παραπλανητικές, όπως για παράδειγμα πώς να μάθεις μία ξένη γλώσσα μέσα σε δύο μέρες ή πώς να χάσεις 20 κιλά μέσα σε μία εβδομάδα και άλλα τέτοιου είδους ευτράπελα που αμαυρώνουν τον διαφημιστικό τομέα.
Η βιομηχανία του SEO και το αμαρτωλό spam
Για όσους δεν έχουν γνώση τι εστί Search Engine Optimization (SEO), θα το εξηγήσω επιγραμματικά και εν συντομία για να μπείτε στο κλίμα του θέματος: SEO είναι η πρακτική βελτιστοποίησης μία ιστοσελίδας για να ανέβει στα αποτελέσματα των μηχανών αναζήτησης και κατ’ επέκταση να αποκτήσει μεγαλύτερη οργανική επισκεψιμότητα που προέρχεται από την Google, Yahoo, Bing, Yandex κ.λπ.
Ωστόσο ανάμεσα στις τεχνικές του SEO, συμπεριλαμβάνεται και η απόκτηση εξωτερικών συνδέσμων (backlinks ή external links) από άλλα domain names, κάτι που η Google το εκλαμβάνει ως μεγαλύτερη δημοφιλία για έναν ιστότοπο, εν αντιθέσει με έναν άλλον που δεν έχει καθόλου. Δηλαδή, αν το https://example.com καταφέρει εν τέλει να αποκτήσει πληθώρα ποιοτικών συνδυασμών, ενδέχεται κάποια στιγμή στο μέλλον να βγει στις πρώτες θέσεις στα αποτελέσματα αναζήτησης της Google, και μάλιστα σε πολλές λέξεις κλειδιά, πράγμα που σημαίνει τεράστια επισκεψιμότητα.
Επομένως, βάσει αυτής της λογικής, όλοι οι ιδιοκτήτες ιστότοπων και ιστολογίων βγήκαν στο κυνήγι απόκτησης συνδέσμων με αρνητική συνέπεια η κατάσταση να έχει ξεφύγει πέρα από κάθε έλεγχο, και όλα αυτά για λίγα παραπάνω backlink που θα τους βοηθήσουν αναρριχηθούν στην κορυφή των αποτελεσμάτων των μηχανών αναζήτησης, όμως άθελα ή ηθελημένα προβαίνουν σε spamming, αφήνοντας άσχετα σχόλια κάτω από αναρτήσεις στα διάφορα blogs με συνδέσμους προς την διαδικτυακή τοποθεσία τους.
Σχόλια κάτω από άρθρα (spam comments)
Αρκετές πλατφόρμες δημιουργίας και φιλοξενίας ιστολογίων, όπως το blogspot, έχουν από προεπιλογή ανοιχτό τον σχολιασμό των άρθρων προς το ευρύ αναγνωστικό κοινό με την προοπτική να δοθεί η δυνατότητα στον κόσμο να εκφράσει ελεύθερα την άποψη του, αναφορικά με το κεντρικό θέμα του άρθρου, και κατά δεύτερο λόγο, γιατί προφανώς ο εποικοδομητικός σχολιασμός προσθέτει περαιτέρω αξία στο γραπτό κείμενο, και μερικές φορές μπορεί να γραφτεί από κάποιον αναγνώστη μία χρήσιμη πληροφορία που παραλήφθηκε να αναφερθεί από τον συντάκτη μέσα στο άρθρο.
Αν και έχουν ληφθεί άπειρα μέτρα ασφάλειας για την πάταξη του spam comment, όπως οι κωδικοί Captcha, στην πραγματικότητα το spamming συνεχίζει να υφίσταται ακόμη και σήμερα, διότι οι spammers βρίσκονται πάντα ένα βήμα μπροστά, και μάλιστα έχουν φτιάξει τόσο εξελιγμένα bots που τρέχουν κυριολεκτικά στον αυτόματο πιλότο, δίχως καν να απαιτείται η παρέμβαση του διαχειριστή.
Εν τούτοις, το πιο σίγουρο μέτρο που βοηθάει να εξαλειφθούν τα ανεπιθύμητα στα σχόλια είναι η χειροκίνητη έγκριση τους, αλλά για ένα ανεξήγητο λόγο δεν εφαρμόζεται στην πράξη από τους περισσότερους bloggers, και φτάνουν στο σημείο το ιστολόγιο τους να έχει καταντήσει ένα τοξικό μέρος που προσελκύει μόνο spammers, και κατά συνέπεια έτσι απαξιώνεται η δουλειά τους.
Σχόλια κάτω από αναρτήσεις στα social media
Η αλήθεια είναι πως τα τελευταία χρόνια στις μεγαλύτερες πλατφόρμες των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (αγγλικά: social media) όπως Facebook, Twitter έχει ελαχιστοποιηθεί το φαινόμενο εμφάνισης του spamming, κι αυτό οφείλεται εν μέρει στη δημιουργία εξελιγμένων αλγορίθμων που έχουν την ικανότητα να εντοπίζουν τα ανεπιθύμητα σχόλια και να τα αφαιρούν αμέσως με συνοπτικές διαδικασίες, επίσης και επειδή δίνεται η δυνατότητα σε αυτόν που δημοσιεύει μία ανάρτηση να τα διαγραφεί ο ίδιος, ανάλογα πάντα με την προσωπική του κρίση.
Οπότε, οι επιτήδειοι επί της ουσίας καταλαβαίνουν πως δεν έχει κανένα νόημα να στοχεύουν τους κολοσσούς των social media, αλλά σίγουρα από αυτήν την ιδιομορφία δεν γλιτώνουν εκείνες οι μικρές πλατφόρμες που δεν έχουν τα μέσα να χτυπήσουν το spamming, βασικά γιατί δεν έχουν τους οικονομικούς πόρους που απαιτούνται για να το καταπολεμήσουν.
Λόγω της μακράς εμπειρίας που έχω πάνω στο αντικείμενο της τεχνολογίας και του ψηφιακού κόσμου, σας διαβεβαιώνω πως οι μεγαλύτερες εκστρατείες spamming που έχουν στηθεί στην ιστορία του διαδικτύου συμπεριελάμβαναν πάντα και τα social media, διότι εκεί βρίσκονται συγκεντρωμένοι οι περισσότεροι χρήστες του διαδικτύου, για παράδειγμα μόνο το Facebook υπολογίζεται πως έχει πάνω από 2 δισεκατομμύρια εγγεγραμμένους χρήστες και μάλιστα αυτός ο αριθμός αυξάνεται δραστικά χρόνο με το χρόνο, έτσι κατά κάποιο τρόπο είναι λογικό να τραβούν το ενδιαφέρον των spammers τα social media.
Spambot
Συνήθως για να διεξαχθεί μία δυναμική εκστρατεία spamming χρειάζονται αυτοματοποιημένα συστήματα για να σταλούν μαζικά δεκάδες ή εκατοντάδες εκατομμύρια μηνύματα e-mail και για αυτό το λόγο οι κακοπροαίρετοι προγραμματιστές έφτιαξαν τα Spambot που είναι ειδικά προσαρμοσμένα για να υπηρετήσουν ετούτο το σκοπό.
Οφείλετε να έχετε κατά νου πως τα Spambot φέρνουν λεφτά στις οργανωμένες συμμορίες του διαδικτύου και θα σας εξηγήσω ακριβώς τι εννοώ: Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο ντε Τζανέιρο το 2016, οι απατεώνες έστελναν μαζικά μηνύματα e-mail σε ανυποψίαστους χρήστες όλου του κόσμου για δήθεν πάμφθηνα εισιτήρια για σημαντικά αγωνίσματα, και ο αποστολέας φαινόταν πως ήταν η Διεθνής Ολυμπιακή επιτροπή, αλλά φυσικά επρόκειτο για απάτη, τα θύματα που έπεφταν στην παγίδα έστελναν τα χρήματα για να αγοράσουν το υποτιθέμενο φθηνό εισιτήριο, και τελικά όχι απλά δεν έπαιρναν τίποτα, αλλά έχαναν και τα χρήματά τους.
Όπως συμβαίνει με οποιαδήποτε σημαντική πολιτιστική ή αθλητική εκδήλωση, ορισμένοι spammers επιχειρούν να ξεγελάσουν τους χρήστες με τέτοιου είδους τεχνάσματα ή μεθοδολογίες που μερικές φορές είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές, και για να γίνει ακόμα πιο πιστευτή η απάτη, τα email φαίνεται ότι στέλνονται από αναγνωρισμένες ομοσπονδίες, κυβερνήσεις και ούτω καθεξής.
Επίσης μία άλλη σημαντική πτυχή του θέματος είναι πως τα ισχυρά Spambot δρουν με τέτοιο έξυπνο τρόπο που είναι μη ανιχνεύσιμα από τους παρόχους υπηρεσιών email και τις ίδιες τις πλατφόρμες, όπως Yahoo Mail, Gmail, και τονίζω ετούτο το γεγονός γιατί τα ύποπτα μηνύματα εξακολουθούν να μην μπλοκάρονται, απλά τοποθετούνται αυτόματα στην κατηγορία ανεπιθύμητη αλληλογραφία στο λογαριασμό του χρήστη.
Επομένως, εάν ένα άτομο είναι ευκολόπιστο και ξεγελαστεί από τον τίτλο του μηνύματος και τελικά το ανοίξει, πιθανό να πέσει σε παγίδα ηλεκτρονικού ψαρέματος που είναι γνωστό στα αγγλικά ως phising. Πρέπει να θεωρούμε ως δεδομένο πως η μεγαλύτερη μερίδα των χρηστών στον παγκόσμιο ιστό δεν είναι καλά ενημερωμένοι σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα, άλλωστε γι’ αυτό οι κυβερνοεγκληματίες κερδίζουν τόσα πολλά χρήματα, αφού στηρίζονται κυρίως στην άγνοια των θυμάτων τους.
e-mail spam και κακόβουλα προγράμματα
Οι κυβερνοεγκληματίες που έχουν ως κύριο μέλημα να μεταδώσουν κάποιο κακόβουλο πρόγραμμα, δηλαδή ιό, που έχει την ικανότητα να μολύνει τη συσκευή του χρήστη, όπως smartphone tablet, pc, laptop χρησιμοποιούν τη στρατηγική του spam, αφού παραμένει σταθερά το πιο αποτελεσματικό εργαλείο στα χέρια των επιτήδειων.
Μην ξεχνάτε πως την τελευταία διετία που τα κρυπτονομίσματα γνωρίζουν τεράστια δημοτικότητα, έχει ανθίσει η εξόρυξη κρυπτονομισμάτων (αγγλικά: Crypto mining), που ουσιαστικά είναι μία διαδικασία δημιουργίας νέων ψηφιακών νομισμάτων όπως Bitcoin, Ethereum, Litecoin, και για να γίνει αυτή η δουλειά απαιτείται αρκετή επεξεργαστική ισχύ, και δεν γίνεται μόνο με λιγούς υπολογιστές.
Έτσι οι κυβερνοεγκληματίες φυτεύουν ένα ιό μέσα σε κάποιο μήνυμα και όταν ανοιχτεί από τον παραλήπτη τότε αυτό εγκαθίσταται αυτόματα στη συσκευή και ξεκινάει η διαδικασία εξόρυξης κρυπτονομισμάτων, όπου φυσικά εννοείται πως τα κέρδη πηγαίνουν στη συμμορία που έστησε το κόλπο.
Ωστόσο το κακό της υπόθεσης είναι πως όταν το κακόβουλο λογισμικό χρησιμοποιεί την επεξεργαστική ισχύ της συσκευής για να διεξάγει το Crypto mining, έχει ως αρνητική συνέπεια να σέρνεται η συσκευή και να μην μπορεί να ανοίξει ο χρήστης ούτε καν το Google Chrome για να επισκεφτεί ένα ιστότοπο.
Επιπρόσθετα, η αφαίρεση ενός τέτοιου ιού σε καμία περίπτωση δεν θεωρείται εύκολη διαδικασία, και σας πληροφορώ πως δεν μπορεί να το πράξει ένα απλό άτομο με ελάχιστες γνώσεις στο αντικείμενο.
Βέβαια υπάρχουν εξειδικευμένα λογισμικά προστασίας που έχουν την δυνατότητα να το κάνουν, αλλά η καλύτερη περίπτωση εδώ είναι να γίνει φορμάτ στον υπολογιστή, ενώ στο έξυπνο κινητό τηλέφωνο σας συνιστώ να το επαναφέρετε στις εργοστασιακές ρυθμίσεις, και αν πάλι παρατηρήσετε μία ασυνήθιστη επιβράδυνση στην ταχύτητα, τότε απευθυνθείτε σε κάποιο ειδικό ούτως ώστε να ενεργήσει για λογαριασμό σας με απώτερο σκοπό να επαναφέρει τα πράγματα στην φυσιολογική τους κατάσταση.
Από την άλλη πλευρά δεν πρέπει να τρέφεται αυταπάτες πως επειδή έχετε εγκατεστημένο κάποιο Αntivirus ή Internet Security στο smartphone ή τον επιτραπέζιο υπολογιστή σας πως είσαστε απόλυτα προστατευμένοι.
Εννοείται πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει, εν τούτοις, σίγουρα σας παρέχουν ένα έξτρα επίπεδο ασφάλειας, διότι έχουν τα εχέγγυα να αποτρέψουν επικίνδυνες εξωτερικές απειλές που επιδιώκουν να προσβάλουν το ιδιωτικό σας απόρρητο, και ενδέχεται να αποσπάσουν ευαίσθητες πληροφορίες, όπως τα στοιχεία του τραπεζικού σας λογαριασμού, της πιστωτικής σας κάρτας, της φυσικής διεύθυνσης κατοικίας σας, τον αριθμό τηλεφώνου και άλλα πολλά.
Σε γενικές γραμμές πρέπει να έχετε πάντα στην άκρη του μυαλού σας πως οι επιτιθέμενοι αναζητούν διαρκώς καινούργιους τρόπους για να εξελίξουν τις τεχνικές τους, με νέες καινοτομίες, που είναι αδύνατο να αντιμετωπιστούν ακόμη και από τους καλύτερους προγραμματιστές του κόσμου.
Μάλιστα, μερικές φορές βασίζονται ακόμη και στην τεχνητή νοημοσύνη, τη μηχανική μάθηση και τη βαθιά μάθηση και όλα αυτά επειδή η βιομηχανία του διαδικτύου είναι εξαιρετικά κερδοφόρα και γιατί έχει συγκεντρώσει αρκετό πλούτο επάνω του, έτσι οι απατεώνες έχουν μεγάλο κίνητρο για να καρπωθούν αυτό το πλούτο με οποιοδήποτε θεμιτό ή αθέμιτο τρόπο.
